Şkval operasyonu
Bu madde veya bölüm Şostakoviç'in 7. Senfonisi'nin Leningrad galası adlı maddeye çok benzemektedir ve bu iki maddenin tek başlık altında birleştirilmesi önerilmektedir. Birleştirme işlemi yapıldıktan sonra sayfaya {{Geçmiş birleştir}} şablonunu ekleyiniz. |
Şkval operasyonu, (Rusça: Шквал, Türkçe: Telaş), Leningrad Kuşatması sırasında gerçekleşmesi hedeflenen Şostakoviç'in 7. Senfonisi'nin Leningrad Galası'nın Kuzey Ordu Grubu'na bağlı birliklerin engelleme çabalarına karşı civardaki Nazilere ait topçu bataryalarının vurulmasını kapsayan askerî operasyon. Operasyona Leningrad Cephesi'nin komutanı Leonid Govorov bizzat komuta etmiştir. Harekât başarıya ulaştı ve gala başarıyla gerçekleştirildi.
| Şkval operasyonu | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Leningrad Kuşatması Şostakoviç'in 7. Senfonisi'nin Leningrad Galası | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
| • Kuzey Cephesi'nde savaşan Kızıl Ordu'ya bağlı birlikler | • Kuzey Ordu Grubu'na bağlı savaşan Wehrmacht'a başlı birlikler | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
| • Leonid Govorov | |||||||||
Sovyet besteci Dmitri Şostakoviç 27 Aralık 1941'de 7. Senfoni'sini tamamladı ve eserini Leningrad'da yaşayanlara ithaf etti. Savaş nedeniyle ara verilen müzik yayınları, şehir savunması adına moral artışı sağlamak amacıyla Sovyet politikacı Andrey Jdanov tarafından verilen talimatla yeniden başladı. 2 Nisan 1942'de Leningrad'daki kent sanatı sorumlularından Boris Zagorski ve Yasha Babuşkin senfoninin performansı için hazırlıklar yapıldığını açıkladı. Kentten tahlile edilmesiyle birlikte Leningrad'da kalan tek senfoni topluluğu olan Karl Eliasberg yönetimindeki Leningrad Radyo Orkestrası konser için çalışmalara başladı. Kendisi de hasta olan Eliasberg müzisyenlerini aramak için büyük uğraş verdi. Provalar sırasında özellikle bakır nefesli çalgıları çalanlar sık sık rahatsızlandılar ve üç müzisyen öldü. Şehre, tüm müzisyenlerin orkestraya dahil olması için posterler şehre asıldı. Sovyet askerleri arasındaki sanatçılar, Govorov'un da desteğiyle orkestraya katılmak için ön cephelerden geri çağrıldı. Provalar hava saldırısına dair sirenler tarafından sık sık kesintiye uğradı ve bazı müzisyenlerin devam eden savaşta çeşitli askerî görevler alması gerekti. Askerî orkestra üyeleri ek olarak provalara gönderildi.
Govorov konser öncesinde Şkval adlı özel bir operasyon düzenlenmesini emretti. Operasyonun amacı, civardaki Nazi topçu bataryalarının bombalanması yoluyla Nazilerin konser salonunu hedeflemesini önlemek ve Nazi bataryalarının ateş edemeyeceği şekilde etkisiz hale getirilerek ortamın konser müziğinin etrafa kurulan dev hoparlörler üzerinden duyabilecek kadar sessiz olmasını sağlamaktı. Konserden bir ay önce gerekli önlemler alınmaya başlandı. Sovyet istihbarat personeli, saldırıya hazırlık olarak birkaç hafta önce Nazi toplarını ve gözlem noktalarını tespit etmişti. Operasyon hazırlıklarını bizzat kontrol eden Govorov konser başlamasından hemen önce salona geçti. Operasyon kapsamında önceden keşfedilmiş Nazi noktalarına üç bin yüksek kalibreli top mermileri fırlatıldı. Senfoninin çaldığı 80 dakika boyunca Sovyet nişancıların sürekli olarak Nazi mevzilerinin taciz edilmesinden kaynaklı şehirde Naziler tarafından atılan mermi ve bomba sesi duyulmadı. Konser hoparlörlerden, psikolojik savaş amacıyla "Nazi moraline karşı düzenlenen taktiksel bir saldırı" olarak tüm şehirde ve Nazi güçleri arasında yayınlandı. Govorov komuta ettiği askerlerin konseri radyodan dinlemesini sağladı. Kuşatma sonrası esir alınan Nazi savaş esirleri konseri ve operasyonu sonradan öğrendiklerini, tüm topçu bataryalarını parçalayan büyük bir topçu saldırısını ve daha sonra tüm Sovyet hoparlörlerinden bir senfoni duyulmasını şaşırdıklarını belirtmişlerdir. Bombalama ve hava saldırısı olasılığına rağmen salon içindeki tüm avizeler yakıldı. Nazi bataryalarını vurma işlemi konserden 30 dakika önce başladı ve konser bittikten 30 dakika sonra sona erdi. Operasyon toplamda 2 saat 20 dakika sürdü.
