Antarktik Kutup Çevresi Akıntısı
Antarktik Kutup Çevresi Akıntısı (İngilizce kısaltması olan ACC ile de anılır), Antarktika çevresinde batıdan doğuya saat yönünde (Güney Kutbu'ndan görüldüğü gibi) akan bir okyanus akıntısıdır. ACC için alternatif bir ad da Batı Rüzgarı Sürüklenmesi'dir. ACC, Güney Okyanusu'nun baskın döngüsüdür ve ortalama 100-150 Sverdrup (Sv, milyon m3/s)[1] veya muhtemelen daha da yüksek olduğu tahmin edilen[2] bir taşınıma sahiptir. Bu durum ACC'yi Dünya'daki en büyük okyanus akıntısı kılar. Antarktika ile bağlantı kuran herhangi bir kara kütlesinin olmaması nedeniyle kutupsal olan bu akıntı, sıcak okyanus sularını Antarktika'dan uzak tutarak kıtanın devasa buz tabakasını korumasını sağlar.
Antarktika Yakınsaması, Kutup Çevresi Akıntısı ile ilişkili olup soğuk Antarktika sularının, daha sıcak subantarktik sularıyla buluştuğu ve yüzeye yükselen besinlerden oluşan bir bölgedir. Besin bakımından zengin fitoplanktonlar ve beraberindeki kopepodlar ve kriller; balıkları, balinaları, fokları, penguenleri, albatrosları ve diğer birçok türü besleyen besin zincirlerini desteklemektedir.
Denizciler, Antarktik Kutup Çevresi Akıntısı'nı yüzyıllardır bilmektedir. Akıntı, batıdan doğuya her türlü seyahati büyük ölçüde hızlandırmaktadır. Bu durum çoğunlukla baskın batı rüzgârlarından kaynaklansa da, doğudan batıya yelken açmayı da son derece zorlaştırır. Jack London'ın "Make Westing" hikâyesi ve Bounty'deki isyandan önceki koşullar, New York'tan Kaliforniya'ya giden yelkenlinin rotasında batıya ilerlerken Horn Burnu etrafından geçmek isteyen denizcilerin yaşadığı zorluğu göstermektedir.[3] Buna karşın dünyanın en hızlı yelkenli rotası doğuya doğru olup üç kıtanın burnu boyunca - Agulhas Burnu (Afrika), Güneydoğu Burnu (Avustralya) ve Horn Burnu (Güney Amerika) - Antarktik Kutup Çevresi Akıntısı'nı takip eder.
Antarktik Kutup Çevresi Akıntısı, Ross ve Weddell döngülerini meydana getirir.
Kaynakça değiştir
Özel
- ^ Smith et al. 2013
- ^ Donohue, K.A. (21 Kasım 2016). "Mean Antarctic Circumpolar Current transport measured in Drake Passage". Geophysical Research Letters. 43 (11): 760. Bibcode:2016GeoRL..4311760D. doi:10.1002/2016GL070319.
- ^ London 1907
Genel
- Barker, P. F.; Filippelli, G. M.; Florindo, F.; Martin, E. E.; Scher, H. D. (2007). "Onset and Role of the Antarctic Circumpolar Current" (PDF). Deep-Sea Research Part II. 54 (21): 2388-2398. Bibcode:2007DSRII..54.2388B. doi:10.1016/j.dsr2.2007.07.028.
- Connolley, W. M. (2002). "Long-term variation of the Antarctic Circumpolar Wave". Journal of Geophysical Research. 107 (C4): 8076. Bibcode:2002JGRC..107.8076C. CiteSeerX 10.1.1.693.4116 $2. doi:10.1029/2000JC000380.
- Geerts, B. (1998). "Antarctic sea ice: seasonal and long-term changes". Department of Atmospheric science, University of Wyoming. 22 Şubat 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2016.
