Darwin tilkisi

Darwin tilkisi
Darwin tilkisi
Korunma durumu
	; Tehlikede (IUCN 3.1)
Biyolojik sınıflandırma
Âlem:	Animalia
Şube:	Chordata
Sınıf:	Mammalia
Takım:	Carnivora
Familya:	Canidae
Oymak:	Canini
Alt oymak:	Cerdocyonina
Cins:	Lycalopex
Tür:	L. fulvipes
İkili adlandırma
	Lycalopex fulvipes (Martin, 1837)
	Dağılımı
Sinonimler
	Dusicyon fulvipes; Pseudalopex griseus fulvipes

Darwin tilkisi (Pseudalopex fulvipes), köpekgiller (Canidae) familyasının, Canini oymağına ait bir tür. 1831 yılında ünlü İngiliz doğabilimci Charles Darwin tarafından Şili sahilinde bulunan Chiloé Adası'nda keşfedildi. Uzun süre Arjantin dövüş tilkisinin (Pseudalopex griseus) ada formu olarak dikkate alındı. Ancak 1990^[2] yılında Nahuelbuta Millî Parkı'nda küçük bir popülasyonun keşfiyle ve bunu takip eden genetik incelemelerin neticesinde, bir tür statüsüne hakkı olduğu açıklığa kavuştu.^[3]

Keşif değiştir

1831 yılında HMS Beagle ile seyahati esnasında Charles Darwin Chiloé Adası'nda bir tilki yakalar. Darwin bu hayvanı, ender olan, ama adanın tipik bir canlısı ve daha önce tanımlaması yapılmamış bir tür olarak tanımlar. Önceleri Dusicyon fulvipes olarak tanımlanır ama yine de daha sonra, morfolojik açıdan belirgin şekilde kendini Arjantin dövüş tilkisinden ayıran temel özellikleri olmadığından, Arjantin dövüş tilkisi türü olarak düzene konur. Popülasyonunun, bu görüşü tasdik edercesine bir ada üzerinde görünmesi, onun Arjantin dövüş tilkisinin ada değişkesi olduğu sonucunu söz konusu kılar. 1960'larda Darwin tilkileri, 600 km kuzeyde Nahuelbuta Milli Parkı'nda, karasal Güney Amerika'da keşfedilince, alt tür statüsü tekrar sorgulanır. Mitokondri-DNA'nın genetik analizleri, Darwin tilkisinin kendi başına tür olduğunu ve Darwin'in nihayetinde haklı olduğu sonucunu, şüphelere yer bırakmayacak şekilde ortaya koyar.^{[kaynak belirtilmeli]}

Özellikleri değiştir

Darwin tilkisinin, yüz, kulak kenarları, baş ve bacaklarında tarçıni kızıllıkları olan koyu güvez çakırlı boz postu vardır. Gerdan ve karınaltı beyaz olur; bazen gırtlak çizgisi üzerinde aklık görülür. Diğer Pseudalopex türleri ile çiftleşmez ve bunlardan daha küçük daha koyu renktedir. Bacakları da yine bu anakara türlerinden daha kısadır. 2–4 kg ağırlığı ile tartıda 5–10 kg^[3] gelen bir Arjantin dövüş tilkisinden (Pseudalopex griseus) belirgin biçimde küçüktür.

Chiloé Adası'nda erkek bir Darwin tilkisi

Dağılımı değiştir

Geç Pleistosen devirde Chiloé Adası bir kara köprüsü ile Güney Amerika Kıta'sına bağlıdır. Sık ormanlar, adayı ve Güney Amerika'nın güneyindeki sınır bölgesini kaplamaktadır. Burada Darwin tilksi daha çok erken zamanda, ortak bir ataları olan Arjantin dövüş tilkisinden (Pseudalopex griseus) ve And çakalından (Pseudalopex culpaeus) ayrılmış olarak yaşar. Yaklaşık 15.000 yıl önce, buz çağının buzul kütlelerinin erimesi sonucu deniz seviyesinin yükselmesiyle bu kara köprüsü denize gömülür.^[4] Bu şekilde Darwin tilkisinin birbirinden ayrılmış iki popülasyonu oluşur; biri adada diğeri ise kıtada. Bugün halen daha orada bulunsalar da şüphesiz kıtada bulunan dağılım alanı, iklimsel sebeblerden ve insani faaliyetlerden dolayı küçülmüş olup, Nahuelbuta Millî Parkı çevresindeki küçük bir bölgede sınırlı kalmıştır.

Yaşam tarzı değiştir

Darwin tilkisi görünüşe göre, güney ılıman yağmur ormanlarında yaşayan tipik bir orman hayvanıdır.^[5] Genellikle alacakaranlıkta ve gün doğumunda faal bir hayvandır.

Nüfus değiştir

Chiloé Adası'nda 250 kadar, anakarada ise 70'ten az birey olduğu tahmin edilir. IUCN listesinde, nesli tükenme tehdidinde olarak sınıflanmıştır. Millî Park çevresindeki ormanların tahrip edilmesiyle salgın hastalık taşıyan ve tilkilere saldıran köpekler, düşük popülasyonun temel sebepleridir.

