Edward Lorenz
Edward Norton Lorenz (23 Mayıs 1917-22 Nisan 2008)[1] ABD doğumlu matematikçi ve meteorolog. Kaos teorisi ve kelebek etkisi ile bilinir. Kanser tedavisi gören Lorenz, Cambridge’teki evinde ölmüştür.
Biyografi değiştir
Lorenz, West Hartford, Connecticut'ta[1] dünyaya geldi. Dartmouth kolejinde, Yeni Hampshire'da, Harvard Üniversitesi ve Massachusetts aralarında matematik dersleri aldı. İkinci Dünya Savaşı sırasında Lorenz, ABD hava pilotları için hava çalışanı olarak görev aldı. Savaştan döndükten sonra, meteoroloji üzerine ders almaya devam etti. Lorenz, 1963 yılında MIT’de meteorolog olarak çalışırken, bir sistemin başlangıç verilerindeki ufacık değişikliklerin bile, büyük ve öngörülemez sonuçlar doğurabileceğini öngörmüş ve bunu örneklendirmek için 1972’de sunduğu bir çalışmada, bir kelebeğin Amazon ormanlarında kanat çırpmasının Avrupa’da fırtına kopmasına sebep olabileceği ifadesini kullanmıştı.
Lorenz, sadece üç değişkenle kaos ortamı doğabileceğini keşfetmiş ve daha 19. yüzyılda Fransız matematikçisi Henri Poincaré’nin fikir olarak ortaya attığı çok basit bir sistemde çok karmaşık bir dinamiğin ortaya çıkabileceğini kanıtlamıştı. Lorenz’in teorisi ve buluşları, sadece matematik alanında değil, biyoloji, fizik ve sosyal bilimler alanında da yeni bir araştırma alanının doğmasına vesile olmuştu.
Ödüller değiştir
- 1969 Carl Gustaf Rossby Araştırma madalyası, Amerikan Meteoroli Sosyetesi.
- 1973 Symons Memorial Altın madalyası, Royal Meteorological Society.
- 1975 Arkadaş, National Academy of Sciences (U.S.A.).
- 1981 Üye, Norwegian Academy of Science and Letters.
- 1983 Crafoord Prize, Royal Swedish Academy of Sciences.
- 1991 Kyoto Prize
- 2004 12 Mayıs Buys Ballot madalyası.
Ayrıca bakınız değiştir
- Kaos teorisi
- Kelebek etkisi
- Strange attractor (Çekici)
- Kaos,Kaos teorisine referanslar veren film.
Kaynakça değiştir
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 23 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2007.
Dış bağlantılar değiştir
[1] 26 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.*Edward N. Lorenz31 Ağustos 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.