Konser bittiğinde Govorov sahneye çıktı, şefe teşekkür etti ve savunma için Nazilere topçu atışları yapılmasına ithafen "Biz de ayrıca bir senfoni yaptık, sadece topçularla" sözlerini sarf etti. Konsere dair askerî katkılar savaşın bitimi sonraki zamana kadar bilinmedi. Konsere ait hiçbir film, fotoğraf veya kayıt günümüze ulaşamamıştır. Şostakoviç'in 7. Senfonisi günümüzde halen yurtseverlik anlamını korumaktadır.
Arka plan ve konser hazırlıkları değiştir
Sovyet besteci Dmitri Şostakoviç 27 Aralık 1941'de 7. Senfoni'ni tamamladı ve eserini Leningrad'da yaşayanlara ithaf etti. 8 Eylül 1941'de başlayan ve 872 gün süren Leningrad Kuşatması sırasında şehir nüfusunun yaklaşık üçte biri hayatını kaybetti.[1] Şostakoviç Leningrad Filarmoni Orkestrası'ndan senfoniyi yayınlamasını istedi, ancak bu orkestra üyeleri hükümet önderliğinde gerçekleştirilen seferberlik kapsamında Novosibirsk'e tahliye edildi.[2] Karl Eliasberg yönetimindeki Leningrad Radyo Orkestrası, Filarmoni Orkestrası'nın kentten tahlile edilmesiyle birlikte Leningrad'da kalan tek senfoni topluluğuydu. Kendisi de hasta olan müzisyenlerini aramak için büyük uğraş verdi. Provalar sırasında özellikle bakır nefesli çalgıları çalanlar sık sık rahatsızlandılar ve üç müzisyen öldü.
2 Nisan 1942'de Leningrad'daki kent sanatı sorumlularından Boris Zagorski ve Yasha Babuşkin senfoninin performansı için hazırlıklar yapıldığını açıkladı.[3] Savaş nedeniyle ara verilen müzik yayınları, şehir savunması adına moral artışı sağlamak amacıyla kendisi de Leningrad'ın savunmasına dahil olan Sovyet politikacı Andrey Jdanov tarafından verilen talimatla yeniden başladı ve provalara izin verildi.[3] Savaş döneminde senfonilerle uğraşmak "sivil, hatta askerî bir gurur meselesi" haline geldi.[4] Bir orkestra üyesine göre, "Leningrad makamları, insanların umursandıklarını görmeleri için bazı duygusal teşvikler vermek istedi".[5] Bu tip propagandalar potansiyeli nedeniyle Nazilere karşı önemli bir politik eylem olarak görülüyordu.[6]
Asıl kadrosu 40 üyeli olan Leningrad Radyo Orkestrası'nın sadece 15 üyesi şehirde bulunmaktaydı; diğerleri ya açlıktan ölmüş ya da Nazilerle savaşmak için ayrılmıştı.[7][8][9] Şostakoviç'in senfonisi yaklaşık 100 kişilik genişletilmiş bir orkestra gerektiriyordu, dolayısıyla kalan personel sayısı performans için yetersizdi.[9][10] Eliasberg, distrofi için tedavi edildiği sırada orkestranın açlık veya halsizlik nedeniyle yeniden toplanmaya cevap veremeyen müzisyenlerini aramak için büyük uğraş verdi, birçok kurumu gezdi, evleri ve hastaneleri tek tek dolaştı.[11][12] Kendisi de bitkin olan Eliasberg bir süre Astoriya Oteli'nde bulunan bir hastanede tedavi edildi ve doğrudan hastane odasından provalara geldi.[13] Klarnetçi Galina Lelyuhina yaşanan süreci "Radyoda yaşayan tüm müzisyenlerin davet edildiğini söylediler. Yürümek zordu, iskorbüt hastalığına yakalanmıştım ve bacaklarım çok acı veriyordu. İlk başta dokuz kişiydik ama sonra daha çok insan geldi. Şef Eliasberg bir kızakla getirildi, çünkü açlık onu çok zayıflatmıştı." sözleriyle anlatmıştır.[10] Kuybişev'den malzeme taşıyan bir uçak şefin 252 sayfalık partisyonunu senfoniye ulaştırmak Leningrad'a getirdi.[14][15]