- Glover, A. G.; Wiklund, H.; Taboada, S.; Avila, C.; Cristobo, J.; Smith, C. R.; Kemp, K. M.; Jamieson, A. J.; Dahlgren, T. G. (2013). "Bone-eating worms from the Antarctic: the contrasting fate of whale and wood remains on the Southern Ocean seafloor". Proceedings of the Royal Society B. 280 (1768): 20131390. doi:10.1098/rspb.2013.1390. PMC 3757972 $2. PMID 23945684.
- Jonathan Amos (14 Ağustos 2013). "Antarctic: Where 'zombies' thrive and shipwrecks are preserved". BBC News. 15 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2023.
- Hassold, N. J. C.; Rea, D. K.; Pluijm, B. A., van der; Parés, J. M. (2009). "A physical record of the Antarctic Circumpolar Current: late Miocene to recent slowing of abyssal circulation" (PDF). Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology. 275 (1–4): 28-36. Bibcode:2009PPP...275...28H. doi:10.1016/j.palaeo.2009.01.011.
- Knox, G. A. (2007). Biology of the Southern Ocean. CRC Marine Biology Series. CRC Press. ISBN 9780849333941.
- London, Jack (1907). "Make Westing". Literature Collection. 27 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2016.
- Miller, C. B. (2004). Biological Oceanography. Blackwell Publishing. ISBN 9780632055364.
- O'Hara, T. D.; Rowden, A. A.; Williams, A. (2008). "Cold-water coral habitats on seamounts: do they have a specialist fauna?". Diversity and Distributions. 14 (6): 925-934. doi:10.1111/j.1472-4642.2008.00495.x
. - Orsi, A. H.; Whitworth, T.; Nowlin, W. D., Jr. (1995). "On the meridional extent and fronts of the Antarctic Circumpolar Current" (PDF). Deep-Sea Research. I. 42 (5): 641-673. Bibcode:1995DSRI...42..641O. doi:10.1016/0967-0637(95)00021-W.
- Peck, L. S.; Barnes, D. K. A.; Cook, A. J.; Fleming, A. H.; Clarke, A. (2010). "Negative feedback in the cold: ice retreat produces new carbon sinks in Antarctica". Global Change Biology. 16 (9): 2614-2623. Bibcode:2010GCBio..16.2614P. doi:10.1111/j.1365-2486.2009.02071.x. Erişim tarihi: 29 Aralık 2016.
- "Antarctica glacier retreat creates new carbon dioxide store; has beneficial impact on climate change". ScienceDaily (Basın açıklaması). 10 Kasım 2009.
- Peloquin, J. A.; Smith, W. O., Jr. (2007). "Phytoplankton blooms in the Ross Sea, Antarctica: Interannual variability in magnitude, temporal patterns, and composition" (PDF). Journal of Geophysical Research: Oceans. 112 (C08013): C08013. Bibcode:2007JGRC..112.8013P. doi:10.1029/2006JC003816 .
- Rintoul, S. R.; Hughes, C.; Olbers, D. (2001). "The Antarctic Circumpolar Current System" (PDF). Siedler, G.; Church, J.; Gould, J. (Ed.). Ocean Circulation and Climate. New York: Academic Press. hdl:10013/epic.13233. ISBN 0-12-641351-7.
- Siegert, M. J.; Barrett, P.; Deconto, R. M.; Dunbar, R.; Cofaigh, C. O.; Passchier, S.; Naish, T. (2008). "Recent Advances in Understanding Antarctic Climate Evolution". Antarctic Science. 20 (4): 313-325. Bibcode:2008AntSc..20..313S. CiteSeerX 10.1.1.210.9532 $2. doi:10.1017/S0954102008000941.
- Smith, R.; Desflots, M.; White, S.; Mariano, A. J.; Ryan, E. H. (2013). "The Antarctic Circumpolar Current". Rosenstiel School of Marine & Atmospheric Science. 26 Ekim 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2016.
- Stewart, R. H. (2007). "Deep Circulation in the Ocean: Antarctic Circumpolar Current". Department of Oceanography, Texas A&M University. 13 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2016.
- Stott, L. D. (2011). "Ocean Currents and Climate". Department of Earth Sciences, University of Southern California. 5 Ekim 1999 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2016.
