Helene Kasırgası (2024)
Helene Kasırgası, Amerika Birleşik Devletleri'nin Güneydoğu kısmında geniş alanda etki gösteren büyük, yıkıcı ve ölümcül bir tropikal siklondu. Florida'nın Büyük Bend bölgesini vuran kayıtlardaki en güçlü kasırga, 2017'den sonraki Amerika Birleşik Devletleri için en ölümcül ve 2005'ten sonraki ABD anakarasındaki en ölümcül kasırgadır.[1] 2024 Atlantik kasırga sezonunun sekizinci adlandırılmış fırtınası, beşinci kasırgası ve ikinci büyük kasırgası[a] olan Helene, Eylül ayı ortalarında Batı Karayip Denizi'nde Orta Amerika girdabı olarak bilinen geniş bir alçak basınç alanı içinde kademeli olarak gelişti. 24 Eylül'de Yucatán Yarımadası'na yaklaşırken güçlenerek tropikal fırtınaya dönüştü ve Ulusal Kasırga Merkezi kasırga olarak kategorilendirilerek Helene adı verildi.[3]
Uygun koşullarla birlikte siklon kademeli olarak yoğunlaşarak 25 Eylül'de bir kasırga haline geldi. Helene, ertesi gün Meksika Körfezi'ni geçerken daha belirgin ve hızlı bir yoğunlaşma yaşaı ve 26 Eylül akşamı Kategori 4 şiddetine ulaştı. 26 Eylül günü geç saatlerde Florida'nın Big Bend bölgesinde, Perry şehri yakınlarında 140 mil/saat (220 km/saat) maksimum hızdaki sürekli rüzgarla en yüksek şiddetinde karaya ulaştı. Helene, 27 Eylül'de Tennessee üzerinde post-tropikal bir siklona dönüşmeden önce etkisi zayıflayarak hızla iç kesimlere doğru ilerledikten sonra 29 Eylül'de dağılmadan önce eyalet üzerinde durdu.
Helene'in karaya ulaşmasından önce, Florida ve Georgia valileri, kıyı boyunca çok yüksek fırtına dalgası ve Atlanta'ya kadar iç kesimlerde kasırga kuvvetleri de dahil olmak üzere beklenen önemli etkiler nedeniyle acil durum ilan etti. Helene'in hızlı hareketi nedeniyle bölgenin daha iç kesimlerini kapsayan kasırga uyarıları yapıldı. Fırtına, özellikle Kuzey Karolina'nın batısı, Tennessee'nin doğusu ve Virginia'nın güneybatısında yağışlar sebebiyle sel felaketleri yaşandı ve çok sayıda hortum oluştu. Helene Kasırgası sebebiyle gerçekleştiği açıklanan 200'den fazla ölüm, onu 2017'deki Maria Kasırgası'ndan sonra ABD'yi etkileyen en ölümcül kasırga ve 2005'teki Katrina Kasırgası'ndan sonra Amerika Birleşik Devletleri kıtasını vuran en ölümcül kasırga haline getirmiştir.[1][4]
Meteorolojik olarak gelişimi
değiştir17 Eylül'de, Ulusal Kasırga Merkezi (NHC), Batı Karayip Denizi'nde tropikal siklogenez potansiyeline dikkat çekti.[5] Tropikal bir siklonun gelişimi için elverişli koşullar, Orta Amerika girdabının (geniş bir muson alçak basınç sistemi) ve doğu Pasifik Okyanusu'ndan batı Karayip Denizi'ne kadar uzanan büyük ölçekli siklonik akışı güçlendiren Madden-Julian Salınımı'nın etkileşimiyle ortaya çıktı.[6] Birkaç gün sonra, 22 Eylül'de Batı Karayipler'de geniş bir alçak basınç alanı oluştu.