James Strang
James Jesse Strang (21 Mart 1813 - 9 Temmuz 1856) Mormon lider ve kral. Joseph Smith, Jr.'ın linç edilmesinin ardından yaşanan liderlik krizinde Mormon liderliğine aday olsa da başarısız olmuştur. Mormonların çoğunluğunun Brigham Young önderliğini tanıma kararını tanımamış, kendi cemaatiyle beraber ayrı bir mezhep olarak devam etmiştir.
Hayatı değiştir
Strang, 1813 yılında New York eyaleti Cayuga County Scipio'da doğmuştur. Erken yaşta Thomas Paine ve Constantin François de Chassebœuf tarafından yazılan eserleri okur. Hukuk öğrenimi görmüş ve 23 yaşında New York Barosuna kabul edilmiştir. Çeşitli kamu görevlerinde bulunmuş ve Randolph Herald adlı gazetede yazılar yazmıştır. 1844 yılında Mormonlara katılır ve kısa zamanda Joseph Smith, Jr.'ın dikkatini çeker. Bizzat Smith tarafından 25 Şubat 1844'te vaftiz edilir. Mormonların İhtiyar Heyeti üyesi ilan edilir. Dini yaymak üzere Wisconsin'deki Voree'ye gittiğinde ise Smith linç edilecektir.
Taht kavgası değiştir
Smith öldürüldüğünde Rigdon ve Young başta olmak üzere tüm liderler Nauvoo dışındaki eyaletlerde Mormonluğu yayma girişimlerindeydiler. Rigdon 3 Ağustos günü kente ilk dönen kişi oldu. İlahi bir mesaj aldığını ve kendisinin Kilisenin koruyucusu seçildiğini ilan etti. 6 Ağustos günü Young ve diğer 12 Havari Konseyi üyeleri kente döndü, Rigdon ile ertesi gün toplantı yapıldı. Rigdon kendisinin tek lider olması konusunda ısrar ediyordu. 8 Ağustos günü Mormon önde gelenleriyle bir konferans yapıldı. Burada Rigdon oldukça uzun bir söylev vererek kendisinin lider olması gerektiğini izah etmeye çalıştı. Ancak kendisinden sonra söz alan Young, Smith'in yerinin hiçbir şekilde doldurulamayacağını söyleyerek ancak 12 Havari heyetinin kiliseyi güvence altına alabileceğini katılımcılara anlattı. Yapılan oylama sonucunda Young'ın önerisi kabul edildi, azınlıkta kalan muhalifler sonraki süreçte aforoz edilecekti. 6-7 Ekim 1844 tarihinde yapılan genel konferansta Young her inananın ilahi mesaj alma hakkının bulunduğunu belirtmiştir. Nauvoo'da bunlar yaşanırken görece yeni bir Mormon olan James Strang, Michigan, Indiana ve Wisconsin bölgesinde önemli ağırlığa sahipti. Strang, artık peygamber gelmeyeceğini belirten Young'ın aksine kendisinin yeni peygamber olduğunu iddia etmiş hatta Smith'inkine benzer bir şekilde ilahi yazı içeren metal tabletler bulduğunu (Voree levhaları) öne sürmüştür.
Sonraki dönem değiştir
Nauvoo'daki Mormonların büyük çoğunluğu 12 Havari Konseyi liderliğini kabul eder. Brigham Young önderliğindeki heyet batıya göç kararı alır ve uzun bir yolculuğun ardından Utah bölgesine yerleşilir. Günümüzde 16 milyonun üzerinde inananı bulunan bu mezheptir.
Strang ve onu lider olarak benimseyerek Strangite olarak anılan yaklaşık 12 bin civarındaki takipçisi bölgeden ayrılarak Michigan Gölü'ndeki Beaver Adası'na yerleşirler. Strang tek eşlilik yönündeki kararını 1849 yılında çok eşlilik lehine çevirince cemaatinde kopmalar yaşanır. Strang, 8 Temmuz 1850 tarihinde Tanrı'nın Krallığı'nın kralı olduğunu iddia ederek taç giyer. ABD toprakları içindeki yaptıkları çeşitli suçlamalarla mahkemeye intikal etse de sunduğu kanıtlarla davanın düşmesini sağlayan Strang, başarılı savunmasıyla kendisine kamuoyu yaratır ve 1853 yılında Demokrat Parti listesinden Michigan temsilcisi seçilir.
Cemaati içinde aforoz edilen kişilerin kişisel düşmanlığı kazanmış olan Strang 16 Haziran 1856 günü akşam saatlerinde kendi adıyla anılan St.James kasabası limanında vurulur, ağır yaralı şekilde kurtarılsa da 9 Temmuz günü ölür. Strang'in kendisinden sonra gelecek kişiyi belirtmemesi ve bölge halkının suikast sonrasında Mormonlara yönelik saldırılarını artırmasıyla dağılır. Bugün Strang tarafından kurulan kilisenin çeşitli kolları aktif olsa da etkisi sınırlıdır.
| İddia sahibi | Kilisedeki önceki konumu | Yıllar † | Mormon mezhebi | Cemaat büyüklüğü |
|---|---|---|---|---|
| Sidney Rigdon | Başkanlık Kurulunun hayattaki en kıdemli üyesi | 1844–1847 | Church of Jesus Christ (Bickertonite) | 15.000 |
| Brigham Young | 12 Havari Konseyi Başkanı | 1844–1877 | The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints. | 16.805.400[1] |
| James Strang | İhtiyar heyeti üyesi | 1844–1856 | Church of Jesus Christ of Latter Day Saints (Strangite) | <1.000 |
| Granville Hedrick | Belge yok | 1850'ler–1881 | Church of Christ (Temple Lot) | 12.000 |
| Church of Christ with the Elijah Message | 10.000 | |||
| Alpheus Cutler | Yüksek Konsey üyesi | 1853 ve 1864 | Church of Jesus Christ (Cutlerite) | <100 |
| Joseph Smith III (1860) | Doğrudan varis ‡ | 1860–1914 | Community of Christ, eski adı The Reorganized Church of Jesus Christ of Latter Day Saints (RLDS) | 250.000 |
- † İddia sahibinin mezhebe liderlik ettiği dönem
- ‡ Smith'in kardeşi William Smith'in 1894 yılında ölmesiyle aile seceresindeki tek varis konumuna geldi.
Kaynakça değiştir
- ^ 15 Kasım 2022 itibarıyla Kilise resmî verisi 25 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 15 Kasım 2022 tarihinde erişilmiştir