Deplasman golü kuralı
Deplasman golü kuralı, futbol ve diğer sporlarda, çift maçlı eleme sistemiyle oynanan turlarda eşitliği bozmak için kullanılan bir yöntem. Deplasman golü kuralına göre, iki maç toplamında sonuçlar eşitse, deplasmanda daha fazla gol atan takım kazanır. Bu durum, zaman zaman "deplasmanda atılan goller iki gol sayılır" diye de bilinmektedir.[1]
Deplasman golü kuralı çoğunlukla ilk sonucun iki karşılaşmanın sonuçları toplanarak elde edildiği iki ayaklı turlarda kullanılır. Çoğu turnuvada deplasman golü kuralı, beraberliği bozmak için kullanılan ilk kuraldır, eğer bu durumda da eşitlik bozulmuyorsa ikinci olarak seri penaltı atışlarına geçilir. Kurallar bazen değişkenlik gösterebilir: deplasman golü bazen ikinci ayak sonunda uygulanırken, bazen uzatma süresi sonunda, bazen de her ikisinin sonunda uygulanabilir. Kural ilk olarak 1965 yılında UEFA tarafından kullanılmaya başlanmış olup 24 Haziran 2021 tarihinde UEFA tarafından yürürlükten kaldırılmıştır.[2][3]
Kullanımı
değiştirDeplasman golü kuralı, UEFA Şampiyonlar Ligi, UEFA Avrupa Ligi, CAF Şampiyonlar Ligi, CAF FIFA Konfederasyonlar Kupası, FIFA Dünya Kupası ve Avrupa Futbol Şampiyonası'nda olduğu gibi iki ayaklı olarak oynanan çoğu turnuvada kullanılmaktadır.
Tüm turnuvalar bu kuralı kullanmayabilir. Örneğin, 2005'ten önce CONMEBOL deplasman golü kuralını da uzatmayı da Copa Libertadores dahil hiçbir turnuvada kullanmıyordu. Eşitlik bozulmayan turlarda direkt olarak penaltı vuruşlarına geçiliyordu. 2005 yılında Copa Libertadores'e uzatma oynanmadan deplasman golü kuralı getirildi.
İngiliz futbolunda EFL Cup'taki iki ayaklı turlarda sadece uzatma sonunda deplasman golü kuralı uygulanır. İkinci maç sonunda toplamda iki takımın gol sayıları eşitse, deplasman golüne bakılmaksızın maç uzatmaya gider.
English Football League'e yükselme maçları iki ayaklı olmasına rağmen 2000 yılından beri deplasman golü kuralı uygulanmamaktadır. Bu kuralla uzatma dakikalarında atılan gol iki gol olarak sayıldığı için ligi daha aşağıda bitiren takım ikinci ayağı deplasmanda oynayarak avantaj sağlıyordu. Maç uzadığında, iki gol sayılacak bir gol atmak 30 dakikaları daha oluyordu.
Deplasman golü, bazı turnuvalarda grup aşamalarında eşitliği bozmak için de kullanılabilir. Örneğin, UEFA Şampiyonar Ligi[4] ve UEFA Kupası'nda[5] deplasman golü, eşitlik durumunda kullanılacak üçüncü yöntemdir. 2000-01 UEFA Şampiyonlar Ligi C Grubu'nda, Olimpik Lyon, deplasman golü ile Olimpiakos önünde grubu ikinci sırada bitirmiştir.[6]
Deplasman golü kuralı, ilk olarak 1965-66 UEFA Kupa Galipleri Kupası'nda Budapest Honvéd ikinci turda Dukla Praha'ı elediğinde uygulandı. Fuar Şehirleri Kupası'nda 1966-67'de,[7] Şampiyon Kulüpler Kupası ilk turunda 1967-68'de, ikinci turda 1968-69'da ve sonraki turlarda 1970-71'de kullanılmaya başladı.
Anormallikler
değiştirAynı stadyumu kullanan iki takım, bir turnuvada eşleştiğinde kural yine de uygulanmaktadır. Örneğin, 2002-03 UEFA Şampiyonlar Ligi yarı finalinde Inter Milan ve Milan eşleşti ve iki ayak da Giuseppe Meazza Stadyumunda oynandı. Alınan sonuçlar:
- Birinci ayak: AC Milan 0 - 0 Inter Milan
- İkinci ayak: Inter Milan 1 - 1 AC Milan
oldu ve toplam sonuç 1-1 olmasına rağmen, AC Milan ikinci maçta deplasman takımı olduğu için tur atladı. Bu örnekteki gibi durumlarda, iki maçta da ev sahibi görünen takım taraftarlarına daha fazla bilet ayrıldığı için uygulama nedensiz değildir. Örneğin Brezilya'da Copa do Brasil maçlarında bu durumla karşılaşılması halinde o turda deplasman golünün kullanılmayacağı kurallarda belirtilmiştir. 2006 yılında Flamengo ve Vasco da Gama arasında oynanan iki ayaklı finalde bu durumla karşılaşılmış ve kural uygulanmamıştır.
