Şemsi Ahmed Paşa
Şemsi Ahmed Paşa (Osmanlıca: شمسي أحمد پاشا); (ö. 5 Mart 1580); Şam, Anadolu ve Rumeli beylerbeyi görevlerinde bulunmuş Osmanlı devlet adamıdır.[1][2]
| Şemsi Ahmed Paşa | |
|---|---|
| |
| Rumeli Eyaleti Beylerbeyi | |
| Görev süresi 1564-1569 | |
| Hükümdar | I. Süleyman |
| Hükümdar | II. Selim |
| Anadolu Eyaleti Beylerbeyi | |
| Görev süresi 1562-1564 | |
| Hükümdar | I. Süleyman |
| Şam Eyaleti Beylerbeyi | |
| Hükümdar | I. Süleyman |
| Yerine geldiği | Tekeoğlu Mehmed Paşa |
| Yerine gelen | Hızır Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Bolu, Anadolu Eyaleti, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 5 Mart 1580 Kostantiniyye, Osmanlı İmparatorluğu |
| Çocuk(lar) | 3 |
| Bitirdiği okul | Enderûn |
Soyu
değiştirŞemsi Ahmed Paşa Candaroğullarından Mirza Mehmed Paşa'nın oğlu olup[2][3] Bolu'da doğmuştur.[2][1] Annesi Osmanlı Sultan II. Bayezid'in oğlu Şehzade Abdullah'ın en büyük kızı Şahnisa Sultan'dır.[2][1]
Hayat
değiştirŞemsi Paşa, dönemin imparatorluk konutu olan Topkapı Sarayı'nda büyüdü ve Osmanlı Enderûn okulu'na devam etti.[4] Daha öncesinde bu görevde olması muhtemel olmakla birlikte 1534 yılı Temmuz'unda dergâh-i âlî müteferrikalığı yaptığı görülmektedir. 1537 yılı Mayıs ayında da bu görevde bulunan Ahmed Paşa, daha sonra rikâb ağalığı görevinde bulunmuştur. Bu görevinden sonra yaptıkları bilinmemekte olup 1548 yılı Şubat'ında serulûfeciyân-ı yemîn görevinde bulunmaktadır. Aynı yılın 24 Ekim'inde de sipahiler ağası olmuştur. 1553 yılında Safeviler üzerine yapılan sefer başlangıcına Sadrazam Rüstem Paşa'nın yanında sipahiler ağası olarak katılmış, devamında da Nahcıvan Seferi'nde yer almıştır. Sefer dönüşü 8 Ocak 1555'te Şam beylerbeyi olarak görevlendirilmiştir. Şeyhülislamın oğlu ve Şam kadısı olan Mehmed Çelebi ile anlaşmazlığı nedeniyle görevinden alınmıştır. İlerleyen yıllarda Rum beylerbeyi, 1562 yılında Anadolu beylerbeyi, 1564 yılında da Rumeli beylerbeyi olmuştur. Rumeli beylerbeyi olarak 1566 yılındaki Zigetvar Kuşatması'na katılmıştır. Zigetvar'ın fethinden sonra kendisine Babócsa kalesinin ele geçirilmesi görevi verilmişse de kendisi bu göreve yerine getirmekten kaçınmış ancak abisi Vezir Mustafa Paşa'nın baskısıyla Babócsa'ya hareket etmiş ve savunucuların yakıp terk ettiği kaleyi Osmanlı topraklarına katarak tamir ettirmiştir. 1569 yılı başlarında emekli olmuştur. Sadrazam Sokullu Mehmed Paşa'nın başkasını istemesine karşın padişah II. Selim tarafından vezirlikle birlikte musâhiplik görevine getirilmiştir. II. Selim'in ölümünden sonra arasının iyi olmadığı Sadrazam Sokullu Mehmed Paşa tarafından Bolu'ya gönderilse de padişah III. Murad tarafından yeniden musâhiplik görevine getirilmiştir. Yetenekli bir avcı olan Ahmed Paşa Paşa, III. Murad'ın av arkadaşı olarak sarayda etkin bir konumda bulunmuştur. 5 Mart 1580'de ölmüştür.[1]
Yaptırdıkları
değiştirOsmanlı imparatorluk mimarı Mimar Sinan'ı, Boğaziçi kıyısındaki ana ikametgâhı olan Şemsi Paşa Sarayı yakınında bir cami ve bitişik külliye inşa etme göreviyle görevlendirdi. Şemsi Paşa Camii, Mimar Sinan'ın kentteki en küçük camilerinden biri olmasına karşın, minyatür boyutları ve denize sıfır konumu nedeniyle en bilinen camilerden biridir. Mimar Sinan'ın mimariyi doğal peyzajla organik olarak harmanlama becerisinin başlıca örneği olarak bahsedilir.[5]
Şairliği
değiştirAhmed Paşa, Şemsî mahlasıyla şiirleri olan divan şairlerindendir.[6]
Çocukları
değiştirŞemsi Paşa'nın biri kızı, ikisi erkek olmak üzere üç çocuğu oldu:[1]
Kızı
- Fahrünnisâ Hatun
Oğulları
- Mahmud Paşa
- Mustafa Bey
Kaynakça
değiştir- ^ a b c d e Afyoncu, Erhan (2010). "Şemsi Ahmed Paşa". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Cilt 38. Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 527-529. 11 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2023.
- ^ a b c d Beg, İsmail. Hulviyyât-ı Sultânî (Fiqh).
- ^ "CANDAROĞULLARI". TDV İslâm Ansiklopedisi. 17 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2023.
- ^ Bayraktar, Nimet (1982). "Şemsi Ahmed Paşa; Hayatı ve Eserleri". Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi (33): 99-114.
- ^ Necipoğlu, Gülru; Sinan; Arapi, Arben N.; Günay, Reha (2011). The Age of Sinan: Architectural Culture in the Ottoman Empire (Repr. with corr bas.). Londra: Reaktion Books. ss. 452-498. ISBN 978-1-86189-253-9.
- ^ Ördek, Şerife (2014). "ŞEMSÎ, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. teis.yesevi.edu.tr. 7 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2023.
Dış kaynaklar
değiştir- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954 6.bas.: 2011) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım, XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu, ISBN 978-975-16-0010)
- İbrahim Peçevi Efendi (haz. Baykal, Bekir Sıtkı) (1999), Peçevi Tarihi (2 Cilt), C.1 say.140-141, İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı. ISBN 975-17-1109-6
- Uluçam, Müjdat. "Şemsi Ahmed Paşa (Kızılahmedli)" (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, C.2 s.583, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Yayıncılık A.Ş. ISBN 975-08-0071-01.
- Afyoncu, Erhan "Şemsi Ahmed Paşa" (2010) Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt:38 Sayfa:527-529 İstanbul:TDV Yayınları. Online:[1]2 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.