Vikipedi

Bayang Muharebesi

Bayang Muharebesi (Maranao : Padang Karbaladiğer adıyla[2]),Pandapatan Muharebesi, Moro İsyanı'nın fiili anlamda ilk büyük çatışmasıydı.[1] :38Bu ABD iddialarına göre Moroların Malabang'da ve Parang'ın Mindanao adasında işlediği cinayetlere misilleme olarak Albay Frank D. Baldwin liderliğindeki ABDlilerce düzenlenen bir cezalandırma harekâtıydı.[1] :27Albay Baldwin, özellikle Bayang köyü olan Lanao Gölü'nün güney kıyısında Morolara karşı 27. Piyade Taburu ve 25. Hafif Topçu Bataryası 'nın yedi bölüğüne liderlik etti.[1] :28Amerikalılar, Fort Pandapatan'ı ve Datu Binadayan'ın cottasını (kalesini) alarak bu süreçte Bayang Sultanını öldürdüler.[1] :32,37

Bayang Muharebesi
Moro İsyanı (1899-1913)
Tarih2-3 Mayıs 1902
Bölge
Malabang Yakınları, Lanao Gölü güneyi, Mindanao, Filipinler
Sonuç ABD Zaferi
ABD'ye karşı gerçek manada Moro İsyanının fiilen başlaması
Taraflar
Lanao Sultanlığı  ABD
Komutanlar ve liderler
Sultan Pandapatan Albay Frank D. Baldwin
Güçler
600 Lanaolu Savaşçı
2 tahkim edilmiş kale (cotta)[1]:33		 1200 asker
4 Dağ topu[1]:30
Kayıplar
400-500 ölü
9 esir
39 kaçak[1]:38		 11 ölü
42 yaralı[1]:38

Arka plan değiştir

Bir iddiaya göre Morolar, Amerikalıları tıpkı İspanyolların yaptığı gibi kendilerini İslam'dan Hristiyanlığa döndürmeye çalışmakla suçlamış ve 1900 yılında Yarbay L. M. Brett komutasındaki birliklerin Datu Amirul'u öldürmesinden bu yana kin beslemiştir:[1]:24, 291899 tarihli Bates Anlaşmasının Mindanao anakarasına genişletilmesi konusunda da bir yanlış anlaşılma söz konusudur; Amerikalılar Sulu Sultanının imzasını alarak egemenlik kurduklarını düşünmektedir, Lanao Moroları ise başka bir egemendir ve kendi egemenliklerini sürdürebileceklerini düşünmektedir.[1] :9 Bununla birlikte diğer bir iddia da ABD'nin esasında Bates Antlaşmasını imzalamakla zaman kazanma ve Moroların yine ABD ye karşı çarpışan Hristiyan Filipinlilerle birleşmesini engelleme peşindedir.[3][4][5] Nitekim bu amaçla Osmanlı Sultanı 2.Abdülhamid'ten bile ABD fetva alan Birinci Filipin Devleti kurucusu bu uğurda mücadele veren Emilio Aguinaldo 'nun yenilgisi akabinde zamanı gelince de Moroların üzerine yürümeyi hedeflemektedir. 1901'de kuzeydeki Filipinlilerin yenilgisi akabinde ABD'nin de beklediği fırsat doğmuştur.1902'de de ilk fırsatta Morolar üzerine yürümek için fırsat kollamaktadır.

ABD iddialarına göre ise Filipinler'deki Amerikan ada hükûmeti sözde Filipinler'in "pasifize edildiğini" veya "asimile edildiğini" ilan etmek üzereyken, güneydeki Mindanao Adası'ndaki şiddet olayları, yakın zamanda sona eren Filipin-Amerikan Savaşı'nda yepyeni bir cephenin açılmasına yol açtı. Onlara göre sözde Moro isyanı başlamıştı. Leonard Wood gibi generaller, Moroland'ın yerel Datus'u ile müzakere etmeye çalışsalar da, bazı Datu'lar egemenliklerini bu yeni sömürgecilere bırakmakla ilgilenmedi, küçük cinayet ve orada konuşlanmış Amerikalılardan silah çalma olayları ile düşmanlıklar neredeyse anında patlak verdi. Bayang seferinin 3 hafta arayla iki cinayete misilleme olduğu söylendi, faillerde Amerikalılara göre onlardan Krag-Jørgensen tüfeğini almayı uman Morolar veya Müslüman Filipinlilerdi. Yanıt olarak Baldwin, keşif gezisindeki 1.025 kişilik tüm komutasını aldı ve 25. Saha Topçu Bataryası (65 adam), on altı katır ekibi ve sözleşmeli sivil paketleyiciler tarafından yönetilen 40 paket katır ve 300 kiralık araba ekledi . 10. ve 17. Piyade Alaylarından 600 asker, kuvvetlerinin geçici olarak yerini alması ve yedek olarak hizmet etmesi için Malabang'a taşındı.