[7] Sistem tropikal siklon gelişimi için elverişli bir ortamdan geçerken,[8] siklonla ilişkili sağanak yağışlar ve gök gürültülü fırtınalar giderek yoğunlaştı.[9] Sistemin karaya yönelik yakın tehdidi nedeniyle sistem, 23 Eylül'de Potansiyel Tropikal Siklon Dokuz olarak tanımlandı.[10] Ertesi gün, Hava Kuvvetleri Yedek Kasırga Avcıları uçağı, sistemin uçuş seviyesinde 52 mph (84 km/s) rüzgar ürettiğini tespit etti ve kasırga merkezinin daha iyi tanımlanmasını sağladı. NHC bu verilere göre sistemi 15:00 UTC'de Tropikal Fırtına Helene olarak tanımladı.[11] Sistem güçlenmeye devam ederek NOAA ile Hava Kuvvetleri Rezervi Kasırga Avcıları, Helene'deki maksimum rüzgarların 80 mph (130 km/sa) hıza çıktığını tespit etti. Sonuç olarak, NHC sistemi 15:00'da kasırga seviyesine yükselttikten sonra kasırga, 23 Eylül'de Kuzeye dönerek Meksika Körfezi'ne girdi. Batısındaki üst seviyedeki bir çukur ve Güneydoğu Amerika Birleşik Devletleri açıklarında bulunan yüksek basınç sırtı, siklonun ABD Körfez Kıyısı'na doğru yönlenmesini sağladı.[12] Çok büyük bir sistem olan Helene[13], NHC tahmin edilen fırtına yarıçaplarının "benzer enlemlerde kasırga boyutunun yüzde 90'lık diliminde" olduğunu belirtti.[14]
Helene, geniş boyutu ve batısındaki daha kuru havanın bir miktar sürüklenmesi nedeniyle bir süre yoğunluğunu sabit tuttuktan sonra hızla toparlanarak 26 Eylül sabahı erken saatlerde - düşük orta seviye rüzgâr makası, yüksek bağıl nem değerleri ve Loop Akıntısı yakınında 30 °C'yi (86 °F) aşan deniz yüzeyi sıcaklıklarının (SST'ler) yardımıyla - giderek daha iyi tanımlanan bir göz gelişti ve hızlı bir şekilde yoğunlaşmaya başlayarak 12:00 UTC'de Kategori 2 yoğunluğuna ulaştı.[15] Hızla güçlenen Helene, 18:25 UTC'de Hurricane Hunters tarafından büyük bir kasırga,[16] dört saat sonra da Kategori 4 kasırga olarak tespit edildi.[17] Kasırga o gece en yüksek yoğunluğuna ulaşarak 140 mil/saat (220 km/saat) maksimum sürekli rüzgar ve 938 milibar (27. 70 inHg) ile 27 Eylül günü saat 3:10 UTC'de Aucilla Nehri merkezinin doğusunda, Perry, Florida'nın yaklaşık 10 mil (16 km) batı-güneybatısında karaya ulaşarak[18] Florida'nın Büyük Bend bölgesini vurdu. Bu kasırga, bölgeyi vuran kasırgalar arasında günümüze kadar kaydedilen en güçlü kasırga oldu.[19]
Fırtına iç kesimlere doğru ilerledikçe hızla zayıfladı ve ertesi gün 05:00 UTC'de Georgia'ya ulaştığında Kategori 2 kasırgaya dönüştü.[20] Birkaç saat sonra gücü daha da zayıflayarak doğu orta Georgia üzerinde tropikal fırtına haline geldi.[21] Ardından geçen birkaç saat sonra ise Kentucky-Tennessee sınırı yakınlarında, Cookeville, Tennessee'nin NE'sinde de zayıflayarak tropikal depresyon haline geldi.[22] Kasırga, hızlı şekilde post-tropikal bir siklona dönüşerek 29 Eylül'de dağıldı.