1991 FIFA 20 Yaş Altı Dünya Kupası play-offunda Avustralya ile İsrail arasında oynanan turun iki maçı da İlk İntifada'dan doğan güvenlik açığı sebebiyle Avustralya'da oynanmasına rağmen; Avustralya deplasman golü ile tur atlayan taraf olmuştur.[8] Aynı durum 2010 FIFA Dünya Kupası elemelerinde Bahamalar ile Britanya Virjin Adaları arasında oynanan turda da yaşanmıştır. İki ayak da Bahamalarda oynanırken, Bahamalar deplasman golü ile turu geçmiştir.[9]
Uluslararası bir turnuvada bu kuralın hakem tarafından yanlış uygulamasına en az bir kez rastlanmıştır. 1971-72 UEFA Kupa Galipleri Kupası ikinci turunda Rangers ile Sporting Lizbon arasında oynanan karşılaşmalar aşağıdaki sonuçlarla bitmiştir:
- Birinci ayak: Rangers 3 - 2 Sporting
- İkinci ayak, 90 dakika sonunda: Sporting 3 - 2 Rangers
- İkinci ayak, uzatma sonunda: Sporting 4 - 3 Rangers
Sonuç olarak toplamda takımlar 6-6 berabere olduğu için hakem maçı penaltılara götürmüş, Sporting penaltı atışlarını 3-0 kazanmıştır. Fakat, Rangers ikinci maçın uzatma dakikalarında bir gol bulduğu için deplasmanda bir gol daha fazla atarak avantajlı duruma geldiğinden kurallara göre tur atlaması gerekiyordu. Maç sonrası Rangers tur atlatıldı ve takım sonunda o sezon kupayı kazandı.
CONCACAF'ın CONCACAF Şampiyonlar Ligi için farklı bir kuralı vardır. İkinci maç sonunda deplasman golü dikkate alınırken, maçın uzatmaya gitmesi durumunda, uzatma sonunda deplasman golüne bakılmaz. 2008-09 sezonunda Şampiyonlar Ligi yarı finalinde Cruz Azul ile Puerto Rico Islanders şu sonuçları almıştır:
- Birinci ayak: Puerto Rico Islanders 2 - 0 Cruz Azul
- İkinci ayak, 90 dakika sonunda: Cruz Azul 2 - 0 Puerto Rico Islanders
- İkinci ayak, uzatma sonunda: Cruz Azul 3 - 1 Puerto Rico Islanders
UEFA kurallarına göre Puerto Rico Islanders'ın tur atlaması gerekirken CONCACAF uzatma sonunda bu kuralı uygulamadığından maç penaltı atışlarına gitmiş ve Cruz Azul 4-2 kazanmıştır.
Özet
değiştirAşağıda farklı turnuvalarda kuralı farklı uygulamalarının bir özeti yer almaktadır. Tüm uygulamalarda (Meksika Primera División play-offları hariç. Bu turnuvada eşitlik durumunda normal sezonu üst sırada bitiren takım kazanmış sayılır), eşitlik hala bozulmuyorsa sonraki aşama olarak penaltı atışlarına geçilir.
| Normal süre sonunda deplasman golü uygulanıyor mu? | Uzatma süresi oynanıyor mu? | Uzatma sonunda deplasman golü uygulanıyor mu? | Örnekler |
|---|---|---|---|
| Hayır | Hayır | Hayır | UEFA Şampiyonlar Ligi ve Avrupa Ligi |
| Evet | Evet | Hayır | CONCACAF Şampiyonlar Ligi |
| Evet | Hayır | - | Copa Libertadores ve Copa Sudamericana (finaller hariç) |
| Hayır | Evet | Evet | EFL Cup yarı finalleri |
| Hayır | Evet | Hayır | Copa Libertadores ve Copa Sudamericana finalleri; Football League yükselme play-off yarı finalleri |
| Hayır | Hayır | - | Liga MX play-offları |
Kaynakça
değiştir- ^ Örneğin:
IFAB (Temmuz 2007). "Procedures to determine the winner of a match or home-and-away". Laws of the Game 2007/2008 (PDF). Zürih: FIFA. s. 54. 3 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Temmuz 2008.
Away Goals: Competition rules may provide that where teams play each other home and away, if the scores are equal after the second match, any goals scored at the ground of the opposing team will count double.
- ^ "No Champions League away goals rule in 2023: What happens if teams are tied on aggregate goals after second leg?". www.sportingnews.com (İngilizce). 6 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2023.
- ^ "Away goals rule: What is it & why did UEFA drop it from Champions League & Europa League? | Goal.com". www.goal.com. 24 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2023.
- ^ "Regulations of the UEFA Champions League 2006–07, Rule 4.05" (PDF). UEFA. Mart 2006. 12 Mart 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Aralık 2006.
- ^ "Regulations of the UEFA Cup 2006–07, Rule 4.06" (PDF). UEFA. Mart 2006. 29 Haziran 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Aralık 2006.
- ^ Slavík, Jirí (15 Nisan 2004). "UEFA European Competitions 2000–01: UEFA Champions League 2000–01: Group C". RSSSF. 29 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2008.
- ^ Zea, Antonio (9 Ocak 2008). "European Champions' Cup and Fairs' Cup 1966-67 - Details". RSSSF. 19 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2008.
- ^ "Okyanusya U-20 FIFA Dünya Kupası 1991 Elemeleri". 19 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2011.
- ^ Bermuda and Bahamas march on 21 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., FIFA.com