Bayang'a Doğru İlerleme değiştir

Nisan ayı sonlarında Baldwin, Malabang limanında bir üs kurdu ve Mataling Nehri boyunca kuzeye, Lanao Gölü'ne yürümeyi planladı.[1]:28"Corcuera" adlı eski İspanyol kalesinde karargah kurdular. Bayang'a doğru ilerlerken sık ormanlarla, dipsiz gibi görünen çamur çukurlarıyla ve seferi etkilemesi muhtemel Sıtma gibi tropikal hastalıklarla karşılaştılar, oradan Amerikalılar Mindanao'da tamamen farklı bir savaş türüyle karşılaşacaklarını biliyorlardı, ancak üstün silahları bir avantajdı. Amerikan ordusu için, ancak Mindanao'daki çatışmalar genellikle göğüs göğüse çatışmalar ve Juramentado denilen Moro intihar savaşçılarının eylemleri ve amok saldırıları şeklinde yapılırdı.

Sonunda Bayang ve Pandapatan'daki 2 kaleye ulaştıklarında, aktif dogrudan savaşa katılabilecek ABD topçu ve askeri kuvvetlerin sayısı 600'e düştü ve Maguindanao cargadorlarını (hayvan yük kollarını) kaybettiler ve onları toplamda 80 olmak üzere 40 paket katırla değiştirdiler. Taşıyıcılar, teneke kutulardaki fasulyelerin içinde domuz eti karışımı olduğunu öğrendiklerinde, Amerikan tayınları olan konserve domuz eti ve fasulyeyi taşımayı reddettiler.[1]:31Amerikan kuvveti, otuz iki millik on yedi günlük bir yürüyüşün ardından göle ulaştı.[1] :311 Mayıs'ta Bayan'dan iki mil uzakta bir kamp kuran Baldwin, Sultan'a askerlerini öldürenlerin teslim olmasını isteyen bir ültimatom gönderdi.[1] :32

Lanao Gölü'ne bakan ve aralarında yaklaşık 1.000 metre mesafe bulunan iki kalenin ya da "Cottas "ın üzerine inşa edildiği yüksek sırtı gözlemleyen Amerikalı komutanlar, kaleler ve savunmaları hakkında bilgi toplamak üzere keşif ekipleri göndererek hızla saldırı planları yapmaya başladılar, İlk ve en yüksek kalenin adı "Binadayan "dı, Amerikan işgaline karşı açıkça yazılar yazan ve silahlı isyan çağrısında bulunan Bayang Sultanı'nın kalesiydi, bu kalede duvarlara tünemiş Maranao tüfekçilerini görebiliyorlardı, Maranaoların savaş durumunu simgeleyen kırmızı bayrağı her iki kalenin üzerinde dalgalanıyordu. Pandapatan adlı daha büyük Cotta, savaş liderleri Pandapatan Sultanı yönetimindeki Maranao ordusunun ana savunmasıydı.

Binadayan Cotta'sına (Kalesi'ne) Saldırı değiştir

ABDlilerin Sultan'a askerlerini öldürenlerin teslim olmasını isteyen ültimatomun öğle vakti sona ermesinden on beş dakika sonra, Baldwin'in adamları - F Takımı (1. Teğmen Thomas Vicars) ve H Takımı (Yüzbaşı Samuel Lyon)[6] - Lempesses Tepesi'ndeki Moro kalesine saldırmaya başladılar.[1]:32Binadayan kuşatması yaklaşık bir saat sürdü, Amerikalılar önce duvarlardaki savunucuları öldürmek için korkulukların üzerinden ateş etmeye çalıştı, ardından kaleye saldırdılar, bir saat sonra Amerikalılar kaleyi ele geçirdi, sadece 1 Amerikalı öldü ve az sayıda Moro öldürüldü.[6] Amerikalıların sonrasında fark ettikleri gibi, Bayang Sultanı ve kalan 600 adamı (diğer Datular tarafından gönderilen 150 adam da dahil) vadi boyunca, yaklaşan saldırıya hazırlandıkları daha büyük Pandapatan Kalesi'ne (Cotta'sına) taşınmışlardı. Amerikalıların yüksek kaleyi kolayca ele geçirdiklerini bilerek, ağır bir direniş için hazırlandılar, ancak Moroların bu yönden avantaja sahip olmaları yanında hazırladıkları savunmalarına da güveniyorlardı.

