İskoçya hükümdarları listesi

Vikimedya liste maddesi
(İskoçya kralı sayfasından yönlendirildi)

İskoçya Krallığı hükümdarları listesi İskoçya Krallığı devletinde hükümdarlık yapan kişilerin listesidir. İskoçya Krallığı 843'ten 1707'ye kadar devam eden Britanya adasının kuzeyinde kurulmuş bir devlettir. Bu İskoçya Krallığı devletinin hükümdarları İskoçya Krallarıdır.

İskoçya Krallığı İskoçya krallık arması

Açıklamalar

değiştir

İskoçya Krallığı

değiştir

Geçmişten gelen geleneklere göre birinci İskoçya Krallığı Kralı 843'te kurmuş olduğu egemen devletin kralı olan Kenneth MacAlpin idi. "İskoçya Krallığı" ile ondan önce aynı yerde devlet olan "Piktler Krallığı" arasındaki kavram farkı olduğu kabul edilmektedir. Fakat bu kavram farkı Orta Çağlarda ortaya çıkmış olan bir efsaneye ve isimlendirmede yapılan bir anlam karışıklığına bağlanmaktadır. Kral III. Donald döneminde İskoçya resmi silsile listeleri 9. yüzyılın sonunda Latinceden konuşulan dile değiştirildiği zaman, Latince "Rex Pictorum (Piktler Krallığı)" teriminin çevirisi "ri Alban (Alba Krallığı)" olarak yapılmıştır. Daha eskiden İskoç Galce'de "Alba" Britanya'nın tümünü nitelendirmekte iken, çeviri zamanında İskoç Galce anlam değiştirmiş, Alba "Piktler Krallığı" anlamına gelmişti.[1] Böylece 843'ten sonraki İskoçca Galce'de "Alba Krallığı" olarak ifade edilen "Piktler Krallığı" İngilizcede "İskoçya Krallığı" oldu. Böylece "İskoçya Krallığı"'nın 843'te kurulmuş olduğu günümüzde hem İngiltere'de hem de İskoçya'da kabul edilip kullanılmaktadır.

İskoçya Krallığı 843 -1707 dönemi içinde "İskoçya Kralı" adı verilen hükümdarlar tarafından idare edildi. Fakat 1603'te İngiltere Krallığı ve İskoçya Krallığı tek bir şahıs üzerinde toplandı; 24 Temmuz 1567'den beri İskoçya Kralı olan VI. James, şahsen 24 Mart 1603'dan itibaren İngiltere Kralı I. James oldu. Şahsen krallık tek kişi üstünde olmakla beraber hukuken ve gerçek devlet idaresi bakımından bu iki krallık iki ayrı egemen devletti. Bu iki krallık devleti ve tek şahsın krallığı 1707'de İskoçya Krallığı'nın İngiltere Krallığı ile birleşip tek bir Büyük Britanya Krallığı kuruluncaya kadar hukuken devam etti.

İskoçya Krallığı'nda fetret dönemleri

değiştir

İskoçya Krallığı üç ayrı devirde tek bir kral tarafından idare edilmemiştir ve bu karışıklık dönemlerine kimin hükümdar olduğu açıkça bilinmesi imkânsız olmaktadır.

