Rastgele Balthazar
Rastgele Balthazar,[1] 1966 Fransa - İsveç ortak yapımı dramatik filmdir. Özgün adı Au Hasard Balthazar olan film Mayıs 1971'de Türk Sinematek Derneği'nde özgün adıyla gösterildi. 1990'da 9., 2000 yılında da 19. Uluslararası İstanbul Film Festivali'nde, son olarak da Mart 2009'da Ankara Uluslararası Film Festivali'nde "Rastgele Balthazar" adıyla gösterildi.[2][3][4]
| Au Hasard Balthazar | |
 "Rastgele Balthazar" (Au hasard Balthazar) filminin özgün sinema afişi. | |
| Yönetmen | Robert Bresson |
|---|---|
| Yapımcı | Mag Bodard |
| Senarist | Robert Bresson |
| Oyuncular | Anne Wiazemsky François Lafarge |
| Müzik | Jean Wiener |
| Görüntü yönetmeni | Ghislain Cloquet |
| Kurgu | Raymond Lamy |
| Stüdyo | Argos Films Svenska Filminstitutet (SFI) |
| Dağıtıcı | Rialto Pictures (ABD) The Criterion Collection (DVD) |
| Cinsi | Sinema filmi |
| Türü | Dram, suç |
| Renk | Siyah-beyaz |
| Yapım yılı | 1966 |
| Çıkış tarih(ler)i | 25 Mayıs 1966, Fransa 19 Şubat 1970, ABD Mayıs 1971, Türk Sinematek Derneği |
| Süre | 95 dakika |
| Ülke |  Fransa İsveç ortak yapımı |
| Dil | Fransızca |
| Diğer adları | Rastgele Balthazar (Türkiye) Balthazar (ABD) By Chance Balthazar (ABD) Zum Beispiel Balthasar (Almanya) |
Sıklıkla bir "film ressamı" olarak tarif edilen ve sinema tarihinin en ayrıksı ve kişisel yönetmenlerinden biri olan Robert Bresson'un 50 yıllık kariyeri boyunca çevirdiği her biri ayrı bir kategoriye sokulabilecek 14 filminden 8. sidir.[4] Filmin senaryosunu da Bresson yazmış ve her zaman olduğu gibi bu filminde de amatör oyuncularla (Bresson onlara model demeyi tercih ediyordu) çalışmıştır. Oyunculardan Anne Wiazemsky (Marie rolünde) ve François Lafarge bu filmden sonra profesyonel olmuşlardır.[5]
Kendine özgü deneyüstücü (transcendental ) ve ruhani (spiritual) sade bir üslup geliştirmiş olan Bresson koyu bir Katolikti ve bu filmi de birçok filmi gibi dinsel alegoriler içeren bir mesel olarak kabul edilebilir. Filmin baş kahramanı bir eşektir ve doğduğunda ilk sahipleri olan çocuklar tarafından bir oyun olarak vaftiz edilirken Balthazar ismi verilmiştir. Filmde Balthazar'ın doğumundan ölümüne kadar olan çileli öyküsü ve ona paralel olarak olayın geçtiği köyün ve oradaki yaşamın öyküsü resmedilir. Eşek kimisi şefkatli kimisi zalim çeşitli sahipler arasında el değiştirdikçe ve onlardan eziyet gördükçe bir anlamda yüklerini çektiği bu insanların günahlarını da çeker. Bresson'un bir hayranı olan Jean-Luc Godard'a göre "Rastgele Balthazar" bir buçuk saate sığdırılmış yaşamın ta kendisidir.[6][7]
Film Bresson'a aynı yıl Venedik Film Festivali'nde OCIC ödülü kazandırmıştı. 1967'de ise kendi ülkesinde, "Fransız Sinema Eleştirmenleri Sendikası En İyi Film Ödülü" nü aldı.[8]
Tarzı ve temalar
değiştirBu en kişisel yönetmenin en mükemmel filminin dinsel betimlemeleri, manevi alegorileri ve doğacı minimalist estetik tarzı eleştirmenlerce göklere çıkartılmıştı. Bresson "Rastgele Balthazar" da, doğumundan ölümüne kadar bir eşeğin yaşam döngüsü içinde sahip değiştirdikçe şahit oldukları olaylar çerçevesinde insanlığa ait olan bütün duyguları,iyilik ve kötülük kavramlarını Katolik bir dünya görüşüyle 'resmeder'. Resmeder demek gerekir, zira sinemaya "sinematograf" adını veren Bresson'un sineması fotoğraftan çok resim sanatına yakın durur.[9]