Etkileri
değiştirHonduras
değiştirHonduras, Helene'den önceki Orta Amerika girdabıyla birlikte şiddetli yağışlar aldı.[23] Bu yağışlarla birlikte Goascorán Nehri, Valle ve Choluteca departmanları boyunca alçak bölgelerde bulunan yakın topluluklarda su seviyesi 0.48 feet (0.15 m) üzerine çıkarak seller meydana geldi.[24] Fırtınanın neden olduğu genel hasar nedeniyle San Marcos de Colón, Choluteca'da olağanüstü hal ilan edildi.[25] El Cubulero, Alianza, Valle'de yaklaşık 30 evin afetten etkilendiği tahmin edildi. Kıyıdaki yüksek dalgalar nedeniyle Choluteca'nın Marcovia sahil kasabasında yüzden fazla aile olumsuz etkilendi. Şiddetli yağışlar toplulukları izole etmiş ve şiddetli seller nedeniyle El Paraíso'da 50 kişi olumsuz etkilenmiştir.[24]
Meksika
değiştirCancún çevresindeki bölgede 240 milimetre (9,4 inç) yağmur yağışı gerçekleşti.[26] Quintana Roo'da 120.000'den fazla müşteri elektriksiz kaldı. Bu sayı federal elektrik abonelerinin %14'ünü oluşturmaktaydı.[27] Isla Mujeres'in büyük bir kısmını etkileyen aşırı sel meydana geldi.[27] Adada ayrıca rüzgar hızı saatte 69 mile (111 km/sa) kadar çıktı.[28] Cancún ve Cozumel'de çok sert dalgalar görüldü, Cozumel'de dalgakıran kırıldı ve Cancún'da plaj erozyonunun çoğaldığı görüldü.[28] Cozumel Uluslararası Havalimanı'ndaki uçuşlar ertelenirken Cancún Uluslararası Havalimanı'nda yaklaşık 100 uçuşta iptal veya gecikme yaşandı.[27] Mérida Havalimanı'nda ise bu gecikmeler sadece küçük çaplı oldu.[29] Helene'den en çok etkilenen şirketler Viva Aerobus, Volaris ve Aeromexico oldu.[30] Yucatán Yarımadası'nda ağaçlar devrildi ve çatılar hasar gördü.[29] Helene sırasında Cancún'da bir gaz patlaması meydana geldi.[31]
Meksika'da Helene sebebiyle yaşanan bir ölüm bildirilmedi.[26]
Karayipler
değiştirCayman Adaları
değiştirCayman Adaları'na düşen yağış miktarı 10 inçten (250 mm) daha fazla oldu.[32] Şiddetli yağış ve büyük dalgalar 24 Eylül'de Cayman Adaları'nı etkilemeye başladı.[33] Fırtınanın neden olduğu yağışla birlikte George Town'daki yollar sular altında kaldı.[34] Hükümet yağmur suyu yönetimine yardımcı olmak için arazi satın almayı planlamaya başladı.[35] Helene geçtikten sonra Grand Cayman 26 Eylül'de 5-7 fit (1,5-2,1 m) dalgaların etkisinde kaldı.[36]
Küba
değiştirKüba'da şiddetli yağışlar meydana gelmiş, Presa Herradura'da 218,4 mm (8,60 inç) ve Palacios'ta 186,8 mm (7,35 inç) yağış kaydedilmiştir.[37] Ayrıca Punta del Este ve Isla de la Juventud 101 mm (4. 0 inç), Paso Real de San Diego 78 mm (3,1 inç), Pinar del Río 72 mm (2,8 inç) ve Isabel Rubio 70 mm (2,8 inç) yağış aldı.[38] Pinar del Río eyaletinde, eyaletin 24 rezervuarından 17'si taştı. Başka bir yerde, El Palenque'de, Helene'nin neden olduğu sel nedeniyle yol erişimi kesildi.[37] Helene'nin rüzgarları Guanito vericisini besleyen elektrik hatlarında bir arızaya neden oldu ve bölgenin çoğunda, özellikle San Juan ve Martínez, Guane, Mantua ve Minas de Matahambre'de elektrik kesintilerine neden oldu.[39] Isla de la Juventud ve Pinar del Río illerinde şiddetli rüzgarlar kaydedildi.[40] Pinar del Rio'da toplamda yaklaşık 70.000 abone elektrik kesintisi yaşamış, Artemisa'da ise 160.000 kişi etkilenmiştir.[41]
Havana'da, şiddetli yağışlar nedeniyle oturulmayan bir binanın çökmesi sonucu bir kişi yaralandı ve iki toprak kayması meydana geldi.[42] Yoğun yağışlar Cuyaguateje Nehri'nin hızla yükselmesine neden olarak 26 Eylül'de Pinar del Río'nun bazı bölgelerinde sele neden oldu.[43][44] Mayabeque Eyaleti'nde de, özellikle Batabanó, Melena del Sur ve San Nicolás de Bari belediyelerinde sel meydana geldi.[45]
Notlar
değiştir- ^ Saffir-Simpson ölçeğine göre Kategori 3 ve daha yüksek 1 dakikalık sürekli rüzgar şiddeti 110 mil/saat (178 km/sa) üzerinde olan kasırgalar büyük kasırga olarak tanımlanır.[2]
Kaynakça
değiştir- ^ a b Masters, Jeff; Henson, Bob (2 Ekim 2024). "Helene is now the deadliest mainland U.S. hurricane since Katrina". Yale Climate Connections. 2 Ekim 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2024.