Provalar sırasında özellikle bakır nefesli çalgıları çalanlar sık sık rahatsızlandılar.[8] Eliasberg'in kendisi de prova yapılan yere bir kızak üzerinde sürüklenerek getirilmek zorunda kaldı, ardından Sovyet yetkililer tarafından provanın alınacağı yere yakın bir daireye taşınmasını sağlandı ve kendisine bir bisiklet verildi.[9][16] Babuşkin bir raporunda "konzermeister ölüyor, perküsyoncu işe giderken öldü, kornocu ölümün kapısında" ifadelerini kullandı.[17] Müzisyenlerden Viktor Kozlov ilk provayı "Bazı müzisyenler çıkmaları gereken ikinci kata tırmanamadılar, aşağıda performanslarını sergilediler. İnsanlar çok zayıf olmalarına rağmen oturamadı. Provalar sırasında ben de ayakta durmak zorunda kaldım." şeklinde anlattı.[13] Orkestra üyelerine açlıkla mücadele etmek için sivil müzikseverler tarafından bağışlanan yiyecekler verildi ve ısıyı yaymak için sıcak tuğlalar kullanıldı. Ancak yine de provalar sırasında üç sanatçı hayatını kaybetti.[3][16][18][19] Şehre, tüm müzisyenlerin orkestraya dahil olmak üzere Radyo Komitesi'ne haber vermeleri amacıyla çağrı yapan posterler şehre asıldı. Sembolik olarak Naziler için davetiye bile basıldı ancak şehre girmelerine izin verilmedi.[13] Sovyet askerleri arasındaki sanatçılar, Leningrad Cephesi'nin Sovyet komutanı Leonid Govorov'un da desteğiyle orkestraya katılmak için ön cephelerden geri çağrıldı.[3] Provalar haftada altı gün genellikle sabah 10'dan öğleden sonra 1'e kadar Puşkin Tiyatrosu'nda yapıldı. Hava saldırısına dair sirenler tarafından sık sık kesintiye uğradılar ve bazı müzisyenlerin uçaksavarda görev almaları veya yangınlarla mücadele etmesi gerekiyordu. Provalara katılmalarını sağlamak için, sanatçılara kontrol noktalarında gösterilecek orkestra kimlik kartları verildi. Askerî orkestra üyeleri, hatta bazen sıradan askerler de müzisyenlere ek olarak provalara gönderildi.[3][18][20]
Operasyon değiştir
Leonid Govorov konser öncesinde Şkval (Шквал, Türkçe: Telaş) kod adlı özel bir operasyon düzenlenmesini emretti. Operasyonun amacı, civardaki Nazi topçu bataryalarının bombalanması yoluyla Nazilerin konser salonunu hedeflemesini önlemek ve Nazi bataryalarının ateş edemeyeceği şekilde etkisiz hale getirilerek ortamın konser müziğinin etrafa kurulan dev hoparlörler üzerinden duyabilecek kadar sessiz olmasını sağlamaktı.[21][22] Konserden bir ay önce gerekli önlemler alınmaya başlandı. Govorov operasyon emrinde "konser sırasında şehre tek bir bomba değil, tek bir düşman kabuğunun bile düşmemesi" talimatını verdi.[23] Sovyet istihbarat personeli, saldırıya hazırlık olarak birkaç hafta önce Nazi toplarını ve gözlem noktalarını tespit etmişti.