Koyu bir Katolik olan Bresson bir kefaret öyküsü anlatmaz, çile çekene bir methiye yazarak ruhani inayete giden yolu işaret eder. Çilekeş eşek Balthazar, sadece kendisi olmanın (yani ağzı dili olmayan basit bir yük hayvanı olmanın) ağırbaşlılığıyla, üzerinde hiçbir kontrolü olmadığı kendi zorlu yaşamını muhteşem bir asaletle kabullenmiştir. Kendisine yapılan eziyetlere hiçbir tepki vermez. Filmin birtakım dinsel altmetinler içereceğinin işaretleri, ilk sahneden itibaren görülür. Eşeğin ilk sahibi küçük kız Marie ve arkadaşı yeni doğmuş olan Balthazar'ı vaftiz ederler.[10]
Filmde müzikten ziyade doğal sesler ön plandadır. Filmin tema müziği Franz Schubert'in "20 No'lu Piyano Sonatı"dır.
Notlar
değiştirMarie rolünde ilk filminde oynayan Anne Wiazemsky, ünlü Fransız romancı François Mauriac'ın torunudur. Wiazemsky, filmlerinde her zaman amatör oyunculara yer vermeyi yeğleyen yönetmen Bresson'un "Au Hasard Balthazar" filminde oynadıktan sonra profesyonel olmuş ve diğer entelektüel yönetmenlerin filmlerinde de rol almıştı. Bu filmlerden en önemlileri Pier Paolo Pasolini'nin Teorema (1968) ve Porcile (Domuz Ağılı) (1969) filmleriyle Jean-Luc Godard'ın La Chinoise (1967)'ıdır. Wiazemsky 1967 yılında yönetmen Jean-Luc Godard'la evlenmiş ve yazarlığa da başlamıştı.[11]
Oyuncu kadrosu
değiştir
| Oyuncu | Rolü |
|---|---|
| Anne Wiazemsky | Marie |
| François Lafarge | Gerard |
| Philippe Asselin | Marie'nin Babası |
| Nathalie Joyaut | Marie'nin Annesi |
| Walter Green | Jacques |
| Jean-Claude Guilbert | Arnold |
| Pierre Klossowski | Tacir |
| François Sullerot | Fırıncı |
| Marie-Claire Fremont | Fırıncının Karısı |
| Jean Rémignard | Noter |
Kaynakça
değiştir- ^ Teksoy, Rekin (2005). Rekin Teksoy'un Sinema Tarihi. Oğlak Yayıncılık. ss. sayfa 332. Türkçe isim için referans.
- ^ "9. Uluslararası İstanbul Film Festivali". iksv.org. Erişim tarihi: 12 Eylül 2009.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "19. Uluslararası İstanbul Film Festivali". iksv.org. Erişim tarihi: 11 Eylül 2009.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ a b "Rastgele Balthazar". filmfestankara.org.tr. Erişim tarihi: 11 Eylül 2009.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Filim 71 Sinema Dergisi (Sinematek'in Yayın Organı) 20.Mayıs.1971 Tarihli 11. Sayısı s.10
- ^ "Au hasard Balthazar/Reception" (İngilizce). en.wikipedia.org. 18 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2009.
- ^ "Au hasard Balthazar/review" (İngilizce). allmovie.com. 15 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2009.
- ^ "Au hasard Balthazar/awards" (İngilizce). IMDb. 16 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2009.
- ^ Dorsay, Atilla (1995). 100 Yılın 100 Yönetmeni. Remzi Kitabevi. ss. sayfa 197.
- ^ "Au hasard Balthazar" (İngilizce). rogerebert.suntimes.com. 10 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2009.
- ^ "Au hasard Balthazar" (İngilizce). www.epinions.com. 28 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2009.
Dış bağlantılar
değiştir- IMDb'de Rastgele Balthazar
- allmovie.com'da "Au hasard Balthazar"27 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.