Gvara
Gvara (Gürcüce: გვარა), Gürcistan'ın Acara Özerk Cumhuriyeti'nde, Helvaçauri Belediyesi'nde bir köydür. Tarihsel Maçaheli bölgesi köylerinden biridir.
Tarihçe
değiştirGvara köyünün bulunduğu yer, antik çağda Kolheti Krallığı'nın sınırları içindeydi. Orta Çağ'da Gürcü krallıkları ve prensliklerinin idaresinde kaldı. Bu yerleşim, 16. yüzyılın ortasında Osmanlıların eline geçmiştir.
Gvara köyü, 1835 tarihli Osmanlı nüfus defterinde "Gvara" (كورا) şeklinde kaydedilmiştir. Ancak bu seferin transkripsiyonunda köyün adı "Kveda" şeklinde okunmuştur. Gvara köy, bu tarihte Çıldır Eyaleti'nin Macahel sancağına bağlıydı. Askere alma ve vergi belirleme amacıyla sadece erkek nüfusun tespit edildiği bu tarihte köyde, 23 hanede 55 erkek kaydedilmiştir. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, Gvara köyünün toplam nüfusunun yaklaşık 110 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. Köyde kayıtlı bir muhtar ve bir imam bulunuyordu; ancak imam Batum kasabasında ikamet ediyordu.[1]
Gvara köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. 1886 nüfusu sayımı sırasında Rus idaresinin Gvara (Гвара) adıyla kaydettiği bu yerleşim, Batum sancağının Aşağı Acara kazasının Kirlati nahiyesinin üç köyünden biriydi. Nüfusu, 22'si erke ve 31'i kadın olmak üzere, 13 hanede yaşayan 53 kişinden oluşuyordu. Köyün halkı, Müslüman Gürcü anlamında "Acaralı" olarak yazılmıştır. Karlati nahiyesi, Gvara köyünün dışında, bu nahiyenin idari merkezi olan Kirlati ve Kobaleti köyleriden oluşuyordu.[2]
Gvara köyünün Rusya'ya bırakılmasının ardıdan iki ülke arasında karşılıklı göçü öngören İstanbul Antlaşması imzalandı. Buna bağlı olarak Müslüman Gürcülerin bölgeden göç ettiği bilinmektedir. Nitekim 1835 tarihinde köy 23 haneden oluşuyorken, göçün gerçekleştiği tarihte geride 13 hane kalmıştı. Gürcü tarihçi Zakaria Çiçinadze'nin 1893 yılında verdiği bilgiye göre köyden 35 hane Osmanlı ülkesine göç etmişti. Çİçinadze, başka yerlerde de bu adı taşıyan köyler bulunduğunu, bazı Müslüman Gürcülerin Gvarişvili (Gvareloğli) soyadını bu isimden aldığını yazmıştır.[3][4]
Coğrafya
değiştirGvara köyü, Maçahel Suyu'nun (მაჭახელისწყალი) sol kıyısında yer alır.
Nüfus
değiştirGvara köyünde 2002 yılında 171 kişi, 2014 yılında 145 kişi yaşıyordu.
Kaynakça
değiştir- ^ Buşra Erkuzu, Çıldır Eyaleti Macahel Sancağı 2769 Numaralı Nüfus Defteri'nin Transkripsiyon ve Değerlendirmesi, Siirt, 2023, s. 39, 159-160. Yüksek lisans tezi
- ^ Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Batum oblastı" 1180-1182.
- ^ Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcülerin Osmanlı Ülkesine Büyük Göçü (ქარველ მაჰმადიანთ დიდი გადასახლება ოსმალეთში მუჰაჯირი-ემიგრაცია), Tiflis, 1912, s. 137.
- ^ Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcüler ve Gürcistan’daki Köyleri (მუსულმან ქართველობა და მათი სოფლები საქართველოში), Tiflis, 1913, s. 194-195.