Birleşik sözcük

Birden fazla kelimenin birleşerek oluşturduğu yeni sözcükler

Birleşik sözcük veya birleşik kelime, dilde yeni bir kavramı karşılamak amacıyla iki veya daha çok sözcüğün kaynaşarak oluşturduğu sözcük. Bu söz öbeklerini oluşturan sözcükler ses düşmesi, ses türemesi, sözcük türü kayması veya anlam kayması açısından aralarına ek giremeyecek kadar kalıplaşmıştır.[1][2]

Belirtisiz isim tamlamaları, sıfat tamlamaları, birleşik fiiller, ikilemeler, kalıplaşmış çekimli fiillerden oluşmuş ifadeler yeni bir kavramı karşılıyorsa birleşik sözcük olurlar.

Birleşik sözcüklerin yazımı

değiştir

Birleşik sözcüklerin bir kısmı bitişik, bir kısmı ayrı yazılır.[3]

Bitişik Yazılan Birleşik Sözcükler

değiştir

Sözcüklerin her ikisi ya da yalnızca ikincisi anlamını kaybetmişse bu tür birleşik sözcükler bitişik yazılırlar:

  • yalıçapkını
  • kuşburnu
  • tavukgöğsü

"Etmek, eylemek, olmak" gibi yardımcı fiillerle oluşturulan birleşik fiiller, bir ses olayına uğramışsa bitişik yazılır:

  • affetmek
  • kaybolmak
  • hissetmek
  • emretmek

Kurallı birleşik fiiller bitişik yazılır:

  • yapabilmek
  • kaçıvermek
  • bakakalmak
  • yürüyedurmak

Ses düşmesine uğramış birleşik sözcükler bitişik yazılır:

  • kaynana
  • niçin

İki veya daha fazla sözcükten oluşan kişi adları ve soyadları ile yer adları bitişik yazılır.

  • Karaosmanoğlu
  • Eskişehir
  • Beşiktaş

Ayrı Yazılan Birleşik Sözcükler

değiştir

Sözcüklerden her ikisi veya yalnızca ikincisi anlamını koruyorsa bu tür birleşik sözcükler ayrı yazılır:

  • köpek balığı
  • hamam böceği
  • el sabunu

"Etmek, eylemek, olmak" gibi yardımcı fiillerle oluşturulan birleşik fiiller, bir ses olayına uğramamışsa ayrı yazılır:

  • kabul etmek
  • yok olmak
  • terk etmek
  • fark etmek

Kaynakça

değiştir
  1. ^ "Büyük Türkçe Sözlük". Türk Dil Kurumu. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2009. [ölü/kırık bağlantı]
  2. ^ İmlâ Kılavuzu, Türk Dil Kurumu Yayınları, 2000
  3. ^ "TDK". 14 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2013. 

Dış bağlantılar

değiştir