Güç uykusu
Güç uykusu, öğle şekerlemesi veya İslamî terminolojiye göre kaylûle, SWS olarak bilinen yavaş dalga uykusu veya derin uyku başlamadan önce sona eren kısa uykuya verilen bilimsel addır. Türk-İslam kültüründe, özellikle 20. yüzyılın başlarına dek kaylûle olarak adlandırılmış ve dinî bir kimlik taşımıştır.[1] Yine bu uykuya mecazi olarak şekerleme adı da verilmiştir. Uyku, vücut zindeliğinin yenilenmesi amacını taşır. Bu nedene bağlı olarak Cornell Üniversitesi sosyal psikologlarından James Maas tarafından "power nap" yani "güç uykusu" olarak adlandırılmıştır.[2]
Ayırıcı nitelikleri değiştir
Güç uykusunun temel amacı zamana karşı uyku verimliliğini artırmaktır. Özellikle birey, yeterince uyuyamadığı dönemlerde; olağan uykusunu takviye etmek için bu uykuya başvurabilir.
Güç uykusu için düzenli uyku ile karşılaştırıldığında çok kısa kalan çeşitli süreler önerilir. Bu kısa uyku süreleri, uyuyan bireyi olağan bir uzun uyku döngüsüne girmekten korumak amacıyla tasarlanmıştır. Güç uykusu 1. ve 2. uyku evreleri arasında gerçekleşir. Buna rağmen uyku döngüsü tamamlanamayabilir. Bu durumda ortaya uyku sersemliği adı verilen olgu çıkar. Bu durumdaki kişi kendini hâlsiz hisseder. Hatta uykuya başladığı zaman diliminden daha uykulu bir hâldedir. Öyle inanılır ki, uzun bir uykuya bağlı olarak uyku sersemliği oluşmadığı müddetçe, 10-15 dakikalık güç uykuları uyku sonrasında vücut zindeliğini artırabilir.[3]
Bilimsel deneyler ve anekdotlara bağlı kanıtlar, güç uykularının bedensel zindeliği sağlama bakımından etkili olabilmesi için en ideal sürenin ortalama 30 dakika olduğunu ortaya koyuyor.[4] Düzenli güç uykularının, iş yaşamını ve düşünce kabiliyetini geliştirdiği konusunda süregelen bir inanış vardır.[4] Bunun yanı sıra iyi düzenlenmiş yaşamsal araçlar, çevre ve ilişkili faktörler hayati verimliliğin artmasına yardımcı olur. Bu yüzden bazı kimselerin çalışma süreleri düzenli bir gece uykusuna izin verse dahi, güç uykusunu tercih etmektedir. Mitsuo Hayashi, PhD and Tadao Hori, PhD[5] yaptıkları bir çalışmada tam bir gece uykusundan sonra bile bir güç uykusunun mental performansı artırdığını iddia etmiştir.
Yararları değiştir
30 dakikadan daha az süreli bir güç uykusu bedenin uyku düzeyini, başarımını ve öğrenme genliğini yapılandırır.[6][7] Düsseldorf Üniversitesinde yapılan bir çalışmaya göre 6 dakikalık bir uyku bireyin anlık öğrenimlerini hatırlama oranını artırıyor. Bu iddiaya göre, uykunun başlangıçları bellek süreçlerindeki bilginin sağlamlaşmasını sağlayabilir, hatta uyku sonlandığında bile bu etki kalıcı olabilir.[7]
Ayrıca bakınız değiştir
Notlar değiştir
- ^ Kaylûle, sözlük.net 9 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., erişim tarihi: 9 Kasım 2014.
- ^ Maas, James B.; Wherry, Megan L. (1998). Miracle Sleep Cure: The Key to a Long Life of Peak Performance. Londra: Thorsons. ISBN 978-0-7225-3644-5.
- ^ McEvoy, RD; Lack, LL (2006). "Medical staff working the night shift: Can naps help?". The Medical journal of Australia. 185 (7). ss. 349-50. PMID 17014398.
- ^ a b Tuçe Altınsoy (2012), İş Yerinde şekerleyene Dokunmayın!, Para Dergisi, S. 413.
- ^ Hayashi, Mitsuo; Hori, Tadao (1998). "The effects of a 20-min nap before post-lunch dip". Psychiatry and Clinical Neurosciences. 52 (2). ss. 203-4. doi:10.1111/j.1440-1819.1998.tb01031.x. PMID 9628152.
- ^ Dhand, Rajiv; Sohal, Harjyot (2007). "Good sleep, bad sleep! The role of daytime naps in healthy adults". Current Opinion in Internal Medicine. Cilt 6. s. 91. doi:10.1097/01.mcp.0000245703.92311.d0.
- ^ a b Lahl, Olaf; Wispel, Christiane; Willigens, Bernadette; Pietrowsky, Reinhard (2008). "An ultra short episode of sleep is sufficient to promote declarative memory performance". Journal of Sleep Research. 17 (1). ss. 3-10. doi:10.1111/j.1365-2869.2008.00622.x. PMID 18275549.
Kaynakça değiştir
- Maas 1999 – Power Sleep : The Revolutionary Program That Prepares Your Mind for Peak Performance
Dış bağlantılar değiştir
- Fox News'te yayımlanan bir haber: "Researchers: Power Nap Better than Caffeine to Fight Afternoon Fatigue"25 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Boston Globe tarafından yayımlanan bir makale 6 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Miami Üniversitesi 15 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.: "Sleep, Napping and the Brain -The Power of Napping" 15 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., YouTube