Dikta
Dikta (Obiter dictum), "diğer söylenenler" anlamına gelen Latince bir ifadedir ve herhangi bir hakim veya arabulucu tarafından "geçerken söylenen" bir yorumu ifade eder. Bu kavram, İngiliz ortak hukukundan türetilmiştir ve bir karar sadece iki unsurdan oluşur: ratio decidendi ve obiter dicta. Yargısal örnek oluşturma amacıyla ratio decidendi bağlayıcı iken, obiter dicta yalnızca ikna edici niteliktedir.[1][2][3]
Anlam değiştir
Bir yargı ifadesi, sadece dava için önemli olan gerçeklere ve hukuka atıfta bulunursa ratio decidendi olabilir. Önemli olmayan ifadeler veya varsayımsal gerçeklere veya ilişkisiz hukuk konularına atıfta bulunan ifadeler ise obiter dicta olarak adlandırılır. Obiter dicta (sıklıkla sadece dicta veya obiter olarak da adlandırılır), bir hakimin yaptığı ve mahkemenin kararının gerekli bir parçası olmayan açıklama veya gözlemlerdir. Bir mahkeme görüşünde, obiter dicta, "örneklem veya benzetme veya argüman yoluyla sunulan sözcükler"içerebilir, ancak bunlarla sınırlı olmamak kaydıyla.[3] Ratio decidendi'ye karşın, obiter dicta, yargı kararının konusu değildir, hatta bazen hukuki açıdan doğru ifadeler olsalar dahi. Sözde Wambaugh'ın Ters Çevirme Testi, bir yargı ifadesinin ratio mu yoksa obiter mi olduğunu belirlemek için kullanılır; bu testte argümanı tersine çevirerek, eğer ifade çıkarılmış olsaydı karar farklı olur muydu diye sorulur. Eğer öyleyse, ifade önemlidir ve ratio'dur; eğer önemli değilse, obiterdir.
Bir mahkeme, bir dava hakkında yargı yetkisine sahip olmadığına karar verirse (veya davanın teknik bir nedenle reddedilmesine rağmen), ancak yine de davaya ilişkin haklarında görüşler sunarsa, bu görüşler obiter dicta olabilir. Diğer obiter dicta örnekleri, bir hakimin görüşe bağlam sağlamak için bir yanağa yorum yapması veya ilgili bir hukuk alanını ayrıntılı olarak incelemesi durumunda ortaya çıkabilir. Bir hakim, bir konuyu aydınlatmak için varsayımsal bir örnek verirse, Carlill davasında olduğu gibi, bu olayın özelliğiyle ilgili olmasa bile obiter olacaktır.
University of Florida araştırmacıları Teresa Reid-Rambo ve Leanne Pflaum, obiter dicta'nın nasıl bağlayıcı hale gelebileceğini açıklar. Onlara göre, obiter dicta'nın bağlayıcı hale gelmesi için şu süreç yaşanır.
Kararlarında mahkemeler, önceki davaların görüş metinlerinde bulunan "obiter dicta" bölümlerini alıntılayabilirler ve alıntılanan bölümün "obiter dicta" statüsünü belirtip belirtmemelerine bağlı olarak, bir sonraki davada kararın veya hükmün bir parçası haline gelebilir. Alıntılanan "obiter dicta" bölümü, sonraki mahkemenin gerçekten ne karar verdiğine ve alıntılanan bölümdeki ilkeyi nasıl ele aldığına bağlı olarak, bir sonraki davada kararın veya hükmün bir parçası haline gelebilir.[4]
Similere değiştir
Similere (Norman Fransızcasıyla "göründüğü gibi"), obiter'e benzer bir kavramdır ve belirsiz veya sadece hakimin görüşünü temsil ettiğini ifade eder. Örneğin, Simpkins v Pays (1955) davasında, bir büyükanne, torun ve bir kiracı Pazar Empire News gazetesinde haftalık yarışmalara katıldılar. Her hafta, üç kadın birlikte tahminde bulunuyor ve katılım bedelini birlikte ödüyordu; ancak kupon üzerinde büyükanne adı yazılıydı. Büyükanne 750 sterlinlik ödül parasını aldı ve diğer ikisiyle paylaşmayı reddetti. Kiracı, ödül parasının üçte biri için dava açarak başarıyla hak kazandı; ancak Sellers J, torunun da 250 sterlin alması gerektiği yönünde bir semble ekledi, çünkü torun davada taraf değildi.[5][6]
Ayrıca bakınız değiştir
Kaynakça değiştir
- ^ "United States v. Warren, 338 F.3d 258". U.S. Court of Appeals for the Third Circuit. Harvard Law School. 7 Ağustos 2003. s. 265. 27 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Simply labeling a statement in an opinion as a 'holding' does not necessarily make it so. Gratuitous statements in an opinion that do not implicate the adjudicative facts of the case's specific holding do not have the bite of precedent. They bind neither coordinate nor inferior courts in the judicial hierarchy. They are classic obiter dicta: 'statement[s] of law in the opinion which could not logically be a major premise of the selected facts of the decision.'
- ^ "United States v. Dupree, 617 F.3d 724". U.S. Court of Appeals for the Third Circuit. Harvard Law School. 6 Ağustos 2010. s. 741. 2 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
To be sure, Supreme Court dicta, even while nonbinding, are still highly persuasive.
(plurality opinion) - ^ a b Black's Law Dictionary, p. 967 (5th ed. 1979).
- ^ Reid-Rambo, Teresa, and Leanne J. Pflaum. "Chapter 5: Sources of Law; Reading and Interpreting Cases", Legal Writing by Design: A Guide to Great Briefs and Memos. Durham, NC: Carolina Academic, 2013. 85. Print.
- ^ 'Simpkins v Pays' [1955] 1 WLR 975 Queen's Bench Division
- ^ "Simpkins v Pays". 11 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2014.
External links değiştir
Vikisözlük'te Dikta ile ilgili tanım bulabilirsiniz.