Pandapatan Cotta'sının Ele Geçirilmesi değiştir

İkinci kaleye ilerleyen Amerikalılar, üç siper hattını geçtiler ve saat 16.00'da kaleyi çevrelediler.[1]:34–35Morolar, cotta'yı çevreleyen beş fit derinliğinde derin siperler ve keskinleştirilmiş bambu kazıklarla çevrili taş duvarlar ve keskinleştirilmiş bambu ile doldurulmuş gizli çukurlar ile Cotta'ya etkileyici bir savunmasını kurmuşlardı; Pandapatan'ın savunması, ilerleyen Amerikalıları durdurmaya hazır gibiydi.

Amerikalılar saldırılarına başladıklarında, kalenin duvarlarında bir dizi savunucuyu indirmeyi başardılar, ancak merdivenleri çıkmadan ve cephaneleri azalan Hugh A. Drum, duvarları tırmanma girişiminde bulundu.[1]:35

F takımı, tahkimatın ana kapısına saldırdı ve orada Morolar tarafından şiddetli bir karşı saldırı başlatıldı.[1]:36F askeri takım komutanı 1. Teğmen Thomas Vicars'ın, Morolarca lantaka denen el topunun ateş edilmesi nedeniyle aniden başı kesildi ve Amerikan ilerlemesi durdu.[6]

Amerikalılar Morolara ağır kayıplar vermiş olsa da, duvarların dışındaki göğüs göğüse çarpışma, Amerikalıların gecenin karanlığında geri çekildikleri gün batımına kadar devam etti. Binadayan cotta harabelerinin yakınındaki kampa dönüş yolunda, yoğun sis ve şiddetli yağmurun eşlik ettiği şimşekler Amerikalılar için hayatı perişan etti.[1]:36Amerikalılar Binadayan'a çekilirken, 25. Sahra Topçusu cesurca savaş alanına sürünerek ölü ve yaralıları aldı, geri püskürtülmelerine ve şiddetli yağmur ve sisten muzdarip olmalarına rağmen, kaleyi savunana Moro savaşçıları ve halkın moraline büyük zarar verdiler.

Sis dağılırken, ertesi sabah güneş doğdu ve kırmızı savaş bayraklarının yerini dört beyaz bayrak aldı.[1]:37Amerikalılar sabah 6'da kaleyi işgal etti ve seksen üç esir aldı, ancak sultan ve baş yardımcısı kaçmaya çalışırken öldürüldü, bir sivil katliamı da yaşandı.[1] :37Kale daha sonra Amerikan güçleri tarafından yıkıldı.

Sonrası değiştir

Mahkumlar saat 13.00'te kaçmaya çalıştı ve dokuzu dışında hepsi öldürüldü.[1] :38Başkan Theodore Roosevelt 5 Mayıs'ta "bayrağımızı zafere taşıyan" adamlar olarak askerlerini tanımlayıp teşekkürlerini iletti.[1] :39

Her iki kale de Amerikalılar tarafından tasfiye edildi ve Kris ve Kampilan gibi Moro bıçaklarının yağmalanması, savaş alanlarından "hediyelik eşyalar" alma uygulaması Moroland'da savaşan Amerikalılar arasında yaygın hale geldi. Bayang'daki bu ilk muharebe, Amerikan birliklerinin devam eden varlığının Sulu adaları, Lanao gölü ve Cotabato Havzası boyunca çeşitli ayaklanmaları ve saldırıları provoke etti ve Moroların Mindanao genelinde toplanması ve başkaca çatışmalara girmesine vesile oldu.