- ^ "Saffir-Simpson Hurricane Wind Scale". Miami, Florida: National Hurricane Center. 20 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2023.
- ^ "Atlantic Basin Storm Name Pronunciations" (PDF). National Hurricane Center. 11 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 26 Eylül 2024.
- ^ Sutton, Joe (2 Ekim 2024). "Helene death toll rises to at least 191". CNN. 2 Ekim 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2024.
- ^ Blake, Eric (17 Eylül 2024). Seven-Day Graphical Tropical Outlook. Miami, Florida: National Hurricane Center. 22 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2024.
- ^ Lang, Steve (27 Eylül 2024). Reed, Jacob (Ed.). "Powerful Hurricane Helene Makes Landfall in Florida's Big Bend". Global Precipitation Measurement. Animation by Jason West. National Aeronautics and Space Administration. 27 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2024.
- ^ Reinhart, Brad (22 Eylül 2024). Seven-Day Graphical Tropical Outlook. Miami, Florida: National Hurricane Center. 23 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2024.
- ^ Kelly, Larry (23 Eylül 2024). Seven-Day Graphical Tropical Outlook. Miami, Florida: National Hurricane Center. 23 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2024.
- ^ Reinhart, Brad (23 Eylül 2024). Seven-Day Graphical Tropical Outlook. Miami, Florida: National Hurricane Center. 23 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2024.
- ^ Reinhart, Brad (23 Eylül 2024). Potential Tropical Cyclone Nine Discussion Number 1. Miami, Florida: National Hurricane Center. 24 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2024.
- ^ Berg, Robbie (24 Eylül 2024). Tropical Storm Helene Discussion Number 5. Miami, Florida: National Hurricane Center. 24 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2024.
- ^ Berg, Robbie (25 Eylül 2024). Hurricane Helene Advisory Number 9. Miami, Florida: National Hurricane Center. 26 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
- ^ Freedman, Andrew (25 Eylül 2024). "Why Hurricane Helene's large size, rapid intensification make it a threat". Axios. 25 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
- ^ Berg, Robbie (26 Eylül 2024). Tropical Storm Helene Discussion Number 5. Miami, Florida: National Hurricane Center. 24 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2024.
- ^ Cangialosi, John (26 Eylül 2024). Hurricane Helene Discussion Number 13. Miami, Florida: National Hurricane Center. 26 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
- ^ Cangialosi, John; Berg, Robbie; Brown, Daniel (26 Eylül 2024). "...Air Force Hurricane Hunters Find Helene a Major Hurricane..." National Hurricane Center. Miami, Florida. 27 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2024.
- ^ Cangialosi, John; Brown, Daniel; Berg, Robbie (26 Eylül 2024). Hurricane Helene Update Statement: 620 EDT. Miami, Florida: National Hurricane Center. 27 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
- ^ Lisa Bucci; Matt Sardi; Daniel Brown; Richard Pasch; Andrew Hagen (26 Eylül 2024). Hurricane Helene Tropical Cyclone Update. Miami, Florida: National Hurricane Center. 27 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2024.
- ^ Erdman, Jonathan; Dolce, Chris (27 Eylül 2024). "Tropical Storm Helene's Inland Trek Producing Catastrophic Flooding, Damaging Winds". The Weather Channel. 27 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2024.
- ^ Philippe Papin; Jack Beven (27 Eylül 2024). Hurricane Helene Tropical Cyclone Update. Miami, Florida: National Hurricane Center. 27 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2024.
- ^ Beven, Jack (27 Eylül 2024). Tropical Storm Helene Discussion Number 16. Miami, Florida: National Hurricane Center. 27 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2024.
- ^ Cangialosi, John (27 Eylül 2024). Tropical Depression Helene Intermediate Advisory Number 17A. Miami, Florida: National Hurricane Center. 3 Ekim 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2024.
