Edo dili

Halk arasında Bini (Benin) olarak adlandırılan Edo /ˈɛdoʊ/ (aksanlı,İgbo dili: Ẹ̀dó), Nijerya'nın Edo Eyaletinde konuşulan bir dildir. Edo halkının ana dilidir ve Benin İmparatorluğu'nun ve öncülü Igodomigodo'nun ana diliydi.

Edo
Bini
İgbo dili: Ẹ̀dó
Ana dili olanlar	Nijerya
Bölge	Edo Eyaleti
Etnisite	Edo halkı
Konuşan sayısı	2.000.000  (2020)
Dil ailesi	Nijer-Kongo? Atlantik–Kongo Volta-Kongo Benue-Kongo Akpes-Edoid Edoid Kuzey-Orta Edo–Esan–Ora Edo
Diyalektler	Latin
Dil kodları
ISO 639-2	bin
ISO 639-3	bin
Glottolog	bini1246
Nijerya'da Edo dilini konuşanların bulunduğu yer.

Dağıtım

Edo dili konuşanlarının çoğu Nijerya'nın Edo Eyaletinde yaşıyor. Delta Eyaleti, Ondo Eyaleti ve Nijerya'nın diğer bölgelerinde daha az sayıda konuşan da bulunur.

Edo, bir Edoid dilidir. Bu diller Nijerya'nın Rivers Eyaleti ve Bayelsa Eyaletinde de konuşulmaktadır.

Fonoloji

Ünlü harfler

Yedi ünlü harf vardır, /i e ɛ a ɔ o u/, hepsi uzun veya nazal ve üç ton olabilir.

Ünsüz harfler

Edo, bir Edoid dili için oldukça ortalama bir ünsüz envanterine sahiptir. Yalnızca tek bir fonemik nazal, /m/ tutar, ancak 13 sözlü ünsüz, /r, l, ʋ, j, w/ ve [n, ɲ, ŋʷ] gibi nazal ses tonlarına sahip 8 durak ve nazal ünlülerden önce [ʋ̃, j̃, w̃] nazallaştırılmış ses tonlarına sahiptir.

	Dudaksıl	Diş etsel	Dişyuvasıl	Damaksıl	Velar	Labio-velar	Gırtlaksı
Nazal	[m]
Patlayıcı	[p  b] [pm bm]		[t  d] [tn dn]		[k  ɡ] [kŋ ɡŋ]	[k͡p  ɡ͡b] [k͡pŋ͡m ɡ͡bŋ͡m]
sürtünmeli		[f  v]	[s  z]				[ɦ]
Tril			[r]
Yaklaşımı kapat			[ɹ̝̊  ɹ̝]
Açık yaklaşım		[ʋ] [ʋ̃]	[l] [n]	[j] [ɲ] [j̃]		[w] [ŋʷ] [w̃]

Üç rotik, sesli ve sessiz trillerin yanı sıra gevşek bir İngilizce-tipi yaklaşım olarak tanımlanmıştır. Bununla birlikte, Ladefoged üçünün de yaklaşık olduğunu buldu, sesli–sessiz çift yükseltildi (sürtünmesiz) ve belki de üçüncüsüne kıyasla biraz farklı bir eklemlenme yerinde, ancak trillerle değil.

Fonotaktikler

Hece yapısı basittir, maksimum cvv'dir, burada VV uzun bir sesli harf veya /i, u/ artı farklı bir sözlü veya nazal sesli harftir.

Yazım

Edo alfabesi, /ʋ/ ve /l/, mw ve n'nin nazallaştırılmış alofonları için ayrı harflere sahiptir:

A

B

D

E

Ẹ

F

G

Gb

Gh

H

I

K

Kh

Kp

L

M

Mw

N

O

Ọ

P

R

Rh

Rr

S

T

U

V

Vb

W

Y

Z

/a/

/b/

/d/

/e/

/ɛ/

/f/

/g/

/gb/

/ɣ/

/ɦ/

/i/

/k/

/x/

/kp/

/l/

/m/

/ʋ/

/l/

/o/

/ɔ/

/p/

/r/

/ɹ̝̊/

/ɹ̝/

/s/

/t/

/u/

/v/

/ʋ/

/w/

/j/

/z/

Uzun ünlüler harfi ikiye katlayarak yazılır. Nazal ünlüler son -n ile veya ilk nazal ünsüz ile yazılabilir. Ton, keskin vurgu, ağır vurgu ve işaretsiz veya son -h (-nh nazal sesli harfle) ile yazılabilir.

Ayrıca bakınız

• Edo halkı
• Benin İmparatorluğu

Kaynakça

• Emovon, Joshua A. (1979). Edo'nun (Bini) sözlü cümleye özel referansla fonolojik bir çalışması. Londra Üniversitesi, Doğu ve Afrika Çalışmaları Okulu (Birleşik Krallık)

Harici bağlantılar

• Çevrimiçi Edo Dili Sözlüğü 27 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Hans Melzian'ın Edo-İngilizce Sözlüğü
• Rebecca Agheyisi'nin Edo-İngilizce Sözlüğü
• Edo Çalışmaları Merkezi 24 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Edo'daki (Bini) PanAfrican L10n sayfası
• Edo/Afrika isimleri sözlüğü {kaynak Edoworld} 24 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Bini (Edo) kelime listeleri ve UCLA Fonetik Arşivindeki kayıtlar
• Bini (Edo) Pazar Günleri Calender [sic] yerel Naija'da