Belgrad deklarasyonu
Belgrad deklarasyonu (Rusça: Белградская декларация, Sırp-Hırvatça: Beogradska deklaracija, Београдска декларација, Slovence: Beograjska deklaracija, Makedonca: Белградска декларација) Yugoslavya Devlet Başkanı Josip Broz Tito ve Sovyet lideri Nikita Kruşçev tarafından 2 Haziran 1955'te imzalanan ve iki devlet arasında kısa süreli bir uzlaşma sağlayan bir belgedir. Belgenin imzalanmasına giden müzakereler 27 Mayıs ve 2 Haziran tarihleri arasında gerçekleşti.[1]
 | |
| Tür | Beyanname |
|---|---|
| İmzalanma | 2 Haziran 1955) |
| Yer | Belgrad, Yugoslavya |
| Taraflar |  Yugoslavya Sovyetler Birliği |
Deklarasyon, Yugoslavya'nın iç işlerine karışmamayı garanti etti ve farklı ülkelerdeki diğer sosyalist gelişme biçimlerini yorumlama hakkını meşrulaştırdı. Deklarasyon, iki ülke arasında kalıcı bir yakınlaşma sağlamada başarısız olsa da (Yugoslavya'nın 1956 Macaristan Ayaklanması'ne ilişkin kaygısının bir sonucu olarak), yine de Yugoslavya'nın NATO üyesi Türkiye ve Yunanistan ile Balkan Paktı'ndan çekilmesi üzerinde etkili oldu.[2] Belge, sonraki 35 yıl boyunca iki ülke arasındaki ilişkilerin mihenk taşı oldu.
Arka plan değiştir
1948 Tito-Stalin ayrılığından bu yana, Yugoslav lideri Josip Broz Tito'nun Joseph Stalin'in doktrinini hiçe sayan sosyalist bir rejim kurmasıyla, Sovyetler Birliği ile Yugoslavya arasındaki ilişkilerde bir çatlak oluştu.[3]
1953'te Stalin'in ölümünden sonra Tito, reformlara daha Batılı bir yaklaşımla yeni Sovyet lideri Nikita Kruşçev ile bir anlaşma arasında seçim yapmak zorunda kaldı. İki ülke, 30 Temmuz'da Belgrad'a gelen Sovyet büyükelçisi Vasily Valkov ve 30 Eylül 1953'te Moskova'ya gelen Yugoslav büyükelçisi Dobrivoje Vidić ile diplomatik ilişkileri resmen yeniden kurdu. Ancak bu, iki iktidar partisi arasında otomatik olarak normalleşmeye yol açmadı.[4] Sovyetler Birliği Komünist Partisi ve Yugoslavya Komünistler Birliği 1955'in sonlarında mektuplaştılar.
Tito, 1955'te Kruşçev'i Belgrad'a davet ederek Sovyetler Birliği ile uzlaşmaya çalıştı. Kruşçev'in Belgrad gezisi bazen halk arasında "Sovyet Canossa" olarak bilinir.[5]
Bu toplantı, diğer sosyalist ülkelere Marksizmi farklı bir şekilde yorumlama hakkı veren ve tüm uydu devletler ile Sovyetler Birliği arasında daha eşit ilişkiler sağlayan Belgrad bildirisinin Informbiro dönemini sona erdirmesiyle sonuçlandı. Ancak bu anlaşmanın sınırları, Ekim 1956'da Macaristan'daki Sovyet müdahalesinden sonra belirginleşti; Bunu, Macar ayaklanmasından Yugoslav hükûmetini sorumlu tutan Tito'ya karşı yeni bir Sovyet kampanyası izledi.[6] Sovyet-Yugoslav ilişkileri, 1960'larda Varşova Paktı'nın Çekoslovakya'ya müdahalesinin sonrasında benzer soğuk dönemlerden geçti.
Kaynakça değiştir
- ^ "The signing ceremony of the Belgrade Declaration, Belgrade, Yugoslavia, 2 July 1955. Artist: Anon # 2379125 - Heritage Images". www.heritage-images.com. 20 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2023.
- ^ "Yugoslavia and the USSR 1945 - 1980: The History of a Cold War Relationship". yuhistorija.com. 17 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2023.
- ^ "Белградская декларация 1955". 27 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2023.
- ^ "The Soviet Intervention that Never Happened | Wilson Center". www.wilsoncenter.org (İngilizce). 20 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2023.
- ^ Osmanagić, Danijel (17 Mayıs 2020). "Beograjska deklaracija, eden največjih Titovih političnih uspehov". Zgodovina na dlani (Slovence). 20 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2023.
- ^ "Budimir Lončar". fraktura.hr (Hırvatça). 17 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2023.