  • 1290-1292 dönemi: Norveçli Margherita, İskoçya Kraliçesi'nin 1290'da Norveç'ten taç giymek üzere gelmekte iken bir deniz kazasında ölümü ile bir kriz başladı. I. William'ın yaşayan çocukları ve birinci oğullardan gelme varisleri bulunmamakta idi. Krallık "İskoçya Muhafızları (Guardians of Scotland)" adı verilen 6 kişiden oluşan bir naipler heyeti idaresine verildi ve bu idare yeni bir hükümdar seçme görevine koyuldu. İskoçya Krallığı için eski krallarla yakın uzak akrabalığı olan 13 namzetin bulunduğu bilinmekteydi. Bunlar arasında en önemlileri I. William'ın küçük kardeşi Huntington'lu David'in büyük torunu olan "John de Balliol" gelmekteydi. Diğer güçlü namzet ise Huntington'lu David'in torunu ve Ananadale Lordu unvanını taşıyan "Robert de Brus" idi. İskoçya'nın önemli soyluları, İngiltere Kralı I. Edward'ı namzetler arasından seçim yapmak için hakem tayin ettiler. I. Edward seçimini yaptı; ama seçtiği kral namzetini İngiltere Kralına tabi bir kral olarak kabul ettiğine dair bir yemin vermeye zorladı. Sonunda I. Edward İskoçya Kralı olarak John de Balliol'u seçti ve ondan istediği yemini aldı. John de Baliol çok yeteneksiz ve zayıf bir İskoçya Kralı olarak hüküm sürmeye başladı. Fakat 1296'da İngiltere Kralı I. Edward onu İskoç Krallığı'ndan feragate zorladı ve İskoçya Krallığı'nı hukuken İngiltere Krallığı'nın bir parçası haline getirmeye çalıştı.
  • 1296-1306 dönemi: İskoçlar I. Edward'ın politikasını kabul etmediler ve 10 yıl İskoçya'da kral olarak hükümdar bulunmadı. İskoçlar isyan ettiler ve I. Edward'ın İngiltere Krallığı devletinin kendi devletleri olmadığını ilan ettiler. İskoçya Krallığı idaresi yeni bir 6 kişiden oluşan "İskoçya Muhafızları (Guardians of Scotland)" adı verilen bir naipler heyeti altında olduğu ilan edildi. Önce bu naipler heyeti içinde bulunan William Wallace ve sonra da onun yakalanıp idamından sonra 1290'da krallığa namzet olan "Robert de Brus"un torunu olan Robert Bruce İngilizlere isyan edip savaşa giriştiler. Robert Bruce, 1292'de de İskoç Krallığı'na namzet olan ve yeni naipler heyeti içinde bulunan, Bodenach Lordu Comyn'i 1306'da Dumfries'de öldürttü. Aynı yıl 1306'da Robert Bruce İskoçya Krallığı kralı ilan edilip Sconce'da İskoçya Kralı olarak taç giydirildi. İngilizlerle harp değişik safhalarda devam etti.
  • 1651-1660 dönemi: Şahsen hem İskoçya Kralı ve hem de İngiltere Kralı olan I. Charles aleyhine İngiltere'de Parlamento isyan etti ve 8 yıl süren bir İngiliz İç Savaşı ortaya çıktı. İngiliz Parlamento güçleri Oliver Cromwell idaresinde galip geldiler ve 1649'da I. Charles'i idam ettiler. İngiltere Parlamentosu İngiltere Krallığı'nın sona erdiğini ilan ettiler. Ama İskoçya Parlamentosu bunu kabul etmedi ve idam edilmiş kralın oğlu II. Charles'i İskoçya Krallığı Kralı olarak kabul ettiler; onun geleneksel İskoçya Krallığı taç giydirme töreni 1649'da Sconce'da yapıldı. II. Charles İskoçya Kralı olarak İskoçya'da 1651'e kadar hüküm sürdü. 1651'de İngiliz güçleri Oliver Cromwell komutasında İskoçya'ya girip ülkeyi işgal edip ellerine geçirdiler ve İskoçya Kralı olan II. Charles da Fransa'ya kaçtı. İskoçya özel bir İskoçya Krallığı hükümdarı olmadan 1651-1660 arasında İngiltere işgali altında bulundu. 1660'ta ise İngiltere Krallığı restore edildi ve Fransa'dan sürgünden gelen II. Charles tekrar şahsen hem İngiltere Kralı hem de tekrar İskoçya Kralı olarak hüküm sürmeye başladı.