[24] Topçu ateşi haritası Sergey Selivanov tarafından çizildi.[25] Govorov sabahın konserin olduğu gün sabah saatlerinde ön cephede görevindeydi, yaklaşan operasyon için her şeyi bizzat kontrol etti. Konserden yarım saat önce kendisini bekleyen arabaya yaklaştı ancak binmedi ve konser sesini dikkatlice dinledi. Tekrar saate baktı ve yakınlarda bulunan komutanları fark ederek konser alanına ön cepheden doğru geçti.[23]
Operasyon kapsamında önceden keşfedilmiş Nazi topçu pozisyonlarına, karargahlarına ve hava sahalarına üç bin yüksek kalibreli top mermileri fırlatıldı.[23][24] Operasyon dikkatle planlanmıştı, senfoninin çaldığı 80 dakika boyunca Sovyet nişancıların sürekli olarak Nazi mevzilerinin taciz edilmesinden kaynaklı şehirde Naziler tarafından atılan mermi ve bomba sesi duyulmadı.[23] Konserde Komünist Parti yetkilileri, askerî personel ve sivillerden oluşan geniş bir kitle vardı. Salonun içine sığmayan Leningrad sakinleri açık pencerelerin ve hoparlörlerin etrafında toplandılar.[3][18] Konser hoparlörlerden, psikolojik savaş amacıyla "Nazi moraline karşı düzenlenen taktiksel bir saldırı" olarak tüm şehirde ve Nazi güçleri arasında yayınlandı.[4][26] Govorov komuta ettiği askerlerin konseri radyodan dinlemesini sağladı.[21] Kuşatma sonrası esir alınan Nazi savaş esirleri konseri ve operasyonu sonradan öğrendiklerini, tüm topçu bataryalarını parçalayan büyük bir topçu saldırısını ve daha sonra tüm Sovyet hoparlörlerinden bir senfoni duyulmasını şaşırdıklarını belirtmişlerdir.[13] Başka bir Nazi askeri kendi birliğinin "kahramanların senfonisini dinler gibi olduklarını" belirtti.[27][28] Bombalama ve hava saldırısı olasılığına rağmen salon içindeki tüm avizeler yakılmıştır. Konserde klarnetçi olan Viktor Kozlov "Gerçekten de tüm kristal avizeler dahil edildi. Salon çok ciddiydi. Müzisyenler ruh halinde bir yükseliş yaşadı, müziği ruhlarıyla çaldılar." ifadelerini kullandı.[13]
Nazi bataryalarını vurma işlemi konserden 30 dakika önce başladı ve konser bittikten 30 dakika sonra sona erdi. Govorov'un planına göre bu Leningrad'lıların güvenli bir şekilde konser salonuna ulaşmasını ve konser sonunda aynı güvenlikle ayrılması için yapıldı. Şkval operasyonu toplamda 2 saat 20 dakika sürdü.[23]
Sonrası değiştir
Konser bittiğinde Govorov sahneye çıktı, şefe teşekkür etti ve savunma için Nazilere topçu atışları yapılmasına ithafen "Biz de ayrıca bir senfoni yaptık, sadece topçularla" sözlerini sarf etti.[13] Ayrıca "Nişancılarımız da performansa katılımcı olarak kabul edilebilir" dedi.[23] Müzikolog Andrey Krukov Govorov'un konser için sağladığı yararları övdü ve askerlerin dinlemesine yönelik girişimlerinin "oldukça istisnai bir karar" olduğunu ifade etti.[3] Konsere dair askerî katkılar savaşın bitimi sonraki zamana kadar pek bilinmiyordu.[5]
