İsrail-Kürdistan Bölgesel Yönetimi ilişkileri
Kürdistan Bölgesel Yönetimi-İsrail ilişkileri, Kürt ve Yahudi halkları arasındaki ilişkilerin tarihsel arka planını ve Kürdistan Bölgesel Yönetimi ile İsrail arasındaki mevcut siyasi ve ekonomik ilişkileri kapsamaktadır.
 | |
 Kürdistan Bölgesel Yönetimi |
 İsrail |
|---|---|
Siyasî ilişkiler
değiştirKürdistan Bölgesel Yönetimi ve İsrail'in resmi statüde bir ilişkileri olmadığı halde hükûmetler ve iş dünyası kurumları arasında çok sayıda temasların olduğu iddia ediyorlar. İran ve Suriye Kürdistan Bölgesel Yönetimi'ni İsrail'le ilişkiye girmekle suçlamıştır.[1] Kürdistan Bölgesel Yönetimi Başkanı Mesud Barzani, 2005 yılında "birçok Arap ülkesinin Yahudi devletiyle ilişkisi olduğundan Kürtlerle İsrail arasındaki ilişki kurulması bir suç değildir" dedi.[2]
Dünya çapında Yahudi örgütleri Körfez Savaşı sırasında Irak hükûmetinin zulümlerini durdurmak için Kürdistan Bölgesel Yönetimi'ndeki Kürtlere yardım etmek için kampanyalara, lobi faaliyetlerine başladılar.[3] İsrail, Türkiye aracılığıyla, Kürdistan Bölgesel Yönetimi'ne ilk yardım maddelerini ulaştırmışlardır ve İsrail Başbakanı İzak Şamir ABD Dışişleri Bakanı James Baker'le yaptığı görüşmede, Amerikan hükûmetine Kürtleri savunma çağrısında bulunmuştur.[4]
2004'te İsrail medyası, Mesud Barzani, Celal Talabani ve eski İsrail Başbakanı Ariel Şaron'un Irak Kürdistan bölgesi ile olan iyi ilişkileri doğruladıklarında, İsrailli yetkililerin Kürt siyasi liderlerle yaptıkları toplantıları açıkladılar.[5] Irak Kürdistanı Başkanı Mesud Barzani, Mayıs 2006'da Kürt-İsrail ilişkileri hakkında Kuveyt'i ziyaret ederken bir soruyu şöyle yanıtladı: "İsrail'le ilişkiler suç değildir. Bağdat İsrail'le diplomatik ilişkiler kurduysa, Erbil'de bir konsolosluk açabilirler" dedi. İsrail televizyonunda geçmişte 1960'larda Mesud Barzani'nin babası Mustafa Barzani'nin o zaman İsrail Savunma Bakanı Moşe Dayan'ı kucakladığını gösteren fotoğrafları yayınlandı.[6]
2014 yılında, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu bağımsız bir Kürt devletinin kurulmasını destekleyerek şöyle dedi: "Kürtler mücadeleci bir topluluktur, siyasi şartları da yerine getiriyor, bu bağlamda bağımsızlığı da hak ediyorlar".[7]
Yakın tarihli habere göre, Kürt bölgesinde yaşayan 400-730 Yahudi ailesi var. 18 Ekim 2015'te Kürdistan Bölgesel Yönetimi, Kürt bir Yahudi olan Şerzad Ömer Mamsani'yi Başbakanlık ve Din İşleri Bakanlığı'nın Yahudi temsilcisi olarak atadı.[8]
İsrail, Irak Kürdistanı'nın bağımsızlığını destekleyen ilk devlet oldu, ancak bağımsız bir devlet olarak tanımıyor.[9]
Askerî ilişkiler
değiştir2004'te New Yorker Dergisi tarafından, İsrail askeri ve istihbarat teşkilatlarının İran, Suriye ve Irak'taki Kürt bölgelerinde aktif oldukları ve komuta birimleri için eğitim sağladıkları ve gizli operasyonlar yürüttükleri bildirildi.[10] Buna yanıt olarak, İsrail'in Washington'daki elçiliği, dergide özellikle İsrail, ABD ve Türkiye'de isimsiz eski ve mevcut istihbarat görevlileriyle ilgili verilen iddiayı reddetti. 2006 BBC raporuna göre, İsrail uzmanlarının Peşmergeler'e eğitim vermek üzere Irak Kürdistanı'na gönderildiğine dair kanıtlar vardı.[11] Kürt yetkililer bu rapor hakkında yorum yapmayı reddetti ve İsrail herhangi bir katılımdan haberdar olmadığını söyledi.
İsrail'de Kürt Yahudilerin rolü
değiştirOsmanlı İmparatorluğu'ndan İsrail topraklarına Yahudi göçü, 16. yüzyılda Kürdistan'dan gelen ilk Yahudi göçmenlerin Safed'e yerleşmesiyle başlamıştır. Kürt Yahudi göçmenler daha sonra 20. yüzyılda 1920'li ve 1930'lu yıllarda İsrail'e gittiler ve 1948'de İsrail'de 8.000 Kürt Yahudi vardı. Bugün, İsrail'deki Kürt kökenli Yahudi nüfusu 150.000'in üzerinde. Kürt Yahudilerinin en büyük yoğun olduğu bölge Kudüs civarıdır.[12] Kürt kökenli Yahudiler İsrail ve Irak Kürdistanı arasındaki resmi olmayan kültürel ve ticari ilişkilerin sürdürülmesinde önemli rol oynamaktadırlar.
Kaynakça
değiştir- ^ "Israelis 'train Kurdish forces'". BBC News. 20 Eylül 2006. 10 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2011.
- ^ "Iraq's Kurds support relations with Israel, Massoud Barzani". Kurd Net. 8 Haziran 2005. 4 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2011.
- ^ Barron A. "US and Israeli Jews Express Support for Kurdish Refugees" // Washington Report of Middle East Affairs, May–June 1991, p. 64.[doğrulama gerekli]
- ^ "Kurdistan: The Next Flashpoint Between Turkey, Iraq, and the Syrian Revolt". Jerusalem Center for Public Affairs. 5 Ağustos 2012. 18 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2013.
- ^ Gary Younge (21 Haziran 2004). "Israelis 'using Kurds to build power base'". Guardian. 14 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2013.
- ^ Sadi Baig (30 Haziran 2004). "A clean break for Israel". Asia Times. 24 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2013.
- ^ "Netanyahu expresses support for Kurdish independence". LA Times. 29 Haziran 2014. 23 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2014.
- ^ Sokol, Sam (18 Ekim 2015). "Jew appointed to official position in Iraqi Kurdistan". Jerusalem Post. 11 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2015.
- ^ "Israel becomes first state to back an independent Kurdistan". The Telegraph. 14 Eylül 2017. 30 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2017.
- ^ "Israel accused of covert Kurdish operations". 9 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2017.
- ^ "BBC NEWS - Middle East - Israelis 'train Kurdish forces'". 12 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2017.
- ^ "Kurdish Jewish Community in Israel". Jcjcr.org. 28 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2017.