İskoçya Krallığı'nın son dönemleri

değiştir

1603'te İngiltere kraliçesi olan I. Elizabeth'in çocuksuz olarak ölmesinden sonra en yakın akrabası olması dolayısıyla İngiltere Krallığı tahtı kralı İskoçya Krallığı kralı olan IV. James'a geçmiştir. 24 Temmuz 1567'den beri İskoçya Krallığı Kralı olan VI. James, aynı zamanda şahsen 24 Mart 1603'dan itibaren İngiltere Krallığı Kralı oldu ve bu krallık için I. James olarak anılmaya başlandı. Böylece İngiltere Krallığı ve İskoçya Krallığı tek bir şahıs üzerinde toplandı. Fakat şahsen krallık tek kişi üstünde olmakla beraber hukuken ve gerçek devlet idaresi bakımından bu iki krallık iki ayrı egemen devletti. Bu nedenle İskoçya Krallığı kralı olan şu hükümdarlar İngiltere Krallığı için şu değişik isimde tanınmaktadır:

İskoçya Krallığı ismi İngiltere Krallığı ismi Saltanat dönemi
VI. James I. James 1567-1625: İskoçya Kralı
1603-1625: İngiltere Kralı
VII. James II. James 1685-1689
II. William III. William 1689-1702

Bu iki krallık devleti ve tek şahsın krallığı 1707'de İskoçya Krallığı devletinin İngiltere Krallığı devleti ile birleşip tek bir Büyük Britanya Krallığı devleti kuruluncaya kadar hukuken devam etti. Böylece son ayrı olarak İskoçya Krallığı hükümdarı ve İngiltere Krallığı hükümdarı olan Kraliçe Anne şahsen hukuken ayrı olan iki krallık devlet başkanı olarak 1702-1707 döneminde saltanat sürdü ve 1707'den sonra ise hukuken tek devletin hükümdarı olarak Büyük Britanya Krallığı hükümdarı olarak 1707-1714 arasında tahtta bulundu.

Son İskoçya Krallığı taç giyme töreni 1605'te Sconce'da II. Charles için yapılmış olmakla beraber son İskoçya Krallığı hükümdarının, taç giyme töreni yapılmayan, Kraliçe Anne olduğu kabul edilmektedir.

