Genler ve aleller

Kalıtım olayı doğrudan kromozomların mitoz ve mayoz bölünmeler ve döllenmedeki davranışlarına bağlıdır. Her bir kromozomda sayısız kalıtım birimleri, genler bulunur ve bunların her biri birbirinden farklı olup ayrı ayrı bir veya birkaç karakteri birden kontrol ederler. Genler kromozomlarda yer alırlar ve bir hücrede her bir kromozomdan iki tane bulunduğundan her bir hücrede genler bir çift olarak bulunur. Mayoz bölünmede kromozomlar birbirlerinden ayrılıp döllenmede tekrar bir araya geldiklerine göre genler de aynı davranışı gösterirler. Her bir kromozom genetiksel olarak linear düzende gen dizilerine sahipmiş gibi davranır ve bu gen düzenlenişleri homolog kromozomlarda birbirinin aynısıdır.

Bir karakteri kontrol eden gen, belli bir kromozomun belirli bir noktasında bulunur ve bu noktaya "gen lokus"u denir. Kromozomlar mayoz bölünme sırasında sinapsis gösterdiklerinde, homolog kromozomlar nokta nokta yani gen ile gen şeklinde aynı lokuslar karşılıklı gelecek şekilde birleşme gösterirler. Bir karakter kalıtımı ancak birbirlerine zıt iki durum olduğu zaman incelenebilir. Mendel'in çalışmalarında bezelyelerde ele aldığı şekil morfolojisinde düzgün ve buruşuk tohum özellikleri gibidir. Canlı birey böyle zıt durumlardan sadece birini gösterilebilir. Bu nedenle allel genlerden söz edilir.

Homolog kromozomların aynı lokuslarında yer alan, iki veya bazen daha çok sayıda alternatif karakterlerin genlerine allel genler denir. Düzgün ve buruşuk tohum morfolojilerini belirleyen genler gibi.

Gen çiftlerini benzer alleller şeklinde taşıyan bireyler homozigot genotipli, gen çiftlerini farklı alleller şeklinde taşıyan bireyler ise heterozigot genotipli olarak ayrılırlar. Buna göre "DD" ve "dd" genotipli bezelye bitkileri homozigot baskın ve çekinik genotipli, "Dd" genotipli bezelyeler ise heterozigotturlar. Bütün genlerin tek tek toplamı ve bütün kromozom seti o canlının genomu şeklinde tarif edilir.

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

http://alfred.med.yale.edu/alfred/index.asp2 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.