Efemera

Efemera (İngilizce: Ephemera, Türkçe: Dağarca^[1]^[2]), gündelik yaşama ait ”ıvır zıvır” olarak nitelendirilebilecek kısa ömürlü küçük ve geçici belgeleri ifade eden bir tanımlamadır. Efemera koleksiyonu yapanlara da "efemerist" veya "efemera koleksiyoneri" denir.

Kelime Eski Yunanca kökenlidir ve "bir günden fazla dayanmayan" anlamına gelen "ephemeron" un çoğul şeklidir. Etimolojik olarak Eski Yunanca ephēmerón (εφημερόν) "bir gün ömrü olan Mayıs böceği" anlamına gelen bir isimdir. Bundan türetilmiş ephēmerós (εφημερός) ise "günlük" anlamını taşır. ēméros (ἡμέρος) ise "gün" anlamına gelir. Bu iki söcüğün bileşiminden türetilerek İngilizceye giren "ephemera" ise bu dilde kısa ömürlü şeyler, kalıcı olmayan yayınları tanımlamak için kullanılmıştır. Bu materyaller, biriktirilmek amacı ile üretilmemiş kısa ömürlü ve başlangıçta fazla değer taşımayan, ancak sonradan bazı koleksiyoncular tarafından koleksiyon malzemesi hâline getirilmiş "ıvır zıvır" ürünlerin genel adıdır. Bu ürünler genellikle basılı materyalleri kapsar. Sözcük 2000 yılında Türkçede kullanılmaya başlamıştır.^[3]

Bu efemera ürünlerinin arasında okul diplomaları, karneler, otobüs sinema biletleri, piyango biletleri, spor toto kuponları, gazete nüshaları, tanıtım broşürleri, mektuplar, kartvizitler, lokanta menüleri, tapu senetleri, noter senetleri, banka dekontları, çikolata ve sakızlardan çıkan kartlar, sigara kâğıtları, posterler, pasaportlar, fotoğraflar, kartpostallar, düğün davetiyeleri gibi gündelik hayatın ayrıntılarını belgeleyen materyaller sayılabilir.

Bugün özel koleksiyoncular dışında büyük ulusal kütüphaneler ve müzeler de tarihin belli bir alanına ışık tutabilecek efemera koleksiyonları barındırmaktadırlar.

Kaynakça

Butterick Patterns 1874 Bahar kataloğundan iki sayfa, bugün bir efemera koleksiyon malzemesi.

Özel

^ Aslan, Sema (2009). Benim Kitaplarım. Doğan Kitap. ss. sayfa 1.
^ "sahaf Terimleri Sözlüğü". alternatifanne.com. 7 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Tem 2012.
^ Sevan Nişanyan. "Sözlerin Soyağacı, Çağdaş Türkçenin Etimolojik Sözlüğü". nisanyansozluk.com. 25 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Tem 2012.

Genel

collectablecollectables.com'da "What is ephemera?" adlı makale (İngilizce)
alanascherishedthoughts.com'da "What is ephemera?" adlı makale (İngilizce)
roscommonhistory'de "What is ephemera?" adlı makale (İngilizce)
en:Ephemera

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Ephemera ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
British Library'de Victoria çağı ile ilgili bir efemera koleksiyonu.
nlm.nih.gov 13 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ABD Ulusal Tıp Kütüphanesinin efemera sergisi
johngrossmancollection.com bir efemera koleksiyonu sitesi
vintagemartini.com bir efemera sitesi

[1] Aslan, Sema (2009). Benim Kitaplarım. Doğan Kitap. ss. sayfa 1.

[2] "sahaf Terimleri Sözlüğü". alternatifanne.com. 7 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Tem 2012.

[3] Sevan Nişanyan. "Sözlerin Soyağacı, Çağdaş Türkçenin Etimolojik Sözlüğü". nisanyansozluk.com. 25 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Tem 2012.

[1]

[2]

[3]