İskoçya Kralları listesi

değiştir
Resim İsim İskoç Galce İsim Hüküm Süresi Notlar
  I. Kenneth Cináed mac Ailpín 843-858 Geleneksel 1. İskoçya Kralı
  I. Donald Domnall mac Ailpín 858-862 I. Kenneth'in kardeşi
  I. Constantine Causantín mac Cináeda 862-877 I. Kenneth'in oğlu
  Aedh Áed mac Cináeda 877-878 I. Kenneth'in oğlu
  Eochaid Eochaid mac Cináeda 878-889 Aedh'in yeğeni
Giric ile birlikte
  Giric Giric mac Dúngail 878-889 Aedh kuzeni
Eochaid ile birlikte
  II. Donald Domnall mac Causantín 889-900 I. Constantine'in oğlu
  II. Constantin Causantín mac Áeda 900-943 Aedh'in oğlu
  I. Malcolm Máel Coluim mac Domnaill 943-954 II. Donald'ın oğlu
 , Indulf Ildulb mac Causantín 954-962 I. Constantine'in oğlu
  Dubh Dub mac Maíl Choluim 962-966 I. Malcolm'un oğlu
  Cuilén Cuilén mac Ilduilb 966-971 Indulf'un oğlu
  II. Kenneth Cináed mac Maíl Choluim 971-?973 I. Malcolm'un oğlu
  Amlaib Amlaíb mac Ilduilb ?973-977 Indulf'un oğlu
  II. Kenneth Cináed mac Maíl Choluim 977-995 2. hükümdarlık
  III. Constantine Causantín mac Cuiléin 995-997 Culen'in oğlu
  III. Kenneth Cináed mac Duib 997-1005 Dubh'un oğlu
  II. Malcolm Máel Coluim mac Cináeda 1005-1034 II. Kenneth'in oğlu
Resim İsim İskoç Galce İsim Hüküm Süresi Notlar
  I. Duncan Donnchad mac Crínáin 1034-1040 II. Malcolm'un yeğeni
  Macbeth Mac Bethad mac Findláich 1040-1057 II. Malcolm'un yeğeni
  Lulach Lulach mac Gille Comgaín 1057-1058 III. Kenneth'in yeğeni
III. Malcolm Máel Coluim mac Donnchada 1058-1093 I. Duncan'in oğlu
III. Donald Domnall mac Donnchada 1093-1094 I. Duncan'in oğlu
  II. Duncan Donnchad mac Maíl Choluim 1094 III. Malcolm'un oğlu
  III. Donald Domnall mac Donnchada 1094-1097
  Edgar Étgar mac Maíl Choluim 1097-1107 III. Malcolm'un oğlu
  I. Alexander Alaxandair mac Maíl Choluim 1107-1124 III. Malcolm'un oğlu
  I. David Dabíd mac Maíl Choluim 1124-1153 III. Malcolm'un oğlu
  IV. Malcolm Máel Coluim mac Eanric 1153-1165 I. David'in yeğeni
  I. William Uilliam mac Eanric 1165-1214 I. David'in yeğeni
  II. Alexander Alaxandair mac Uilliam 1214-1249 I. William 'in oğlu
  III. Alexander Alaxandair mac Alaxandair 1249-1286 III. Alexander'in oğlu
Resim İsim İskoç Galce İsim Hüküm Süresi Notlar
  Margrete 1286 - 1290 III. Alexander'ın kızı Marguerite ile Norveç Kralı II. Erik'in kızı.
Tac Giydirme töreni yapılamadan İskoçya'ya deniz seyahati sırasında öldü.

Birinci Fetret Dönemi (1290-1292)

değiştir
Resim İsim İskoç Galce İsim Hüküm Süresi Notlar
  John Balliol John de Balliol 1292 - 1296 I. William'ın kardeşi Huntingdon'lu David'in torunu -

İkinci Fetret Dönemi (1296-1306)

değiştir
Resim İsim İskoç Galce İsim Hüküm Süresi Notlar
  I. Robert Robert de Brus 1306-1329 I. William'ın kardeşi Huntingdon'lu Davidin torunu
  II. David David de Brus 1329-1371 I. Robert'in oğlu -
Resim İsim İskoç Galce İsim Hüküm Süresi Notlar
  II. Robert Roibert II Stiùbhairt 1371-1390 I. Robert'in yeğeni
  III. Robert Roibert III Stiùbhairt, An Righ Bhacaigh 1390-1406 II. Robert'in oğlu
  I. James Seumas I Stiùbhairt 1406-1437 III. Robert'in oğlu
  II. James Seumas II Stiùbhairt 1437-1460 I. James'in oğlu
  III. James Seumas III Stiùbhairt 1460-1488 II. James'in oğlu
  IV. James Seumas IV Stiùbhairt 1488-1513 III. James'in oğlu
  V. James Seumas V Stiùbhairt 1513-1542 IV. James'in oğlu
  I. Mary Mairi Stiùbhairt 1542-1567 V. James'in kızı
  VI. James (İskoçya kralı)
I. James, İngiltere Kralı
Seumas VI Stiùbhairt 1567-1625: İskoçya Kralı
1603-1625: İngiltere Kralı
I. Mary İskoçya Kraliçesi'nin oğlu
VII. Henry, İngiltere Kralı'nın torunu
  I. Charles (İskoçya kralı) ve İngiltere Kralı Teàrlach I Stiùbhairt 1625-1649: İskoçya Kralı ve İngiltere Kralı VI. James'in oğlu
30 Ocak 1649'da Londra'da idam edildi.