Eliasberg daha sonra performans sırasında Leningrad dışında kamp yapan bazı Nazi askerlerle bir araya geldi ve Naziler kendisine şehri asla ele geçiremeyeceklerini söyleyerek "Kim bombalıyoruz? Leningrad'ı asla alamayacağız çünkü buradaki insanlar bencil değil." ifadeleri kullandı.[5][29] Konserdeki klarnetçilerden Galina Lelyuhina "Naziler Leningrad'ın bir ceset şehri olduğunu, cesetlerin sokaklarda yürüdüğünü zaten duyurmuştu. Ve aniden böyle güçlü bir müzik, özellikle de Nazi istilasının anlatıldığı kısımda çok güçlü bir izlenim bıraktı!" dedi.[13] Gazeteci Michael Tumely konsere dair "Sovyet siyasi ve askeri tarihinde efsanevi bir an" yorumunda bulundu.[9] Eleştirmen U. S. Dhuga, bu performansın "halk arasında ve elbette resmen Naziler üzerindeki gerçek zaferin başlangıcı olarak kabul edildiğini" bildirdi.[30] Eliasberg de Dhuga'nın yorumuna benzer olarak "Tüm şehir insanlığı bulmuştu. O anda ruhsuz Nazi savaş makinesine karşı zafer kazandık" ifadelerini kullandı.[31] Zira Leningrad'daki Nazi ablukası 1943'ün başlarında kırılmış ve 1944'te sona ermiştir.[32] Savaş sonrası Doğu Almanya'nden Eliasberg'i bulan iki Alman turist kendisine "9 Ağustos 1942'den sonra savaşı kaybedeceğimizi fark ettik. Gücünüzü hissettik, açlık, korku ve hatta ölümün üstesinden gelebileceğinizi." sözlerini sarf etti.[13][33]
Konsere ait hiçbir film, fotoğraf veya kayıt günümüze ulaşamamıştır.[28] Şostakoviç'in 7. Senfonisi günümüzde halen yurtseverlik anlamını korumaktadır. 21 Ağustos 2008'de senfoninin ilk bölümü Valeri Gergiyev tarafından yürütülen Mariinski Tiyatro Orkestrası tarafından 1991 ve 2008 çatışmaları sonrası Gürcistan ordusuna birliklerce yok edilen Güney Osetya şehri Tshinvali'de çalınmıştır.[13]
Kaynakça değiştir
- Özel;
- ^ "1944: Leningrad siege ends after 900 days" (İngilizce). BBC. 2008. 8 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2020.
- ^ "Programme notes: Saturday 18th May 2002" (İngilizce). London Shostakovich Orchestra. Mayıs 2002. 28 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2020.
- ^ a b c d e f g Vulliamy, Ed (25 Kasım 2001). "Orchestral manoeuvres (part 2)". The Guardian (İngilizce). 29 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2020.
- ^ a b Fay 1989, s. 133.
- ^ a b c Stolyarova, Galina (23 Ocak 2004). "Music played on as artists died". The St. Petersburg Times (İngilizce). 937 (5). 17 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2020.
- ^ Volkov 1997, s. 440.
- ^ Sollertinsky 1980, s. 107.
- ^ a b Bathurst, Bella (15 Temmuz 2012). "The Conductor by Sarah Quigley - Review". The Observer (İngilizce). 19 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2020.
- ^ a b c d Tumelty, Michael (7 Ekim 2009). "The musical monster that defied Nazi invaders". The Herald (İngilizce). s. 16.
- ^ a b "7th Symphony – inspiration to besieged Leningrad" (İngilizce). RT. 10 Mayıs 2010. 21 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2020.
- ^ Reid 2011, s. 360-361.
- ^ Salisbury 2003, s. 512.
