II. Yezid Mezyed

II. Yezid Mezyed ya da Yezid bin Ahmet – Şirvanşahlar Devleti'nin 10. şahı ve Kesrani Hanedanı'nın kurucusu olan I. Manuçehr'in babası.

Yezid bin Ahmet
X. Şirvanşah
Hüküm süresi	Kasım 991 – 1027
Önce gelen	IV. Muhammet
Sonra gelen	I. Manuçehr
Ölüm	1027
Hanedan	Mezyedi Hanedanı
Babası	Ahmet bin Muhammet
Dini	İslam

Saltanatı

Şirvanşah IV. Muhammet'in vefatının ardından tahta kardeşi Yezid bin Ahmet çıktı. Saltanat değişikliğinden faydalanmak isteyen Emir Maymun tekrar Derbent kalesine saldırdı ve IV. Muhammet tarafından yaptırılan orta kale duvarını yıktırdı. Saltanatı boyunca saray entrikaları ile mücadele etmiş, H. 382 (M. 992) tarihinde abisinin savaşarak kazandığı Kebele kalesini kaybetti. Savaş esnasında baş veziri Müsettin bin Habeşi'le birlikte 400 Şirvan askeri öldürüldü.

Tahta çok genç yaşta çıkması sebebiyle hiçbir zaman iktidarda olamadı. Saltanatı boyunca devlet Berdeli Abbas ağanın erkek çocukları olan Abdülaziz ve Abdülsamet isimli 2 vezir tarafından yönetildi.

H. 389 (M. 999) yılında Şirvanşah Yezid Kebele kalesine saldırdı ve zafer kazandı. Daha sonra Derbent üzerine yürüse de Derbent emiri Laşkeri bin Maymun'la girdiği savaşı kaybetti. Ama bu savaşta emirin kardeşi Ebu Nasır bin Maymun esir alınarak zındana atıldı. H. 391 (M. 1001) yılında Emir Laşker bin Maymun'un vefatı üzerine Derbent halkı kendilerine emir olarak Şirvan'da esirlikte bulunan Ebu Nasır bin Maymun'un serbest bırakılmasını istediler. Ancak yerli halkla anlaşma sağlanamadı ve esir veliaht H. 392 (M. 1002) yılında idam edilerek Şabran kalesi önlerine defnedildi. Bunun üzerine Derbent halkı Maymun bin Ahmet Haşim'in diğer oğlu Mansur'u Derbent emiri seçti. Şirvanşah birkaç kez Derbent'e saldırsa da, bu bölgenin işgali yalnız H. 410 (M. 1019) tarihinde gerçekleşti. Sonraki yıllarda birkaç kez Derbent kalesi sebebiyle karşı-karşıya gelindiyse de, kati bir zafer kazanılamadı.

Şehzade Anuşiravan isyanı

Bu olay "Tarih-i El-Bab" kitabında şöyle geçmekte:

"O yıl (muhtemelen H. 416 (M. 1025)) Şirvanşah Yezid'in büyük oğlu Şehzade Anuşiravan babasına karşı isyan çıkardı. Bu sırada Şirvanşah Gürzül kalesine ava gitmiş, büyük oğlunu taht naibi olarak Yezidiyye de bırakmıştı. Halkın desteğini alan Şehzade Anuşiravan babasının baş veziri Abdülaziz bin Abbas'ı tutuklayarak zındana attırdı. Ancak birkaç gün sonra arkasına aldığı desteği bulamayan asi şehzade Gülüstan kalesine sığındı. Ancak serbest bırakılan baş vezir Abdülaziz bin Abbas tarafından yakalanarak babasına teslim edildi. Bir müddet zındanda bekletilen asi şehzade Şirvanşah Yezid'in emriyle idam edildi."

Farslaşma eğilimleri

Bu dönemde farslaşma eğilimlerinin en güçlü ıspatı şahların isimleriydi. Zira Şirvanşahların isimleri değişmişti. Yezid bin Ahmet'ten sonra arap isimlerinden eski Sasani isimlerine dönüş başlamıştır. Artık X yüzyılın ilk yarısında Mezyedi Şirvanşahları Sasani kökenli asil ailelerle akrabalık ilişkilerine giriyor ve bu ailelerin kadın temsilcileri eski gelenekleri devam ettiriyorlardı.

Ailesi

Şirvanşah II. Yezid'in anneleri bilinmeyen 7 oğlu ve 1 kızı görülmektedir:

• I. Manuçehr - 1027-1034 yıllarında hüküm sürmüş Şirvanşahlar Devleti'nin 11. şahı;
• Şehzade Anuşiravan - 1025 yılında isyan çıkarmış ve bu nedenle idam edilmiştir;
• II. Ali - 1034-1043 yıllarında hüküm sürmüş Şirvanşahlar Devleti'nin 12. şahı;
• I. Kubad - 1043-1049 yıllarında hüküm sürmüş Şirvanşahlar Devleti'nin 13. şahı;
• Şehzade Ahmet - 1049-1050 yıllarında hüküm sürmüş Şirvanşahlar Devleti'nin 14. şahı olan III. Ali'nin babası;
• I. Salar - 1050-1063 yıllarında hüküm sürmüş Şirvanşahlar Devleti'nin 15. şahı;
• Şehzade Memlan;
• Şemkiye Hatun - Derbent emiri Abdül-Malik ile evlenmiş, M. 1067 tarihinde Gülüstan'da ölmüştür.