Korolistavi
Korolistavi (Gürcüce: ყოროლისთავი), Gürcistan'ın Acara Özerk Cumhuriyeti'nde, Helvaçauri belediyesi'nde bir köydür.
Tarihçe
değiştirKorolistavi köyünün bulunduğu yer, antik çağda Kolheti Krallığı'nın sınırları içindeydi. Orta Çağ'da Gürcü krallıkları ve prensliklerinin idaresinde kaldı. 17. yüzyılın sonlarında Batum şehri ile çevresindeki köyleri Tavdgiridze ailesinin mülküydü. İtaatsizlik gerekçesiyle Gurieli ailesi bu bölgeyi alınca, Tavdgiridze ailesi Osmanlılarla işbirliği yaparak söz konusu mülklere yeniden sahip oldu. Korolistavi köyü de bu şekilde Osmanlı idaresine geçti.
Korolistavi köyü, 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesinde Korolistav (كورلستو) şeklinde kaydedilmiş olan bu yerleşim, Trabzon vilayetinin Lazistan sancağının Batum kazasına bağlıydı. Bu yer adı salnamenin yeni basımında "Korlistev" şeklinde okunmuştur. Salnameye göre köyün nüfusu 61 hanede yaşayan 153 kişiden oluşuyordu. Ancak bu sayının sadece erkek nüfusu olması ihtimali vardır. Büyükçe bir yerleşim olan köyde vergiye tabi hayvan varlığı olarak 8 beygir, 20 öküz, 22 inek ve 57 keçi kaydedilmiştir.[1]
Korolistavi köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Ardınan imzalanan İstanbul Antlaşması uyarınca, köyde yaşayan Müslüman Gürcülerin önemli bir kısmı köyden Osmanlı ülkesine göç etti. Batum ve Çürüksu bölgelerinin Osmanlıların Ruslara teslim etmesi sırasınaa bölgede bulunan Aleksandr Frenkel 1879'da yayımlanan kitabında, Osmanlı Devleti'nin Batum ordusu komutanı Derviş Paşa'ın Çürüksu Gürcülerini, özellikle kadın ve çocukları zorla toplayıp Batum limanından Trabzon'a yolladığını yazmıştır. Frenkel, Orta Batum, Koronis-tavi, Ahalşeni ve Agara köylerinin Koronistavi-Tzkali adlı derenin vadisinde sıralandığı belirtmiştir.[2][3] Gürcü tarihçi Zakaria Çiçinadze de 1891 yılından önce Korolistavi köyünden 25 hanenin göç ettiğini ve köyde 20 hanenin kaldığı belirtmiştir. Bu tarihte köyde bir cami bulunuyordu.[4][5]
Rus idaresinin 1886 nüfus sayımında Koronis-tavi (Коронис-тави) şeklinde kaydettiği köy, bu tarihte Batum sancağının Kintrişi kazasına bağlı Koronis-tavi nahiyesinin tek köyü ve bu nahiyenin idari merkeziydi. Nüfusu, 155'i erkek ve 155'i kadın olmak üzere, 59 hanede yaşayan 310 kişiden oluşuyordu. Köyün halkı Müslüman Gürcü anlamında "Acaralı" olarak kaydedilmiştir.[6]
Tarihçi Oktay Özel, asıl olarak Katamadze (Katamize) ailesinin göçünü ele aldığı Kiske Kuşunun Peşinde adı kitabında, bu çerçevede Korolistavi (Korolistav) köyünden de söz etmiştir.[7]
Coğrafya
değiştirKorolistavi köyü, Korolistzkali adı derenin vadisinde, deniz seviyesinden yaklaşık 120 metre yükseklikte yer alır.
Nüfusu
değiştirKorolistavi köyünde 1908 yılında 90 kişi, 1911 yılında 709 kişi, 2002 yılında 1.209 kişi ve 2014 yılında 1.079 kişi yaşıyordu.
Kaynakça
değiştir- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 348-349, ISBN 9789157871117.
- ^ A. Frenkel, Очерки Чурук-су и Батума, Tiflis, 1879, s. 39, 43, 107.
- ^ Aleksandr Samoyloviç Frenkel, Çürüksu ve Batum Notları - Osmanlı'nın Kafkaslara Vedası (Türkçesi: Eyüp Karakuş), İstanbul, 2023, s. 72, 77, 163, ISBN 978-625-6385-85-6
- ^ Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcülerin Osmanlı Ülkesine Büyük Göçü (ქარველ მაჰმადიანთ დიდი გადასახლება ოსმალეთში მუჰაჯირი-ემიგრაცია), Tiflis, 1912, s. 123.
- ^ Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcüler ve Gürcistan’daki Köyleri (მუსულმან ქართველობა და მათი სოფლები საქართველოში), Tiflis, 1913, s. 20.
- ^ Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Batum oblastı" 1286.
- ^ Oktay Özel, Kiske Kuşunun Peşinde, İstanbul, 2024, s. 56-57, ISBN 978-975-05-3632-8