Kodlar

Sayısal elektronikte yapılan işleri kolaylaştırmak, hata oranını azaltmak ve bilgi iletimini sağlamak amacıyla kullanılır.

BCD kodu

Onlu sayı sistemindeki bir sayının her bir basamağının 4-bit ikili sayı sistemi ile ifade edilmesinden oluşturulan koddur.

Desimal 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

BCD	0000	0001	0010	0011	0100	0101	0110	0111	1000	1001

ÖRNEK: (263) 10 sayısını BCD kodu ile ifade ediniz „ (263) 10 „ 0010 0110 0011 „ (263) 10 = (001001100011) BCD „ ÖRNEK: (100100110110) BCD kodunun onlu karşılığını yazınız „ 1001 0011 0110 „ 9 3 6 „ (100100110110) BCD = (936) 10

3 İlave kodu

8421 BCD koduna 3 eklenerek bulunur.
Örnek 1:

(6)10 = (?) XS -3 
(6)10 = (1001) XS -3 

Örnek 2:

(425) 10 = (?) XS -3
(425) 10 = (0111 0101 1000) XS -3

BIQUANIRY (ikili- beşli) kodu

Bu kod sisteminde 0,1,2,3,4 sayıları için 01, 5,6,7,8,9 sayıları için de 10 alınır.

Decimal  Sayılar	     BIQUANIRY Kodu 
0	      01                 00001
1	      01                 00010
2	      01                 00100
3	      01                 01000
4	      01                 10000
5	      10                 00001
6	      10                 00010
7	      10                 00100
8	      10                 01000
9	      10                 10000

GRAY kodu

Geçişler sırasında hatayı minimuma indirmek için geliştirilmiş bir koddur. İsmini mucidi Frank Gray'den alır.

Özelliği, art arda iki sayı arasında sadece tek bit değişikliğidir.

Normal binary kodunda ardışık sayılarda çoğu kez birden fazla bit değişikliği söz konusudur. Devrelerde 0-1 durumları arasındaki değişim sırasında okuyucu farklı değerler okuyabilir.

Gray kodunda sadece tek bit değiştiğinden ve binary sayı olduğundan, gray kodunda bu hata ortadan kaldırılmıştır.

Gray kodunun sıralaması zor olduğundan 4 bitten büyük sayılarda çok kullanışlı değildir. Karnaugh diyagramı yönteminde Gray kodu kullanılır.

     Uint Binary Kod        4 bit Gray Kodu                  
      0000 = 0                     0000   0 
      0001 = 1                     0001   1
      0010 = 2                     0011   3
      0011 = 3                     0010   2
      0100 = 4                     0110   6
      0101 = 5                     0111   7
      0110 = 6                     0101   5
      0111 = 7                     0100   4

PARITY kodu

Parity kodu, dijital sinyallerin iletilmesinde doğabilecek hataların tespitinde kullanılır. Tek parity ve çift parity olmak üzere ikiye ayrılır :

Tek Parity Bit Kodu:
Birlerin toplamı çift ise; parity biti olarak 0, tek ise parity biti olarak 1 üretilir. Tek parity kodunda 1’lerin toplamı tektir. Tek parity kodunda 1’lerin sayısı tek tutularak hata taraması kolaylaştırılır.

Örnek 1: 1965

İletilecek Sayı	BCD Kodu	Tek Parity Kontrol Biti	 Hata Kontrol
       1	        0001	                1	            1
       9	        1001	                0	            4
       6	        0110	                0	            3
       5	        0101	                0	            3

İletilen 9 sayısında hata kontrol biti 4 çift sayısı olduğundan dolayı hatalıdır.

Çift Parity Bit Kodu:

Çift parite kodu hanesinde 1’lerin toplamı çifttir.

Örnek 1: 12437

İletilecek Sayı	BCD Kodu	Çift Parity Kontrol Biti	Hata Kontrol
      1	          0001	                  0	                      2
      2	          0010	                  0	                      2
      4	          0100	                  0	                      2
      3	          0011	                  1	                      3
      7	          0111	                  0	                        

İletilen 3 sayısında hata kontrol biti 3 tek sayısı olduğundan dolayı hatalıdır.

Oktal kodu

Oktal kodunda ise 3 bit bulunmaktadır. Aşağıda Oktal kodunun Desimal karşılıkları verilmiştir. İki veya daha fazla basamaklı Desimal sayılar için yukarıdaki örnek geçerlidir.

Desimal  0 	1      2     3      4      5      6      7 
Oktal	 000       001    010    011   100    101    110    111

Hexadesimal kodu

Hexadesimal kodunda da yine 4 bit kullanılmıştır. Fakat BCD den farkı 10 değil 16 Desimal sayı karşılığı verir. Yani 4 bit Binary kodunun tüm kombinasyonları kullanılmıştır. Daha fazla basamak için yukarıdaki örnek geçerlidir.

BCD   0000  0001  0010  0011  0100  0101  0110  0111  1000  1001  1010  1011 1100  1101  1110  1111
Hex.	0     1     2     3     4     5     6     7     8     9     A     B    C     D     E     F