Kaya yükü sınıflama sistemi ya da kaya yükü yüksekliği sınıflama sistemi (İngilizce: Rock mass classification) Karl von Terzaghi tarafından 1946 yılında ortaya koyduğu bir kaya sınıflama sistemidir. Kaya sınıflama sistemlerinin içinde en eskisidir. Laboratuvarında kum kullanarak yaptığı fiziksel modeller ve Alp Dağları'nda çelik bağ tahkimatlı tünellerde yaptığı araştırmalara dayanılarak kayaları tanımlamış ve her tür için tahkimat üzerine gelecek kaya yükü sınırlarını belirlemiştir.
Demir bağ tahkimatlı tüneller için kaya yükü sınıflaması [1]
değiştir
| Kaya durumu |
Kaya yükü yüksekliği, ht (m) |
Açıklama
|
| Sert ve sağlam |
0 |
Yalnız kavlama olursa hafif kaplama gereklidir.
|
| Sert tabakalı veya şistoz |
0 - 0.05 B |
Hafif tahkimat, esas olarak kavlak düşmesini önlemek için.
|
| Masif, orta derecede eklemli |
0.05 - 0.25 B |
Yük bir noktadan diğerine düzensizce değişebilir.
|
| Orta derecede bloklu ve damarlı |
0.25 - 0.35 (B+ht) |
Yan basınç yok.
|
| Çok bloklu ve damarlı |
0.35 - 1.1 (B+ht) |
Az veya hiç yan basınç yok.
|
| Tamamen kırılmış fakat kimyasal olarak sağlam |
1.1 (B+ht) |
Önemli miktarda yan basınç. Tünelin tabanına doğru olan sızıntıların yarattığı yumuşama yüzünden, ya bağların tabana gelen kısımlarının takviye edilmesi ya da dairesel bağlar kullanılması gereklidir.
|
| Sıkışan, ezilmiş kaya, orta derinlik |
1.1 - 2.1 (B+ht) |
Kuvvetli yan basınç, taban kirişleri gereklidir. Dairesel bağ önerilir.
|
| Sıkışan, ezilmiş kaya, orta derinlik |
2.1 - 4.5 (B+ht) |
Kuvvetli yan basınç, taban kirişleri gereklidir. Dairesel bağ önerilir.
|
| Şişen, kabaran kaya |
70 m'ye kadar (B+ht) değerinden bağımsız |
Dairesel bağlar gereklidir. Aşırı kötü durumlarda geçme bağlar kullanılır.
|
| B: |
Tünel ya da galerinin genişliği
|
| ht: |
Tünel ya da galerinin yüksekliği
|
- ^ Hudson J. (1997), Engineering Rock Mechanics, Pergamon, 456 sf.
