Bibionidae

Bibionidae, Bibionomorpha infratakımına bağlı bir hayvan familyasıdır. Genellikle siyah renkli, güçlü bir vücuda sahip olan, 2–16 mm uzunluğunda sivrisineklerdir. Erginlerinin ömürleri 1 hafta bile sürmez. İlkbaharda 3–12 mm boyunda, oldukça hantal vücutlu, sivrisinek (Culicidae) benzeri, alçalıp yükselerek dans eden sinekler bu familyaya aittir. Eşeyler arasındaki dimorfizm tipiktir. Bütün dünyada yaklaşık 700 kadar türü bulunur. Eski familyadır ve fosillerine Oligosen ve Miyosen'den beri rastlanmaktadır.

Bibionidae
Bibio johannis
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Animalia Şube: Arthropoda Sınıf: Insecta Takım: Diptera İnfra takım: Bibionomorpha Familya: Bibionidae

Bibio marci

Bibio hortulanus

Bibio marci

Özellikler

Eşeyler arasında dimorfizm vardır. Erkeğin alında birbirine değen ve ventral ve dorsal bölümlere ayrılan birleşik gözleri çok kıllıdır. Dişinin gözleri ufak olup birbirinden ayrık ve kılsızdır. Bütün Palearktik türler 3 nokta gözlüdür (ocelli). Duyarga 6-12 segmentli olup gözün ön kenarına yerleşmiştir. Kamçı segmentleri 4-10 kadardır ve subsilindirikal yapıdadır. Palpler 4-5 segmentlidir ve sıkı sık duyargadan uzundur. Rostrum uzamıştır. Labellum yastık şeklini almıştır Pronotum iyi gelişmiştir. Pronotumda transversal kıllar vardır. Bacaklar Pleciinae alt familyasında basittir. Bibio spp. de ön tibia güçlü bir biçimde kıllıdır. Dilophus spp. de ön coxa güçlü bir biçimde genişlemiş ve ön tibia'da da kıllar vardır. Tırnaklar basit, empodium ve pulvilli tüy şeklindedir. Kanatlar geniş. Erkeklerde uzun ve ince olan abdomen, dişilerde kalındır. 1.-8. abdominal segmentler gelişmiş güçlü kıllıdır. Erkek terminali yoğun biçimde kitinleşmiş, geniş ve pigmentlidir.

Yumurtalar silindir şeklillidir.

Larva 12 segmentli, subsilindirikal, baş kapsülü güçlü kitinleşmiş ve pigmentlidir. Renk beyazdan sarı-kahverengiye kadar (Bibioninae) ya da griden siyaha kadar (Pleciinae) değişir. Kutikula kalın ve ceket şeklindedir. Baş kapsülü prominent, anten kısa, labrum belirgin, mandibul kitinleşmiş 5 dişlidir. maksilla kalın, labium farklı şekillerde genellikle ventral yüzeyde konikal kıllıdır. Birinci larva evresi hariç larva holopneustiktir.

Pupa uzamış, ince, beyaz renklidir. Pupada da eşey dimorfizmi gözlenir. Erkekte geniş ve kısa bir başa sahiptir. Abdomen dişilerden daha incedir. Kanat, bacak, palp ve anten belirgindir. Genellikle ağaçlık alanlarda bulunur. Pupa evresi 3-4 hafta olmasına rağmen laboratuvar koşullarında 9 günün altında olabilir.

Ekoloji

Yaşam döngüsü

Erginler baharda çıkarlar. Bazı türler ise kışta çıkarlar. Alpin ve subarktik çevrelerde birçok tür yaz sonu ve kış başı uçar. Ergin evre kısadır. Muhtemelen 1 haftadan bile kısadır. Çiftleşmeden sonra dişiler gübrelenmiş tarlalara ve organik maddelerce zengin toprağa yumurtlar. Dişiler 100-4200 kadar yumurta bırakabilirler ve yumurtalar 4 ay boyunca kalır. Yumurtlamadan sonra dişiler ölür. Larvalar genellikle nemli bölgelerde bulunurlar.

Besin kaynağı

Besin olarak nektar, polen ya da yaprak biti salgılarıyla beslenirler. Erkeklere göre dişiler daha sık beslenirler. Larva genellikle toprağın üst seviyelerinde bulunur. Genellikle çürümekte olan bitkisel besinlerle beslenir. Zaman zamanda bitki köklerine, gövdelerine zarar verirler. Bazılarıda ürünlere zarar verirler.

Sınıflandrma

• Bibio Geoffroy, 1762
  • Bibio hortulanus (Linneaus, 1758) (Ekin sap sineği) Türkiye
  • Bibio marci Türkiye
• Bibiodes Coquillett, 1904
• Bibionellus Edwards, 1935
• Dilophus Meigen, 1803
  • Dilophus bispinosus Lundström, 1913 Türkiye
• Enicoscolus Hardy, 1961
• Hesperinus Walker, 1848
• Heteroplecia Hardy, 1950
• Penthetria Meigen, 1803
  • Penthetria funebris Türkiye
• Plecia Wiedemann, 1828

Konuyla ilgili yayınlar

• Prof. Dr. Ali Demirsoy (1992), Yaşamın Temel Kuralları (Entomoloji)

Dış bağlantılar

• Wikimedia Commons'ta Bibionidae ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
• Vikitür'de Bibionidae ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.