Cocijo
Cocijo (bazen Cociyo olarak da yazılır) Güney Meksika'nın Kolomb öncesi döneminde Zapotek uygarlığının şimşek tanrısıdır. Orta Meksika'daki Tlaloc ve Maya uygarlığının Chaac tanrısı (veya Chaak) gibi yağmur, gök gürültüsü ve şimşekle ilişkili benzer Mezoamerikan tanrılarının karakteristik özelliklerine sahiptir.[1] Zapotek dilinde cocijo kelimesi "şimşek" anlamına gelir ve tanrının ismine atıfta bulunur.
Cocijo, yağışla olan ilişkisi nedeniyle Kolomb öncesi Zapoteklerin en önemli tanrısıydı.[2][3] Genellikle Zapotec bölgesinden, Orta Klasik Öncesi'nden Terminal Klasik'e kadar seramiklerde temsil edilmektedir.[1] Cocijo'nun büyük şimşek tanrısı ve dünyanın yaratıcısı olduğu söyleniyordu.[4] Zapotek mitinde güneşi, ayı, yıldızları, mevsimleri, toprağı, dağları, nehirleri, bitkileri ve hayvanları nefesini vererek yarattı. Ayrıca gündüz ve geceyi de yarattı.
Görünüm değiştir
Zapotek sanatında Cocijo hayvan şeklinde, geniş küt burnuyla ve serpantin diliyle temsil edilir.[1] Cocijo'nun başlığında genellikle Zapotek sembolü C bulunur. Mikstek kodekslerinde de benzer bir glif su için kullanılır ve Zapotek'teki anlamıyla aynı olması muhtemeldir, bu nedenle yağmur ve fırtına tanrısı için uygun gliftir.
Cocijo'nun temsilleri, doğurganlıkla ilişkilendirilen toprak-jaguar ve gökyüzü-yılanı unsurlarını birleştirir. Kaşları cenneti, alt kapakları bulutları, çatallı yılanın dili ise şimşek çakmasını temsil ediyordu.[3]
Klasik Dönem değiştir
Oaxaca'daki Geç Klasik dönemden kalma eserleri barındıran ve Zapotek tarihi için arkeolojik sit alanı olan Lambityeco'da, Cocijo'nun sıva büstleri, bir elinde su dökülen bir kavanoz, diğerinde şimşek tutarken tasvir ediliyor.[5] Klasik Dönem boyunca jaguar, kısmen Cocijo ile ilişkilendirildi.[6]
Klasik Sonrası Dönem değiştir
Klasik Sonrası dönemin Zapotekleri arasında, 260 günlük takvimin 65 günlük dört bölümü cocijos olarak adlandırıldı, bu da her kardinal yönle ilişkili farklı bir Cocijo olduğu anlamına geliyordu. Bu dört Cocijo'nun her birine dini törenler yapıldı.[1] Yağmur getirmenin bedeli olarak Cocijo için, çoğunlukla çocuk ve daha seyrek olarak yetişkin insan kurban edildi.[7]
Sömürge Dönemi değiştir
Cocijo'nun ibadeti erken sömürge dönemlerine kadar devam etti. 1540'ların sonlarında, Yanhuitlán'ın üç toplum lideri, düşman komşu köylerin sakinleri tarafından insan kurbanları da dahil olmak üzere tanrıya fedakarlık yapmakla suçlandı ve soruşturmacı Francisco Tello de Sandoval tarafından yargılandı.[8]
Notlar değiştir
- ^ a b c d Miller & Taube 1993, 2003, p.64.
- ^ Avila Aldapa 2002, p.97.
- ^ a b Birmingham Museum of Art: Guide to the Collection. London, UK: GILES. 2010. s. 82. ISBN 978-1-904832-77-5. 10 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2011.
- ^ Read & González 2000, p.248.
- ^ Urcid, 2005 p.138.
- ^ Adams 1996, p.249.
- ^ Marcus 1978, p.175.
- ^ Greenleaf 1994, p.364.
Kaynakça değiştir
- Adams, Richard E.W. (1996). Prehistoric Mesoamerica (Revised bas.). Norman: University of Oklahoma Press. ISBN 0-8061-2834-8. OCLC 22593466.
- Avila Aldapa, Rosa Mayra (2002). Los pueblos mesoamericanos (PDF) (İspanyolca). Instituto Politécnico Nacional. ISBN 970-36-0007-7. OCLC 57024647. 12 Haziran 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2009.
- Greenleaf, Richard E. (January 1994). "Persistence of Native Values: The Inquisition and the Indians of Colonial Mexico". The Americas. Catholic University of America Press on behalf of Academy of American Franciscan History. 50 (3): 351-376. doi:10.2307/1007165. JSTOR 1007165.
- Marcus, Joyce (October 1978). "Archaeology and Religion: A Comparison of the Zapotec and Maya". World Archaeology. Taylor & Francis, Ltd. 10 (2): 172-191. doi:10.1080/00438243.1978.9979729.
- Miller, Mary; Karl Taube (1993). An Illustrated Dictionary of the Gods and Symbols of Ancient Mexico and the Maya. Londra: Thames & Hudson. ISBN 0-500-27928-4. OCLC 28801551.
- Read, Kay Almere; Jason González (2000). Handbook of Mesoamerican Mythology. Oxford: ABC-CLIO. ISBN 1-85109-340-0. OCLC 43879188.
- Urcid, Javier (2005). "Zapotec Writing: Knowledge, power, and memory in ancient Oaxaca" (PDF). Foundation for the Advancement of Mesoamerican Studies, Inc. (FAMSI). 24 Şubat 2006 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2009.