Gelug
The Gelug veya Gelug-pa (veya dGe Lugs Pa, dge-lugs-pa, Dgelugspa). Sarı Başlıklılar mezhebi diye de bilinen Tibetli budist din adamı ve filozof Tsongkhapa (1357–1419) tarafından kurulan Budizm okulu. Tsongkhapa'nın Ganden'de kurduğu ilk manastırı Ganden Tripa günümüzde halen bu okulun merkezidir. Okulun mensupları arasında en önemli kişi Dalai Lama dır.
Gelug okulu alternatif olarak Yeni Kadam (bKa'-gdams gsar-pa) olarak bilinir, çünkü kendisini Atisha'nın Kadam geleneğinin (yaklaşık 11. yüzyıl) bir devamı olarak görür. Ayrıca, Tsongkhapa tarafından kurulan ilk manastırın adından dolayı Ganden okulu olarak da adlandırılır.[1] Ganden Tripa ("Ganden Taht Sahibi") bu ekolün resmi başıdır, ancak en etkili Gelug figürü, adı "Okyanus Öğretmeni" anlamına gelen Dalai Lama'dır. Moğol Hanları ile ittifak kuran Gelug okulu, 16. yüzyılın sonlarından beri (dini ve siyasi olarak) Tibet ve Moğolistan'da baskın Budist okulu olarak ortaya çıkmıştır. Bu geleneğin bir başka alternatif adı da Sarı Şapka okulu veya mezhebidir.[2]
Lama Tsongkhapa değiştir
Lama Tsongkhapa, Kadam Okulu veya Kadampa'nın evrensel merhamet prensibini Hint üstatlardan Nagarjuna'nın shunyata (boşluk) öğretisiyle bir araya getirmiştir. Ona göre manevi yolda bu iki ilke, gerçek bir zühd/terk duygusunun teşvikiyle oluşan kurtuluş arzusuyla birlikte kalpte yer etmelidir. Vajrayāna Budizm'inin yolu Tsongkhapa'nın "Yolun Üç Temel Yönü" adını verdiği bu üç temelin üzerinde izlenir. Lamrim denilen Yolun Aşamaları Gelug Okulunun ana öğretisini oluşturur.
Gelug geleneğinin çalışmalarının ana kaynağı Tsongkhapa'nın altı yorum kitabıdır. Bunlar:
- Yolun Aşamalarına Dair Büyük Şerh (Lam-rim chen-mo),
- Tantralara Dair Büyük Şerh (sNgag-rim chenmo),
- Tefsiri ve Nihai Öğretilerdeki Belağatın Özü (Drnng-nges legs-bshad snying-po),
- İzafiyetin Övgüsü (rTen-'brel bstodpa),
- Guhyasamaja'nın Beş Aşamasına Dair Geniş İzah (gSang-'dus rim-lnga gsal-sgron) ve
- Altın Tespih (gSer-phreng).
Vajrayāna Ugulaması değiştir
Guhyasamāja, Cakrasaṃvara ve Yamāntaka Gelug silsilesinde üç temel yidam uygulamasıdır.
Ayrıca bakınız değiştir
Kaynakça değiştir
- Wikipedia Gelug maddesi 11 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- The Ri-Me Philosophy of Jamgon Kongtrul the Great: A Study of the Buddhist Lineages of Tibet by Ringu Tulku, ISBN 1-59030-286-9, Shambhala Publications
- Ringu Tulku: The Rimé (Ris-med) movement of Jamgon Kongtrul the Great 7 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Paper given on 7th Conference of International Association For Tibetan Studies in June 1995
Dış bağlantılar değiştir
- His Holiness the Dalai Lama27 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- H.H. the Dalai Lama's Namgyal Monastery
- Dictionary
- ^ David N. Kai (2007). Tibetan and Zen Buddhism in Britain: Transplantation, Development and Adaptation (İngilizce). Routledge. s. 39.
- ^ Alexander Berzin. "The Origin of the Yellow Hat". Berzin Archives. 24 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2023.