- ^ a b c d e f g h i Zakoretskaya, Maria (16 Ekim 2011). "«Симфония о победном торжестве всего высокого и прекрасного»" (Rusça). Ruskline. 1 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2020.
- ^ Trudeau, Noah Andre (2005). "A Symphony of War". The Quarterly Journal of Military History. 17 (3). s. 24-31.
- ^ Lincoln 2009, s. 293.
- ^ a b Viktorova, Natalia (9 Ağustos 2012). "Victory day in war-torn Leningrad" (İngilizce). Voice of Russia. 15 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2020.
- ^ Axell 2002, s. 94.
- ^ a b c Robinson 1995, s. 70.
- ^ Jones 2008, s. 257.
- ^ Simmons & Perlina 2005, ss. 148-149.
- ^ a b Jones 2008, s. 265-266.
- ^ Sollertinsky 1980, s. 108.
- ^ a b c d e f "Артиллерийская симфония". Itogi (Rusça). 7 (818). 2012. ISSN 1027-3964.
- ^ a b Volkov 2004, s. 180.
- ^ Moynahan 2013.
- ^ Ross 2008, s. 269.
- ^ Dimbleby 2010, "Siege of Leningrad".
- ^ a b Bender, Cüneyt (26 Şubat 2016). "Bir kenti hayata döndüren müzik: Leningrad Senfonisi". Vesaire.org. 18 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2020.
- ^ Colley, Rupert (9 Ağustos 2011). "The Leningrad Symphony" (İngilizce). History in an Hour. 9 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2020.
- ^ Dhuga, U. S. (2004). "Music Chronicle". The Hudson Review (İngilizce). 57 (1). ss. 125-132. doi:10.2307/4151391. JSTOR 4151391.
- ^ Jones 2008, s. 261.
- ^ Glantz 2001, s. 170.
- ^ "Город выжил, потому что жил. Часть II" (Rusça). Nevskoe Vremya. 30 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2020.
- Genel;
- Axell, Albert (2002). Russia's heroes (İngilizce). Carroll & Graf Publishers. ISBN 978-0-7867-1011-9.
- Dimbleby, Jonathan (2010). Russia: A Journey to the Heart of a Land and Its People (İngilizce). Random House. ISBN 978-1-4090-7346-8.
- Fay, Laurel (1989). Shostakovich: A Life (İngilizce). Oxford University Press. ISBN 0-19-513438-9.
- Jones, Michael (2008). Leningrad: State of Siege (İngilizce). Basic Books. ISBN 978-0-465-01153-7.
- Glantz, David (2001). The Siege of Leningrad 1941-44: 900 Days of Terror (İngilizce). Zenith Press. ISBN 0-7603-0941-8.
- Lincoln, Bruce (2009). Sunlight at Midnight (İngilizce). Basic Books. ISBN 978-0-7867-3089-6.
- Reid, Anna (2011). Leningrad (İngilizce). Penguin Books. ISBN 978-0-14-318574-1.
- Moynahan, Brian (2013). Leningrad: Siege and Symphony (İngilizce). Hachette UK. ISBN 9780857384157. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2020.
- Robinson, Harlow (1995). "Composing for Victory". Stites, Richard (Ed.). Culture and Entertainment in Wartime Russia (İngilizce). Indiana University Press. ss. 62-76. ISBN 0-253-20949-8.
- Ross, Alex (2008). The Rest is Noise: Listening to the Twentieth Century (İngilizce). Picador. ISBN 978-0-312-42771-9.
- Salisbury, Harrison (2003). The 900 Days: the siege of Leningrad (İngilizce). Da Capo Press. ISBN 978-0-7867-3024-7.
- Simmons, Cynthia; Perlina, Nina, (Ed.) (2005). Writing the Siege of Leningrad (İngilizce). University of Pittsburgh Press. ISBN 978-0-8229-7274-7.
- Sollertinsky, Dmitri & Ludmilla (1980). Hobbs, Graham; Midgley, Charles (Ed.). Pages from the Life of Dmitri Shostakovich (İngilizce). Harcourt Brace Jovanovich. ISBN 0-15-170730-8.