- ^ Rodríguez, Fernanda (24 Eylül 2024). "Fuertes lluvias azotarán Honduras debido a la depresión tropical 9, según César Quintanilla". TELEVICENTRO (İspanyolca). 25 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
- ^ a b Mendoza, Elvis (26 Eylül 2024). "Choluteca, Valle y El Paraíso otra vez azotados por las fuertes inundaciones". El Heraldo (İspanyolca). 27 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2024.
- ^ "Por intensas lluvias declaran estado de emergencia en San Marcos de Colón, Choluteca". El Heraldo (İspanyolca). 26 Eylül 2024. 26 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2024.
- ^ a b "Cancun clean up under way after Helene dumps more than 240 mms of rain on region". Riviera Maya News (İngilizce). 26 Eylül 2024. 26 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2024.
- ^ a b c "Helene leaves Cancun behind and more than 120,000 without power". Riviera Maya News (İngilizce). 25 Eylül 2024. 25 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
- ^ a b "Helene becomes hurricane, is expected to intensify as it moves toward Florida". Voice of America (İngilizce). Associated Press. 25 Eylül 2024. 26 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2024.
- ^ a b "Helene deja saldo blanco en Yucatán, pero con calles inundadas y árboles caídos". Por Esto! (İspanyolca). 26 Eylül 2024. 26 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2024.
- ^ "'Helene' interrumpe vuelos a La Habana, Orlando, Miami y Yucatán, reporta Profeco". El Informador (İspanyolca). 25 Eylül 2024. Erişim tarihi: 26 Eylül 2024.
- ^ "Cancun firemen fight LP plaza gas blast in middle of Helene". Riviera Maya News (İngilizce). 25 Eylül 2024. 25 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
- ^ "Cayman was caught in outer-band squalls of Helene – Cayman Islands Headline News". Cayman News Service (İngilizce). 25 Eylül 2024. 25 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2024.
- ^ Coto, Dánica (24 Eylül 2024). "Heavy rains pelt the Cayman Islands as southeast US prepares for a major hurricane". AP News (İngilizce). 24 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2024.
- ^ Connolly, Norma; Ragoonath, Reshma (24 Eylül 2024). "Cayman confronts floods from Helene, as tropical storm warning lifted". Cayman Compass. 24 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2024.
- ^ Whittaker, James (26 Eylül 2024). "Man-made wetlands may be needed to manage increasing flood threat". Cayman Compass (İngilizce). 26 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2024.
- ^ "All-clear issued for Cayman and recovery begins – Cayman Islands Headline News". Cayman News Service (İngilizce). 26 Eylül 2024. 26 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2024.
- ^ a b "Heavy rains, gusty winds, and flooding in Pinar del Río due to Hurricane Helene". CiberCuba (İngilizce). 25 Eylül 2024. 25 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
- ^ Robinson, Circles (25 Eylül 2024). "Hurricane Helene Nears Yucatan Channel en Route to Florida". Havana Times. 25 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
- ^ "Pinar del Río without radio and television signal due to a transmitter failure". CiberCuba (İngilizce). 25 Eylül 2024. Erişim tarihi: 26 Eylül 2024.
- ^ "Cuban President Calls for Cautiousness amidst Heavy Rains". Cuban News Agency (İngilizce). 25 Eylül 2024. 26 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2024.
- ^ "They report on the impacts of Hurricane Helene in Cuba". CiberCuba (İngilizce). 26 Eylül 2024. 30 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2024.
- ^ "Two collapses reported in Havana". CiberCuba (İngilizce). 26 Eylül 2024. 28 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2024.
- ^ "Flooding of the Cuyaguateje River keeps several areas of Pinar del Río submerged". CiberCuba (İngilizce). 26 Eylül 2024. 26 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2024.
- ^ Mendoza, Samantha (26 Eylül 2024). "Flooding from the Cuyaguateje River Continues to Impact Areas in Pinar del Río". CubaHeadlines (İngilizce). 26 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2024.
- ^ "Municipalities of Mayabeque, underwater due to the effects of Hurricane Helene". CiberCuba (İngilizce). 26 Eylül 2024. 28 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2024.
Dış bağlantılar
değiştir- Ulusal Kasırga Merkezi'nin Kasırga Helene ile ilgili danışma arşivi