Punt (Amerikan futbolu)

Punt, Amerikan futbolunda, topun ellerden havaya doğru bırakıldığı ve daha sonra yere düşmeden ona vurulduğu bir vuruş oyunu çeşididir. Bu oyunun kullanımının en büyük sebebi; takım sahanın gerilerindeyken, genellikle son down sırasında, topun olabildiğince uzağa gönderilmesi ve alıcı takım hücuma geçtiğinde o anki oyunda vurucu takımın sahip olduğundan daha az avantaja sahip olması adınadır.

1905 yılındaki bir maçta, üç yönlü bir oyuncu, punt yapmaya hazırlanıyor.

Amerikan futbolunda hücum takımının oyun hakkı sınırlıdır ve bu sınırlı haklar içinde yeni hak kazanabilmek için topu 10 yarda ilerletmelidir. Bu nedenle takımlar aldıkları riski azaltmak ve yeteri kadar yarda kazanamadıkları için biten hakları yüzünden topu çevirmemek adına, son hakları (Amerikan futbolunda 4. down, Kanada futbolunda ise 3. down) sırasında, field goal yapamayacaklarını düşündükleri noktalarda, topu puntlayarak karşı takıma gönderirler. Punt yapmaktaki amaç, hücum takımının, başka bir söyleyişle "vurucu takım"ın, topu olabildiğince uzağa ve karşı takımın saha sonuna göndermeye çalışmaktır; bu sayede karşı takımın topu kazandıktan sonra touchdown yapabilmesi için katetmesi gereken mesafe en üst seviyeye çıkarılmış olur.

Bir punt oyunu gerçekleştirilirken vurucu takım punter haricinde oyun çizgisine dizilir, punter ise (vurucu kişi) genellikle pivot oyuncunun 15 yarda gibi bir mesafe arkasında bekler (Amerikan futbolunda bu mesafe vurucunun konumuyla ilgili kurallar sebebiyle normale göre daha kısadır). Alıcı takım ise bir ya da birkaç oyuncusunu sahanın gerilerine topu yakalamaları için koyar. Ardından pivot, uzun snap yaparak topu havaya bırakıp yere düşmeden vuracak olan puntera gönderir. Punt yapıldıktan sonra topu yakalayan oyuncu ise topu takımı adına ilerletme şansını yakalar.

Standart bir punttan sonra sonuç, bir ceza ya da kural ihlali yapılmamışsa, alıcı takım ilk hakkına aşağıdaki yerlerden başlar:

• Alıcı takımın alıcı oyuncusunun düşürüldüğü ya da saha dışına çıktığı, çıkarıldığı;
• Topun yere değdikten sonra ya da direkt olarak saha dışına çıktığı;
• Punt yapıldıktan sonra top oyun çizgisini geçmeden, vurucu takımın bir oyuncusu tarafından müdahaleye uğramışsa yani "illegal dokunma" yapılmışsa; ya da
• Top hiç kimseye değmeden ve kimsenin müdahalesine uğramadan, direkt olarak saha dışına çıkmışsa.

Diğer olası sonuçlar ise puntın oyun çizgisinin arkasında bloklanmasıdır, eğer bloktan sonra topa dokunulmuş, ancak yakalanamamış ya da pas verilmemişse, topu yerden alan takım tekrar hücuma geçer. Çünkü iki durumda da oyun devam etmektedir ve top serbest durumdadır.

Kurallar

Arka taraftaki oyuncu punt yaparken görülüyor.

Kanada-Amerikan futbolundaki ortak kurallar

• Eğer punt vurulduktan sonra bloklanır ve oyun çizgisini geçemezse, herhangi bir takım topu tutabilir ve ilerletebilir. Ancak top vurucu takım tarafından tutulmuşsa, top çevirmeyi engellemek için vurucu takımın daha önceden belirlenmiş first down çizgisini geçmesi gerekir ki eğer takım bu çizgiyi geçemezse, top tekrar karşı takıma geçer.
• Vuruşu yapacak olan oyuncuya oyundan önce, oyun sırasında ya da oyunun ardından vurulması ceza dahilindedir.
• Eğer alıcı takım oyun çizgisinin ilerisinde topu tutamadan ona dokunur ya da tuttuktan sonra düşürürse, top oyun dahiline girmiştir ve ilk tutan oyuncunun takımı hücuma geçer. Eğer alıcı takım hiçbir şekilde topun kontrolünü sağlayamamışsa buna fumble yerine muffed punt denir. Ancak alıcı takımın en az bir oyuncusu topu mutlaka yakalamaya çalışmalıdır. Eğer alıcı oyuncu düşürülmüş ya da bloklanmışsa topa dokunulmuş sayılmaz ve top oyun dahiline girmez.
• Punt sırasında bir field goal yapılamaz.

