Beyazıt Kulesi
Beyazıt Kulesi, yangınları gözetlemek ve haber vermek amacıyla İstanbul'un Beyazıt semtinde ilk olarak 1749 yılında ahşap olarak inşa edilen 85 metre yüksekliğinde kule. Yapılan ilavelerle kulenin yüksekliği 118 metreye ulaşmıştır.[1] Nöbet, işaret ve sancak katları olmak üzere üç bölümden oluşur. Gözetleme yerine kadar çıkan merdivenler 180 basamaktan ibarettir.
 | |
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Tür | Gözlem kulesi Yayın kulesi |
| Konum | İstanbul, Türkiye |
| Koordinatlar | 41°00′46″K 28°57′53″D / 41.01278°K 28.96472°D |
| Başlama | 1749 |
| Tamamlanma | 1749 |
| Açılış | 1749 |
| Sahip | İstanbul, Türkiye |
| İşletmeci | Beyazıt Kulesi, İstanbul Büyükşehir Belediyesi BELTUR |
| Yükseklik | |
| Zirve | 85 m (279 ft) |
| Çatı | 85 m (279 ft) |
| En üst kat | 85 m (279 ft) |
| Teknik ayrıntılar | |
| Kat sayısı | 3 |
| Asansör sayısı | 0 |
| Tasarım ve inşaat | |
| Mimar(lar) | Senekerim Balyan |
| İnşaat mühendisi | Senekerim Balyan |
| Yüklenici | Senekerim Balyan |
Başlangıçta ahşap olarak inşa edildi. 1756'daki Cibali yangınında yandı. 1826'da yeniden yapılan kule yeniçeri ayaklanmasında tekrar yandı. Kule üçüncü kez Sultan II. Mahmud zamanında, 1828 yılında Senekerim Balyan'ın mimarlığı altında tekrar yapıldı. Yangın, Beyazıt Kulesinden gündüz sarkıtılan sepetlerle, gece ise fener yakılarak haber verilirdi.[2] Kulenin Beyazıt meydanına bakan bölümünde Sultan II. Mahmud tuğralı kitabe bulunmaktadır. Yesarizade Mustafa İzzet Efendi tarafından yazılan kıta nazım biçiminde kaleme alınmış olan kitabenin hat yazısını da yine Yesarizade Mustafa İzzet Efendi yapmıştır.[1]
Uzun süre geceleri farklı renklerde aydınlatılarak İstanbullulara ertesi günün hava tahminin duyurulması için kullanıldı. Kulenin mavi renkte aydınlatılması ertesi gün havanın açık olacağını, yeşil yağmuru, sarı sisi ve kırmızı karı haber verir. Bu uygulamaya 1995 yılında son verildi, 2010 yılında İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin girişimiyle tekrar başlandı.[3] 1997 yılında başlayan restorasyon çalışmalarına kadar kullanılamayacak durumda olan kule iki yıl süren çalışmalar sonucunda eskiden olduğu gibi yangın gözetleme, meteoroloji ve yol durumunu bildirmek amacıyla kullanılmaktadır.[2] Günümüzde İstanbul Üniversitesi'nin Merkez Kampüsü içinde yer alır.
Müze
değiştirİstanbul Üniversitesi Beyazıt Kulesi Anıt Müzesi, İstanbul Üniversitesi'nin Kurumsal İletişim Koordinatörlüğüne bağlı olan ve denetimleri İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürlüğü tarafından yapılan bir müzedir.
Orta Çağ kentlerinin çoğunda olduğu gibi İstanbul'da da gözetleme ve gemilere yol gösterme gibi amaçlarla kullanılan kuleler bulunmaktaydı. Sık sık yangın felaketleriyle karşılaşan İstanbul'da, bu tehdide karşı ilk örgütlü önlem, 1720 yılında Damat İbrahim Paşa’nın girişimiyle Yeniçeri Ocağı bünyesinde kurulan Tulumbacılar Ocağı olmuştur.
Beyazıt Yangın Kulesi ilk olarak 1749'da ahşap bir malzeme ile inşa edildi. Kulenin ilk hali Küçükpazar yangını sırasında hasar gören Ağakapısı Sarayı'nın bahçesine yangınları izlemek amacıyla yapıldı. İstanbul’da yangınları izlemek için 18. yüzyıl ortalarında Beyazıt, Galata ve İcadiye’de kuleler bulunmaktaydı. 1756 Cibali Yangını'nda kule yanınca tekrar ahşap olarak inşa edildi.
1826’da Yeniçeri Ocağı’nın kaldırıldıktan sonra, II. Mahmut döneminde kule bugünkü yerine yeniden inşa edildi. 1828 yılında Senekerim Balyan tarafından kagir olarak inşa edilen yapı, zaman içinde birçok kez onarıldı ve değişikliğe uğradı.1849'da kuleye üç kat daha eklendi ve bugünkü haline ulaştı. Kule, 1884 depreminde hasar gördükten sonra 1889’da yeniden onarıldı ve tepeye bayrak direği eklendi. 1909’da ise yıldırım isabet etmesi sonucu paratoner zarar gördü.
Cumhuriyet sonrasına kadar yangın gözleme amacına hizmet eden bina daha sonrasında hava durumu gözlemi için kullanıldı. 1997 ve 2010’da restore edilen yapı, 2013’te İstanbul Üniversitesi Beyazıt Kulesi Anıt Müzesi olarak tescillendi. Günümüzde hem turistik ziyaretlere açıktır hem de günlük hava durumu bilgisi vermektedir.[4]
Galeri
değiştir-
Beyazıt Kulesi (1855) -
Kulenin hava duruma göre değişen gece aydınlatması
Kaynakça
değiştir- ^ a b Beyazıt Kulesi 25 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., www.itfaiye.ibb.gov.tr. Erişim Tarihi: 25.03.2020.
- ^ a b Beyazıt Kulesi, istanbul.ktb.gov.tr. Erişim Tarihi: 25.03.2020.
- ^ Hürriyet Daily News, Weathercast in 4 colors, 08.12.2010 (İngilizce)
- ^ Üniversitesi, Ýstanbul. "Ýstanbul Üniversitesi | Tarihten Geleceðe Bilim Köprüsü - 1453". muzeyum.istanbul.edu.tr. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2025.
Bibliyografya
değiştir- Robert Walsh – Thomas Allom, Constantinople and the Scenery of the Seven Churches of Asia Minor, London 1838, I, 38. ISBN 1546939024
- Mustafa Cezar, Osmanlı Devrinde İstanbul Yapılarında Tahribat Yapan Yangınlar ve Tabii Afetler, Türk San‘atı Tarihi Araştırma ve İncelemeleri, İstanbul 1963, I, 327-414.
- Reşat Ekrem Koçu, Bayazıd Yangın Kulesi, İstanbul Ansiklopedisi, cilt: 4, İstanbul 1960, s. 2264-2272.
- Semavi Eyice, İstanbul (Tarihî Eserler), İslâm Ansiklopedisi, V. Cilt II. Kısım, İstanbul: Millî Eğitim Basımevi, 1977, s. 1214/120.
Dış bağlantılar
değiştir
OpenStreetMap'te Beyazıt Kulesi ile ilgili coğrafi veriler 
Wikimedia Commons'ta Beyazıt Kulesi ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
