Büyük Kuzey Savaşı

Rusya Çarlığı önderliğindeki koalisyonun İsveç İmparatorluğu'na karşı giriştiği çatışma

Büyük Kuzey Savaşı (1700–1721) Rusya Çarlığı önderliğindeki koalisyonun İsveç İmparatorluğu'nun Kuzey, Orta ve Doğu Avrupa'daki üstünlüğüne başarıyla karşı koyduğu çatışmaydı. İsveç karşıtı ittifakın baştaki liderleri Rusya Çarı I. Petro, Danimarka-Norveç Kralı IV. Frederik ve Polonya Kralı Güçlü II. Augustus'tu. IV. Frederik ve II. Augustus, XII. Charles komutasındaki İsveç tarafından mağlup edildi ve sırasıyla 1700 ve 1706'da ittifaktan çekildi ancak 1709'da XII. Charles'ın Poltova Muharebesi'ndeki yenilgisinden sonra yeniden katıldı. Büyük Britanya Kralı I. George ve Hanover Elektörlüğü, 1714'te Hanover ve 1717'de Britanya için ve Prusya Kralı I. Frederick William 1715'te koalisyona katıldı.

Büyük Kuzey Savaşı
Great Northern War.jpg
Sol üstten saat yönünde:
Tarih22 Şubat 1700 – 10 Eylül 1721
(21 yıl, 6 ay ve 2 hafta ve 5 gün)
Bölge
Sonuç

Koalisyon zaferi:

Coğrafi
Değişiklikler
Taraflar
İsveç İsveç İmparatorluğu
Wappen Herzogtum Holstein 1703.gif Holstein-Gottorp
Chorągiew królewska króla Zygmunta III Wazy.svg Lehistan (1704-09)
Osmanlı İmparatorluğu (1710-14)
Flag of the Cossack Hetmanat.svg Kazak Hetmanlığı (1708-1709)
Rus İmparatorluğu Rusya Çarlığı
Danimarka Danimarka-Norveç
(1700, 1709-)
Flag of Electoral Saxony.svg Saksonya
(1700-06, 1709-)
Chorągiew królewska króla Zygmunta III Wazy.svg Lehistan
(1700-04, 1709-)
Flag of the Cossack Hetmanat.svg Kazak Hetmanlığı (1700-1708)
Flag of the Kingdom of Prussia (1701-1750).svg Prusya (1715-)
Flag of Hanover (1692).svg Hannover (1715-)
Birleşik Krallık Büyük Britanya Krallığı (1717-)
Komutanlar ve liderler
İsveç Demirbaş Şarl  
İsveç Rehnskiöld
İsveç Stenbock
İsveç Lewenhaupt
Wappen Herzogtum Holstein 1703.gif IV. Frederik  
Chorągiew królewska króla Zygmunta III Wazy.svg Stanisław Leszczyński
III. Ahmed
Flag of the Cossack Hetmanat.svg Ivan Mazepa
Rusya Deli Petro
Rusya Menshikov
Rusya Boris Petroviç Şeremetev
Danimarka IV. Frederik
Flag of Electoral Saxony.svg
Chorągiew królewska króla Zygmunta III Wazy.svg
II. August
(askeri birlik)
Flag of the Kingdom of Prussia (1701-1750).svgI. Friedrich Wilhelm
Flag of Hanover (1692).svg
Birleşik Krallık
I. George
Güçler
77,000-393,400

En az 360,000

[1][2][kaynak belirtilmeli]
Kayıplar
Toplam: Yaklaşık 200 bin İsveçli
25 bin kadarı cephede
175 bin kadarı açlık ve kıtlıktan
Toplam: Belirsiz
En az 75 bin Rus cephede
14 bin – 20 bin kadar Lehli ve Saksonyalı
60 bin Danimarkalı

Otuz Yıl Savaşı sırasında II. Gustaf Adolf önderliğinde İsveç orduları Avrupa içlerine dek girmiş, Fransa sınırına dek tüm Alman birliklerini süpürmüştü. İsveç'in bu şaşırtıcı gücü, müttefiki Fransa'yı bile ürkütecek boyuttaydı. Kalabalık ordusu, donanması ve demir madenleri sayesinde İsveç, komşuları aleyhine topraklarını genişletiyordu.

Rusya'nın ileri görüşlü Çarı Deli Petro, İsveç tehdidini bertaraf etmek için harekete geçti. İsveç'in yayılmasından hoşnut olmayan komşuları Rusya, Prusya, Danimarka-Norveç ve Lehistan bir araya gelerek Kuzey İttifakı'nı kurdu.

İsveç'in genç ve dinamik kralı Demirbaş Şarl, ordusunun başına geçerek ittifak güçleriyle savaştı. Aynı yıllarda, Avrupa'nın batısında İspanya Veraset Savaşı sürmekte olduğu için İsveç, Fransa'nın yardımından mahrumdu. Ne var ki Demirbaş Şarl tüm cephelerde zafer kazandı. Rusları da 1700'te Narva'da ezdi.

Ancak İsveç'in kaynakları, bu kadar düşmana karşı savaşı sürdürmeye yetmedi. 1709'da Poltava'da bozguna uğrayan kral, Osmanlı Devleti'ne sığınınca savaş güneye sıçradı (Prut Savaşı). Osmanlıların Rusları 1711'de Prut'ta yenmesi İsveç'i rahatlattıysa da Osmanlılar savaştan çabuk çekildi.

İsveç savaştan mağlup ayrılmış oldu. Yarım asırdan fazla süredir devam eden İsveç yayılması sona erdi. Ruslar ise Baltık Denizi kıyılarında geniş bir kıyı parçası elde ettiler. Sonrasında dünyanın en büyük devletlerinden biri oldular.

Ayrıca bakınızDeğiştir

KaynakçaDeğiştir

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2010. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2010.