Amerikan futbolu

• Vurulan topu tutmaya çalışan tutucu takım oyuncusu vuruş için "fair catch" isteyebilir. Fair catch isteminden sonra eğer yakalayacak oyuncu topu tutabilirse top ölü sayılır ve tutulduğu nokta yeni hücum noktası kabul edilir.
• Eğer top alıcı veya vurucu takımdan hiçbir oyuncuya değmeden karşı takımın saha sonuna giderse bu bir touchback olur (futboldaki taç), yani top havadan direkt olarak ya da sektikten sonra saha sonuna girerse, alıcı oyuncu topu tuttuktan sonra saha sonundan çıkamadan düşürülürse, hatta top saha sonundan sektikten sonra dışarıya çıksa bile alıcı takım hücuma 20 yarda çizgisinden başlar.
• Eğer vurucu takımdan bir oyuncu, top oyun çizgisini geçtikten sonra alıcı takımdan önce topa dokunursa bu bir illegal dokunma (illegal touching) sayılır ve alıcı takım, illegal dokunmanın yapıldığı noktadan hücuma geçer. Ancak bu kuralın vurucu takıma zararı olduğu düşünülmemektedir çünkü hücum takımı genel olarak vuruşun ardından touchbacki engellemek adına sahanın her bölümünde mücadelelere girer ve alıcı takımın 20 yardanın (touchback olduktan sonra hücuma başlanılacak noktanın) olabildiğince arkasından hücuma geçmesini sağlar. Çünkü illegal dokunmanın alıcı takım lehinde bir cezası yoktur, hatta genelde alıcı takım adına "topun öldüğü nokta" bile denilir (NFL'de illegal dokunma ceza olarak geçmez). Böyle denilse bile illegal dokunma gerçekleştiğinde top ölü duruma geçmemektedir ve hatta alıcı takım tarafından tutulursa, ki bu olay istatistiksel olarak çok nadirdir, top ilerletilebilir.
• Puntın katettiği mesafe, bilinen adıyla punt yardaları, hesaplanmaya oyun çizgisinden başlar (punterın puntı yaptığı noktadan değil) ve bu noktaların birinde biter: (1) puntın alıcı takım tarafından yakalandığı nokta; (2) puntın saha dışına çıktığı nokta; (3) puntın ardından gelen illegal dokunma sonrasında topun ölü duruma geçtiği nokta ya da (4) touchback olan durumda sayı çizgisine olan uzaklık.
• Net punt yardaları hesaplanırken ise öncelikle tüm puntın uzunluğu hesaplanır, ardından alıcı takımın return mesafesi bu sayıdan çıkarılır, eğer touchback olmuşsa, toplam mesafeden 20 yarda çıkarılır.

Return

Punt return, alıcı takımın punta verebileceği cevaplardan bir tanesidir. Alıcı takımdan bir oyuncu, oyun çizgisinin 35-45 yarda kadar arkasında bekler ve vurucu takımın punterı puntı yaptıktan sonra topu yakalamaya çalışır. Ardından topu karşı takımın oyuncuları tarafından düşürülmeden ve saha dışına çıkmadan oyun çizgisinin olabildiğince ilerisine taşımaya çalışır. Eğer alıcı düşürülebileceğini ya da saha dışına çıkabileceğini düşünüyorsa, topu yanal olarak da, takım arkadaşlarının yardımını alarak, taşıyabilir. Philidelphia Eagles oyuncusu DeSean Jackson, bir NFL maçının son oyununda puntı touchdowna çevirmeyi başarmış tek oyuncudur ve bu oyunun ardından maç "Miracle at the New Meadowlands" ismini almıştır. Atlanta Falcons oyuncusu Devin Hester ise, NFL'de punt returnden yaptığı 11 touchdown ile punt returnlerinden en fazla touchdown yapma rekorunu elinde tutmaktadır.

Ayrıca bakınız

• Kickoff