Gölsel ortam

Gölsel ortam, Türkçede lakustrin ortam (İngilizce lacustrine environment 16 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.) olarak da bilinir. Biyoloji, balıkçılık ve ziraat alanlarında da kullanılan 'gölsel ortam' belki de en belirgin ve ayırt edici olarak jeolojide kullanılmaktadır. Jeolojide gölsel ortam denilince akla hemen gölde çökelen sedimenter kayaçlar ve yapılar akla gelir. Gölsel ortamda çökelen en önemli sedimanter kayaçlar çakıltaşları ve kumtaşlarıdır. Varvlar (mevsime bağlı ritmik çökeller), çapraz tabakalanma, kaval yapıları, sürüklenme izleri, yük kalıpları ve kuruma çatlakları da önemli sedimanter yapılardır.

Varvlar göllerde gözlenen koyu ve açık renkli sedimentlerin ardışık olarak gelmesiyle oluşan çok önemli gölsel, sedimanter bir yapıdır. Varvlar (varve olarak da bilinir), göle gelen sedimanter malzemelerin mevsimsel özelliğini de bir koyu ve bir açık lamina olarak yansıtırlar ve her bir varv bir senelik çökelmeyi temsil eder. Bu nedenle gölsel sedimentlerde varv sayımı ve varvların özellikleri göllerin yaşları ve çökelme ortamı karekteristiklerinin belirlenmesinde çok hayati öneme sahiptirler. Van Gölü'nün en az 14.750 yıldır var olduğu bu varvların sayımıyla ortaya konulmuştur (Landmann ve diğ., 1996).

Göllerde çökelen sedimentlerin tane boyları kıyıdan göl içlerine doğru gidildikçe enerjinin azalmasına bağlı olarak genellikle küçülür. Göller kapalı ortamlar olduklarından dolayı gölsel ortamları karakterize eden jeolojik haritalarda da iç içe kapalı formasyonlar oldukça tipiktir. Yani jeolojik devirlerde oluşmuş gölsel ortamların jeolojik haritaları yapıldığında iç içe kapalı, dairesel-elipsoidal kayaç sınırları gözlenir. Gölsel sedimentlerin içinde göl suyunun özelliklerine (tatlı, tuzlu, sodalı) bağlı olarak çeşitli fosiller bulunabilir.

Kaynakça

• Landmann, G., Reimer, A., Lemcke, G. and Kempe, S., 1996, Dating Late Glacial abrupt climate changes in the 14,570 yr long continuous varve record of Lake Van, Turkey: Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology Volume 122, Issues 1–4, June 1996, Pages 107–118.