Ahmed-i Dâî

Ahmed-i Dâ'i (Osmanlıca: ‏أحمد داعي‎), 14. yüzyılın ikinci yarısıyla 15. yüzyılın başında yaşamış olan, çok eser vermiş alim bir şairdir.^[1]

Babasının adı İbrahim, dedesinin adı Muhammed'dir.^[2]

Hayatı

Germiyanlı'dır. Eserlerinden çıkan sonuç, onun Germiyan Beyi II. Yakub Bey, Osmanlı sultanlarından Emir Süleyman (1402-1410), Mehmet Çelebi (1413-1421) devirlerinde yaşadığıdır.^[3]^[4] O da Şeyhî gibi Germiyanoğulları hükümdarlarının himayesinde yetişmiş ve şehzadeler kavgasında I. Bayezid'in oğlu Emir Süleyman'ın tarafını tutmuştur. Çeng-name ve Ferahnâme eserlerini onunu nâmına yazmıştır. Ahmed-i Dâ'i'nin bunlardan başka Ukûdü'lcevahir isminde bir lügati olup Demirtaşpaşazâde Umur Bey'in emriyle de Hafız Isfahanî'nin El-Tıb el- Nebevî' eserine dair Kitâbüşşifâ Ehadisü'l Mustafa isminde bir tercümesi vardır. Ebülleysi Semerkandî'nin tefsirini de Türkçeye çevirmiştir. Bunların hiçbiri basılmamıştır.

Ahmed-i Dâ'i'nin kendi el yazısıyla olan dîvanı da basılı olmayıp Bursa'da Orhan Gazî Kütüphanesindedir. Ahmed-i Dâ'i bu divanı Hacı Halil Hayreddin Paşa namına ithaf etmiştir.^[5] Mehmet Çelebi döneminde sultan adına Tezkiretü'l-evliya adlı eserini kaleme almıştır. Tasavvuf tarzına girmeyerek şiirlerinde bir incelikle beraber kendisine mahsus bir tarz takip etmiştir. Şairin bu tarihten sonra fazla yaşamadığı sanılmaktadır. Ahmed-i Da'i'nin hayatında Mehmet Çelebi, Musa Çelebi ve Emir Süleyman'ın etkisi çoktur ve hayatı boyunca onlara bağlı kalmıştır. II. Murad'ı hükümdar olarak öven şiirleri Ahmed-i Dâ'î'nin 1421'den sonra öldüğünü ortaya koymaktadır. Keşfü'z-Zunûn, Dâ'î'nin ölüm yılını 1421 civarı olarak gösterilmektedir.^[6]

Eserleri

Manzum eserleri

Mensur eserleri

Teressül
Sirâcü'l-kulüb
Kitâbüşşifâ Ehadisü'l Mustafa (Tercüme-i Tıbb-ı Nebevî)
Miftahü'l-cenne
Tercüme-i Tâbir-nâme
Tercüme-i Tezkiretü'l-evliya
Tercüme-i Eşkal-i Nasır-ı Tusi

Hayatını saraylarda geçiren Dâ'i'nin Yıldırım Bayezid'in oğlu Emir Süleyman Çelebi hakkında meşhur bir şiiri:

Eyâ hurşidi mehpeyker
Cemâlin müşteri manzar
Ne manzar, manzari tâli
Ne tali', talii enver
Cemâlinden cihan gülşen
Dudâğından zaman külşen
Ne gülşen gülşeni cennet
Ne cennet, cenneti kevser
Yüzündür âyetî rahmet
Özündür mazhâri kudret
Ne kudret, kudreti sânî
Ne sani', sanii ekber

Süleyman sîreti sende
Sikender sûreti sende
Ne suret, sûreti Yusüf
Ne Yusuf, Yusüfü server
Felek şatrancınî uttun
Saâdet milkini tuttun
Ne milket milketî devlet
Ne devlet, devletî kayser
Kapında kulların bîhat
Veli kemter kulun Ahmed
Ne Ahmed, Ahmedi Dâi
Ne Dâî, Daii kemter

Kaynakça

^ "TEİS - Ahmed-i Dâî". 3 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2023.
^ Güler, K.-Türkmen, U. Kütahya Sanatçıları, KUTSO Kültür, Kütahya, 2013, s. 26
^ İsmail Hikmet Ertaylan, Ahmed-i Dâ'i'nin Hayatı ve Eserleri, İstanbul, 1952
^ Ahmed-i Dâ'i ile İlgili Yeni Bilgiler, TD. C VII, Ankara, 1977
^ İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Kütahya Şehri, İstanbul Devlet Matbaası, 1932, s, 213, 214
^ Güler, K.-Türkmen, U. a.g.e., KUTSO Kültür, Kütahya, 2013, s. 26

Dış bağlantılar

Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü'nde Dâ'i 2005

[1] "TEİS - Ahmed-i Dâî". 3 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2023.

[2] Güler, K.-Türkmen, U. Kütahya Sanatçıları, KUTSO Kültür, Kütahya, 2013, s. 26

[3] İsmail Hikmet Ertaylan, Ahmed-i Dâ'i'nin Hayatı ve Eserleri, İstanbul, 1952

[4] Ahmed-i Dâ'i ile İlgili Yeni Bilgiler, TD. C VII, Ankara, 1977

[5] İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Kütahya Şehri, İstanbul Devlet Matbaası, 1932, s, 213, 214

[6] Güler, K.-Türkmen, U. a.g.e., KUTSO Kültür, Kütahya, 2013, s. 26

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]