Üçüncü Fetret Dönemi (1651-1707)

değiştir

Stuart (1660-1651) Restorasyon

değiştir
Resim İsim İskoç Galce İsim Hüküm Süresi Notlar
  II. Charles (İskoçya kralı) ve İngiltere Kralı Teàrlach II Stiùbhairt 1649-1651 ve 1660-1685 I. Charles'in oğlu
  VII. James (İskoçya kralı)
II. James, İngiltere Kralı
Seumas VII Stiùbhairt 1685-1689 I. Charles'in oğlu
1689'da "Devrim" ile hem İskoçya ve hem de İngiltere Krallık tahtından indirildi
  II. Mary, İskoçya Kraliçesi ve İngiltere Kraliçesi Mairi II Stiùbhairt 1689-1694: İskoçya Kraliçesi ve İngiltere Kraliçesi
Kocası II. William ile birlikte
VII. James'in kızı
  II. William (İskoçya kralı) ve (III. William adı ile) İngiltere Kralı Uilleam Orains, "William of Orange" 1689-1694: İskoçya Kralı ve İngiltere Kralı
1689-1702: Karisi II. Mary ile birlikte
1694-1702: Tek başına
II. Mary'nin kocası
Anne tarafından I. Charles'ın torunu
  Anne, İskoçya Kraliçesi ve İngiltere Kraliçesi Anna Stiùbhairt 1702-1707: İskoçya Kraliçesi ve İngiltere Kraliçesi
1707-1714: Büyük Britanya ve İrlanda Krallığı kraliçesi
II. Mary ile II. William'ın kızı

İskoçya hükümdarları zaman çizgisi

değiştir
Anne, Buyuk Britanya KralicesiII. Mary II of EnglandIII. William III of EnglandII. James II of EnglandII. CharlesRichard CromwellOliver CromwellII. Charles (İskoçya kralı)I. Charles (İskoçya kralı)I. James (İskoçya kralı)Mary, İskoçya KralicesiV. James (İskoçya kralı)IV. James (İskoçya kralı)III. James (İskoçya kralı)II. James (İskoçya kralı)I. James (İskoçya kralı)III. Robert (İskoçya kralı)II. Robert (İskoçya kralı)II. David (İskoçya kralı)I. Robert (İskoçya kralı)John de BalliolMargaret, Norway'in KiziIII. Alexander (İskoçya kralı)II. Alexander (İskoçya kralı)I. William (İskoçya kralı)IV. Malcolm (İskoçya kralı)I. David (İskoçya kralı)I. Alexander I (İskoçya kralı)I. Edgar (İskoçya kralı)II. Duncan (İskoçya kralı)III. Donald (İskoçya kralı)III. Malcolm (İskoçya kralı)Lulach (İskoçya kralı)Macbeth (İskoçya kralı)I. Duncan (İskoçya kralı)II. Malcolm (İskoçya kralı)III. Kenneth (İskoçya kralı)III. Constantine (İskoçya kralı)II. Kenneth (İskoçya kralı)Amlaíb (İskoçya kralı)Cuilén (İskoçya kralı)Dub (İskoçya kralı)Indulf (İskoçya kralı)I. Malcolm I (İskoçya kralı)II. Constantine (İskoçya kralı)II. Donald (İskoçya kralı)Eochaid (İskoçya kralı)Giric (İskoçya kralı)Áed (İskoçya kralı)I. Constantine (İskoçya kralı)I. Donald (İskoçya kralı)I. Kenneth (İskoçya kralı)Stuart HanedaniStuart HanedaniStewart HanedaniBruce HanedaniBalliol HanedaniFairhair HanedaniDunkeld HanedaniAlpin Hanedani

Kaynakça

değiştir
  1. ^ Broun, Scottish Independence. pp. 71-97.

Ayrıca bakınız

değiştir