Kaynakça değiştir

Ronald M. Nowak: Walker's Mammals of the World. Johns Hopkins University Press, 1999 ISBN 0-8018-5789-9
David Macdonald: Die große Enzyklopädie der Säugetiere. Deutsche Ausgabe: Könemann in der Tandem Verlag GmbH, 2004 ISBN 3-8331-1006-6

Diğer Kaynaklar değiştir

^ Jiménez, Jaime E.; Silva-Rodríguez, Eduardo; Farias, Ariel; Moreira-Arce, Dario; Cabello, Javier; Hidalgo-Hermoso, Ezequiel (4 Mart 2016). "IUCN Red List of Threatened Species: Lycalopex fulvipes". IUCN Red List of Threatened Species. 28 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2021. Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
^ Medel, R.G. et al. 1990. Discovery of a continental population of the rare Darwin Fox, Dusicyon fulvipes (Martin, 1839) in Chile. Biological Conservation 51:71-77
^ ^a ^b Yahnke, C.J. et al. 1996. Darwin's Fox: A Distinct Endangered Species in a Vanishing Habitat. Conservation Biology 10:366-375
^ Villagrán, C. 1988. Late Quaternary vegetation of Southern Isla Grande de Chiloë, Chile. Quaternary Research 29: 294–306
^ Jiménez, J.E., Lucherini, M. & Novaro, A.J. 2004. Pseudalopex fulvipes 16 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. In: IUCN 2004. 2004 IUCN Red List of Threatened Species.

Dış bağlantılar değiştir

IUCN Kırmızı listesi 23 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Wikimedia Commons'ta Darwin tilkisi ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.

Wikispecies'te Darwin tilkisi ile ilgili detaylı taksonomi bilgileri bulunur.

Familya: Köpekgiller (Canidae)

Bu şablon nesli tükenmiş türleri içermemektedir.

Oymak: Asıl tilkiler (Vulpini)

İri kulaklı tilki	İri kulaklı tilki (O. megalotis)
Urocyon	Boz tilki (U. cinereoargenteus) • Ada boz tilkisi (U. littoralis)
Vulpes	Kızıl tilki (V. vulpes) • Bengal tilkisi (V. bengalensis) • Afgan tilkisi (V. cana) • Güney Afrika tilkisi (V. chama) • Karsak (V. corsac) • Tibet tilkisi (V. ferrilata) • Kutup tilkisi (V. lagopus) • Cüce tilki (V. macrotis) • Soluk tilki (V. pallida) • Kum tilkisi (V. rueppelli) • Ova tilkisi (V. velox) • Çöl tilkisi (V. zerda)

Oymak: Asıl köpekler (Canini)

Kısa kulaklı tilki	Kısa kulaklı tilki (A. microtis)
Canis	Kurt (C. lupus) • Kızıl kurt (C. rufus) • Kır kurdu (C. latrans) • Altın çakal (C. aureus) • Kara sırtlı çakal (C. mesomelas) • Çizgili çakal (C. adustus) • Habeş kurdu (C. simensis)
Yengeç yiyen tilki	Yengeç yiyen tilki (C. thous)
Yeleli kurt	Yeleli kurt (C. brachyurus)
Asya yaban köpeği	Asya yaban köpeği (C. alpinus)
Falkland tilkisi	Falkland tilkisi (D. australis)
Afrika yaban köpeği	Afrika yaban köpeği (L. pictus)
Rakun köpeği	Rakun köpeği (N. procyonoides)
Pseudalopex	And tilkisi (P. culpaeus) • Arjantin gri tilkisi (P. griseus) • Darwin tilkisi (P. fulvipes) • Pampa tilkisi (P. gymnocercus) • Peru çöl tilkisi (P. sechurae) • Brezilya dövüş tilkisi (P. vetulus)
Çalı köpeği	Çalı köpeği (S. venaticus)

[1] Jiménez, Jaime E.; Silva-Rodríguez, Eduardo; Farias, Ariel; Moreira-Arce, Dario; Cabello, Javier; Hidalgo-Hermoso, Ezequiel (4 Mart 2016). "IUCN Red List of Threatened Species: Lycalopex fulvipes". IUCN Red List of Threatened Species. 28 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2021. Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)

[Medel1990-2] Medel, R.G. et al. 1990. Discovery of a continental population of the rare Darwin Fox, Dusicyon fulvipes (Martin, 1839) in Chile. Biological Conservation 51:71-77

[Yahnke1996-3] Yahnke, C.J. et al. 1996. Darwin's Fox: A Distinct Endangered Species in a Vanishing Habitat. Conservation Biology 10:366-375

[Villagran1988-4] Villagrán, C. 1988. Late Quaternary vegetation of Southern Isla Grande de Chiloë, Chile. Quaternary Research 29: 294–306

[IUCN-5] Jiménez, J.E., Lucherini, M. & Novaro, A.J. 2004. Pseudalopex fulvipes 16 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. In: IUCN 2004. 2004 IUCN Red List of Threatened Species.

[2]

[3]

[1]

[4]

[5]