Araxa

Araxa
Grekçe: Ἄραξα
	Araxa'da, muhtemelen MÖ 2. yüzyıla ait Likya Kaya Mezarları
	Araxa Turkey haritasındaki konumu.
Diğer adı	Araththi
Konum	Ören, Seydikemer, Muğla,; Türkiye
Bölge	Likya
Koordinatlar	36°44′44″N 29°22′10″E / 36.745487°K 29.369329°D
Tür	Yerleşim yeri
Sit ayrıntıları
ülkesi	Türkiye
içinde bulunduğu idari birim	Seydikemer
zaman dilimi	UTC+03.00
içinde/üzerinde bulunduğu fiziksel yer	Ege Bölgesi
konum koordinatları	36°44′46″K 29°22′8″D
korunmuşluk durumu	korunmuş

Araxa Grekçe: Ἄραξα veya Araksa, Araththi, Alexander Polyhistor'un, Lyciaca adlı eserinin ikinci kitabında tanımladığı^[1]^[2] bir Likya antik kentidir. Batlamyus burayı Sidyma yakınlarına yerleştirir. Günümüzde Muğla ilinin Seydikemer ilçesine bağlı Ören köyü yakınlarında yer alır. Fethiye'ye 40 km uzaklıktadır ve antik Ksanthos çayının kaynağında kurulmuştur.^[3]

Araxa adı Luvi ve Karya dillerinde “sunaklı tapınak” anlamına geliyor. Likya yazıtlarında kentten Araththi olarak da bahsedilmektedir.^[4] Bugünkü Türkçe yazılışı Araksa'dır.

Tarihi

Şehrin tarihi hakkında çok az şey bilinmektedir. Sidyma şehrinden bir Likya efsanesi, Leto'nun Apollon ve Artemis'i Araxa'da doğurduğunu anlatır.^[5]

Araxa, Likya Birliği'nin bir üyesi olduğundan, şehrin varlığı MÖ 3. yüzyılın başlarından itibaren varsayılmaktadır, ancak bir kuruluş tarihi tam olarak bilinmemektedir. MÖ 1. yüzyılda Yunan bilgin Alexander Polyhistor, "Lyciaca" adlı eserinin ikinci kitabında Araxa'yı antik Likya'da bir şehir olarak anar.

Şehrin tarihine dair ipuçları, 1946 yılında akropol kalıntılarında (bugün Ören'de bulunmaktadır) bulunan, MÖ 2. yüzyıldan kalma Orthagoras adlı bir vatandaşa ait bir onur yazıtında bulunmaktadır. Bu, Araxa'dan kalan tek yerel kanıttır ve Bubon (Grekçe: Βουβών) şehri ile şiddetli bir çatışmayı ve kısa bir süre sonra Kibyra (Grekçe: Κίβυρα) şehri ile düşmanlıkları anlatır.^[6] Her iki durumda da Araxa, Likya Birliği tarafından desteklenmiştir, bu da birliğin tam üyesi olduğunu kanıtlar. Kibyra ile olan çatışmadan sonra, MÖ 84'te Araxa, Oinoanda'nın (Grekçe: Οἰνόανδα) Likya Birliği'ne katılması için çaba göstermiştir.^[7] Ayrıca Araxa, Likya Birliği'nin Termessos'a karşı savaşına da katılmıştır. İmparator Claudius döneminde Küçük Asya'daki Roma fetihleri sırasında Likya Birliği, imparatorluk eyaleti Likya'ya dahil edilmiştir.

Araxa'nın sakinleri tarafından ne zaman terk edildiği bilinmemektedir. Şehrin 9. yüzyıldaki Arap akınları sırasında terk edildiği tahmin edilmektedir.

Yapılar

Araxa'dan günümüze çok az yapı kalıntısı ulaşmıştır. Akropolis tepesinin güneydoğu tarafında kalenin kalıntıları bulunmaktadır. Bunlar, yaklaşık üç metrekarelik bir alana sahip, Kiklop tarzı bir duvar kalıntısından ve dokuz metre genişliğinde masif bir kule temelinin kalıntılarından oluşmaktadır. Ören köyünde yine Kiklop duvar işçiliğiyle yapılmış, yaklaşık dokuz metre uzunluğunda ve üç metre yüksekliğinde bir duvar daha bulunmaktadır.

Yerleşim yerinin yaklaşık bir kilometre güneybatısında, bir tepenin eteğinde yaklaşık bir düzine kaya mezarı bulunmaktadır. Bunların çoğu Likya tarzında oyulmuştur, ancak hiçbirinde yazıt bulunmamaktadır. Daha yakın tarihli bir mezarda iki ante (duvar çıkıntısı) vardır ve rozetler, küçük başlıklar ve süslemeli bir arşitrav ile donatılmıştır. Kara Çay'ı yakınlarında, ilgili lahitler henüz bulunamamış olsa da, birkaç alınlıklı lahit kapağı bulunmuştur.

Piskoposluk

Roma'nın Likya eyaletinde bulunduğu için, Araxa piskoposluğu, eyaletin başkenti olan Myra metropolitliğine bağlı bir suffragan piskoposluğuydu. Mevcut kayıtlarda dört piskoposunun adı korunmuştur. Theotimus 381'deki Birinci Konstantinopolis Konsili'nde, Leontius 451'deki Kalkedon Konsili'nde, Theodorus 692'deki Trullo Konsili'nde ve Stephanus 787'deki İkinci İznik Konsili'nde bulunmuştur.^[8]^[9]

Artık bir yerleşim piskoposluğu olmayan Araxa, bugün Katolik Kilisesi tarafından 1933'ten bu yana itibari (titular) bir piskoposluk olarak listelenmektedir.^[10] Son saygın kişi olan Philip Joseph Furlong'un 13 Nisan 1989'daki ölümünden bu yana bu unvan yeniden verilmemiştir.^[11]