Camp Vicars (adını, öldürülen F Şirketi komutanı 1. Teğmen Thomas Vicars'tan almıştır) ertesi gün Amerikalılar tarafından kalelerin bulunduğu yerin yakınında kuruldu ve John J. Pershing komutayı devraldı.[1]:40–41Pershing, bu sefer 18-22 Eylül 1902'de Butig Sultanı Uali'ye ve 29 Eylül-3 Ekim 1902'de Maciu Sultanı Cabugatan'a cezalandırıcı seferler düzenledi.[1] :50

Bunu, 6–8 Nisan 1903'te Bacolod'a ve 9–10 Nisan'da gölün batı kıyısında Calahui'ye ve 4–5 Mayıs'ta doğu kıyısında Taraca'ya karşı seferler izledi.[1] :64Bu arada, Robert Lee Bullard'ın adamları tarafından Iligan'dan Lanao Gölü'ndeki Camp Marahui'de bir ikmal yolu inşa edildi.[1] :58–61

Tepkiler değiştir

Muharebe Amerikan basını ve Roosevelt Yönetimi tarafından önemli bir zafer olarak övülmüştür. Direnen Maranao'lar "iyice kırbaçlanmış" ve Amerikalıların on bir ölü ve kırk ağır yaralısına karşılık 300-400 arasında ölü vermelerinin ardından onlara "iyi bir ders" verilmiş olarak pazarlanarak bu zafer övülmüştür. Ancak Baldwin'in amiri Tuğgeneral George W. Davis ve Filipin Departmanı Komutanı Tümgeneral Adna Chaffee, Baldwin'in davranışından büyük üzüntü ve öfke duydular; onun aceleci, itaatsiz ve beceriksizce hareket ettiğine ve bunun kolayca büyük bir felaketle sonuçlanabileceğine inandılar. Yine ABD iddialarına göre perde arkasında Başkan Roosevelt, tam da Filipin Adaları'nın 3,5 yıl süren ve pek de popüler olmayan bir savaşın ardından nihayet barışa kavuştuğunu ilan etmek üzereyken tamamen yeni bir cephenin açılmasına izin verdiği için General Chaffee'ye kızgındı. Ayrıca Davis'in Yüzbaşı John J. Pershing'in çabalarıyla barışçıl bir çözümü müzakere etmek için başlattığı daha yavaş ama giderek daha başarılı bir girişimin de altını oydu. Aslında Chaffee, Pershing'in gölün kuzey ucundaki en güçlü datuları Bayang'ın savunmasına katılmamaya ikna etmedeki son dakika başarısı olmasaydı, Baldwin'in seferinin bir felaket olabileceğine inanıyordu. Bu durum Chaffee'yi Baldwin'in terfi ettirilerek Moroland'dan çıkarılmasını sağlamak ve Lanao görevini aynı bilinmeyen genç subaya devretmek şeklinde istisnai bir karar almaya itti. .

Miras değiştir

Maranao halkı tarafından yerel olarak Padang Kerbela olarak bilinen muharebe, Moro'nun emperyalizme ve ABD'nin sömürgeleştirilmesine karşı direnişinin bir örneği ve etnik milliyetçiliğin bir kanıtı olarak görülüyor. Maranaolar, muharebede Moro tarafındaki kayıpları şehit olarak görüyor. Bangsamoro Parlamentosu'nda, tarihi savaşı anmak için 2 Mayıs'ı Padang Kerbela Günü olarak tanıyan bir yasa tasarısı önerildi.[2]

Kaynakça değiştir

  1. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa Arnold, J.R., 2011, The Moro War, New York: Bloomsbury Press, 9781608190249
  2. ^ a b "Lawmaker proposes annual commemoration of 'Battle of Bayang' in BARMM". Bangsamoro Information Office. 26 Mart 2021. 25 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2021. 
  3. ^ "Stalling Moro Resistance | Critics Rant". 6 Aralık 2020. 22 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2023. 
  4. ^ Tarling, Nicholas (1999), The Cambridge History of Southeast Asia, Cambridge University Press, ss. https://books.google.com/books?id=e4kngeRds7kC&pg=PA59&dq=bates 59, ISBN 978-0-521-66371-7 
  5. ^ Tarling, Nicholas (2003), Imperialism in Southeast Asia, Routledge, s. 194, ISBN 978-1-134-57082-9 
  6. ^ a b c Maggioni, Paul (28 Eylül 2017). "Hearts and Minds in Mindanao". HistoryNet (İngilizce). 15 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2019. 

Ek Kaynaklar değiştir

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Bayang_Muharebesi&oldid=32491512" sayfasından alınmıştır