Cüneyd-i Bağdâdî

Mutasavvıf
19 Haziran 2024 tarihinde kontrol edilmiş kararlı sürüm gösterilmektedir. İnceleme bekleyen 4 değişiklik bulunmaktadır.

Cüneyd-i Bağdâdî (830 – 909), 9. yüzyılda yaşamış İslamî-Batınî alimi ve Alevi mutasavvıf ve filozof.[2]

Cüneyd-i Bağdâdî (Şeyh'ûl Aleviyye)
شيخ العلوي پير جنيد بغدادي
Doğum830
Bağdat
Ölüm909
Bağdat
Dinİslâm Caferi[1]

Bağdat'ta doğdu ve orada yaşadı. Ailesi aslen İran'ın Nihâvend şehrine mensup olup cam ticaretiyle uğraştıklarından Kavârirî nisbesiyle tanınmak­taydı. Bizzat Cüneyd-i Bağdadi'de ipek ticaretiyle meşgul olduğundan Hazzâz lakabıyla tanınmıştır. Ailesinin İran'ın Nihâvend şehrinden Irak'ın Bağ­dat şehrine ne zaman geldiği kesin olarak bi­linmesede kendisinin Bağdat şehrinde doğan Alevi meşrepli mutasavvuf olduğu için "Şeyh'ûl Alevi Pîr-i Bağdadi" nisbesiyle anılır.[3]

Eğitimi

değiştir

Ebû Sevr el-Kelbi'den fıkıh eğitimi aldı. Ebû Ali el-Hasan bin Arefe el-Abdî başta ol­mak üzere bazı âlimlerden hadis dinle­di. Dayısı Serî es-Sakatî ve Ebû Hamza el-Bağdâdî gibi Alevî şeyhlerin sohbetlerinde bulundu. Sonraki yıllarda vaaz vermeye başladı ve İslami İlimler üzerinde derin bilgi sahibi oldu. Câferî mezhebinden olduğu bilinmektedir.

Dönemin birçok ünlü Alevî şeyhi Cüneyd-i Bağdadi'nin sohbetin­de bulunmuştur. Ebû Muhammed el-Cerîrî, Ebû'l-Abbas İbnü'l-Arabî, İsmail b. Nûceyd. Ali b. Bündâr es-Sayrafî, Câfer bin Yunus eş-Şiblî, Mimşâd ed-Dîneverî, Abdullah eş-Şarânî, Muhammed b. Ali el-Kettânî. Ebû'l Zerr el-Vâsıtî. Ebû Amr ez-Zeccâcî Cü­neyd Bağdadi'in sohbetinde bulunan tanınmış Tarikat-ı Aleviyye mutasavvuf âlimlerinden olan Alevî meşrepli şeyhlerdendir. Bu sebeple tarikatların tamamı­na yakın kısmı silsilelerinde Cüneyd-i Bağdadi hazretleri'ne yer verirler. Mut­lak İmam, Şeyh'ûl Aleviyye, Kutb'ûl Alevi, Sadr-i Kebîr gibi unvanlarla anılan fıkıh âlimi İbn Süreye de onun sohbetinde bulunmuş, ruhaniyetinin tesirinde kalmış ve manevî alandaki bilgilerini ona borçlu olduğunu ifade etmiştir.[4][5]

Cüneyd-i Bağdadi'nin tasavvufî görüşleri, hem çağdaşı Alevîler hem de daha sonraki mu­tasavvıflar üzerinde derin tesirler bırakmıştır. Onun açtığı yoldan gidenlere Cüneydî denildiğini kaydeden Hücvîrî, ken­di şeyhlerinin de bu zümreye mensup ol­duklarını belirtmektedir. el-Münkız mine'd-dalâl adlı eserinde belirttiğine gö­re Gazzâlî'nin tasavvufa yönelmesinde de Cüneyd-i Bağdadi'nin tesiri olmuştur. El-Lüma', et-Ta'anuf, Kûtü'l-kulûb ve er-Risâle gibi tasavvufun temel kaynakları Cüneyd-i Bağdadi'nin fikirlerine geniş yer ayırır, onun tasavvufî konulardaki sözlerini delil sa­yarlar.

Hakkında yapılan çalışmalar

değiştir

Cüneyd-i Bağdadi'nin bazı mektupları günümüze kadar gelmiştir. Bu mek­tupları Ali Hasan Abdülkâdir The Life Personality and Writings of al-Junayd adlı eserinin içinde ingi­lizce tercümeleriyle birlikte yayımlamış­tır. Aynı mektuplar bazı yeni mektupla­rın ilâvesiyle Cüneyd-i Bağdadî Hayatı Eserle­ri ve Mektupları adıyla yayımlanmıştır.

Kaynakça

değiştir
  1. ^ THE BIOGRAPHIES OF THE ELITE LIVES OF THE SCHOLARS, IMAMS & HADITH MASTERS: Biographies of The Imams & Scholars. Zulfiqar Ayub. 2 Mayıs 2015. 1 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2024 – Google Books vasıtasıyla. 
  2. ^ Alevî Türkmen Pîr ve Şeyhleri; Seyyid Ali İmadeddin Nesîmî ve Pîr Cüneyd-i Bağdadî
  3. ^ "Tarikât-ı Aleviyye'nin Tasavvuf Alimleri Silsilesi". 27 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2022. 
  4. ^ [İbnü'I-Mülakkın, Tabakatül Evliya, s. 137, Ateş,Süleyman, Cüneydi Bağdadi: Hayatı Eserleri ve Mektupları s. 47]
  5. ^ Tezkiret'ûl Evliyâ fi'l Bağdad - Bağdad Evliyâ Tezkiresi