Herakleios'a karşı Yahudi isyanı
Herakleios'a karşı Yahudi isyanı, 602-628 tarihli Bizans-Sasani Savaşı'nın bir parçası ve modern zamanlardan önce İsrail Topraklarında özerklik kazanmak için yapılan son ciddi Yahudi girişimidir. Yeni bir teoriye göre bu ayaklanma ve genel olarak Bizans-Pers Savaşı gibi klasik imparatorlukların çöküşü, Yakın Doğu'da nüfus ve ekonomik düşüş ve Müslüman Araplar ve Türkler gibi güçlerin yükselişi Geç Antik Çağ Küçük Buz Çağı'nda gerçekleşti.
| Herakleios'a karşı Yahudi isyanı | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bizans-Sasani Savaşı (602-628) | |||||||||
 | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
| Bizans İmparatorluğu |
Sasani İmparatorluğu, Yahudi müttefikleri | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
|
İmparator Herakleios Patrik Zacharias (esir) Abba Modestus (617'den) |
Şahrbaraz Nehemiah ben Hushiel  Tiberyalı Benjamin | ||||||||
| Güçler | |||||||||
|
Bizans İmparatorluğu
|
Sasani İmparatorluğu
| ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
| On binler | On binler | ||||||||
613 yılında Antakya Muharebesi'nden sonra Şahrbaraz, kuvvetlerini Palaestina Secunda ve Palaestina Prima illerine götürdü.[2]: 123 614 yılında Şahrbaraz, Palaestina Prima eyaletinin idari başkenti Caesarea Maritima'yı fethetti.[3]: 206 Nehemiah ben Hushiel ile Tiberyalı Benjamin'in liderliğindeki Yahudi güçleri tarafından takviye edilmiş olan Pers ordusu kısa süre içinde direniş olmadan Kudüs'ü ele geçirdi.[3]: 207 Sadece birkaç ay sonra bir Hristiyan isyanı meydana geldi. Nehemiah ben Hushiel ve on altı on kişilik meclisi, birçok diğer Yahudi ile birlikte öldürüldü, bazıları da surlardan atıldı.[3]: 69-71[4][5]:169 Kenti kuşatan Şahrbaraz'ın güçleri tarafından surların aşılmasından önce Hristiyanlar kenti kısa bir süre sonra tekrar ele geçirdi.[3]: 207 Ermeni piskopos ve tarihçisi Sebeos'a göre, kuşatma 17.000'den fazla Hristiyan ölümü ile sonuçlandı,[3]: 207 Hristiyan kaynakları daha sonra katliamın kapsamını abartarak 90 bin kadar kişinin öldürüldüğünü iddia ederler.[3]: 207-208 Buna ek olarak, Patrik Zacharias'ı da içeren 35.000 veya 37.000 kişinin, Mezopotamya'ya gönderildiği söylenir.[2]: 123[3]: 69-71[6] Şehrin yakıldığı söylenir. Bununla birlikte, arkeolojik kayıtlarda ne geniş çaplı yangınlar ne de kiliselerin tahrip edilmesi bulunmamaktadır.[7][8]
Kudüs, Tiberya, Celile, Şam ve hatta Kıbrıs'tan gelen Yahudilerin grupları, birleştiler ve Sur şehrinin 4.000 Yahudi sakini tarafından davet edildiler ve Paskalya gecesi şehre sürpriz bir saldırı düzenleyip Hristiyanlara katliam yaptılar. Yahudi ordusunun 20.000 kişiden oluştuğu söylenir. Bununla birlikte, keşif seferi, Sur Hristiyanlarının yakın tehdidi öğrendikleri ve 4,000 Sur Yahudisini rehine olarak ele geçirdiği için başarısız oldu. Yahudi işgalcileri, Sur çevresindeki kiliseleri yok ettiler; bu davranışa karşılık intikam olarak Hristiyanların iki bin Yahudi tutsağı öldürdüler. Kalan tutukluları kurtarmak için kuşatanlar geri çekildi.[9] Yahudiler, destekleri karşılığında, II. Hüsrev'in İsrail topraklarının tamamını vereceğini umuyordu. MS 617 yılına gelindiğinde Persler, muhtemelen İran'da yaşayan Mezopotamya Hristiyanlarından gelen baskı nedeniyle politikalarını değiştirmiş ve Yahudilere karşı Hristiyanların yanında tavır almışlardır.[3]: 208[10]
MS 622 yılına kadar, Roma İmparatoru Herakleios, Sasani İmparatorluğu'na kaybedilen toprakları geri almak için bir ordu oluşturmuştu.[4] 628'de II. Hüsrev'in tahttan indirilmesinden sonra II. Kavad Herakleios ile barış yaptı, fakat II. Kavad'ın saltanatı kısa sürdü. Benjamin'in Herakleios'a Kudüs'e yaptığı yolculukla eşlik ettiği ve Benjamin'in din değiştirmeye ikna edildiği söylenir, Benjamin kendisi ve Yahudiler için genel bir af kazanmıştır.[11] 21 Mart 630 günü Herakleios, Gerçek Haç ile Kudüs'e zafer yürüyüşü ile girdi.[12] Yahudi nüfusunun genel bir katliamı gerçekleşti.[7][13] Katliam, Celile ve Kudüs'teki Yahudi cemaatlerini mahvetti.[14][15][16][17] Sadece dağlara ya da Mısır'a kaçabilen Yahudilerin kurtulduğu söylenir.[18]: 38
Bazı tarihçiler, savaşın sadece Kudüs'te değil Yakın Doğu'da Hristiyan nüfusu azalttığını ve zayıflattığını ve bununda Arap istilasının başarısını sağladığına inanır. Bununla birlikte, son otuz yılda arkeolojik kanıtlar, Hristiyan cemaatinin Kudüs'teki yıkımını kaydeden eski el yazmalarını desteklememektedir.[19]: 353
Ayrıca bakınız değiştir
- Yahudi-Roma savaşları 66-136 CE
Kaynakça değiştir
- ^ James Parkes (1949). A history of Palestine from 135 A.D. to modern times. Victor Gollancz. Erişim tarihi: 8 Haziran 2014.
- ^ a b Jacob Neusner (1970). a history of the jews in babylonia v. later sasanian times. Brill Archive. 29 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2014.
- ^ a b c d e f g h R. W. THOMSON Historical commentary by JAMES HOWARD-JOHNSTON Assistance from TIM GREENWOOD. (1999). The Armenian History Attributed to Sebeos. Liverpool University Press. 26 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2014.
- ^ a b Haim Hillel Ben-Sasson (1976). A History of the Jewish People. Harvard University Press. s. 362. 26 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2014.
- ^ Günter Stemberger (2010). Judaica Minora: Geschichte und Literatur des rabbinischen Judentums. Mohr Siebeck. 2 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2014.
- ^ Jane S. Gerber (1994). Jews of Spain: A History of the Sephardic Experience. Simon and Schuster. s. 15. 23 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2015.
- ^ a b Edward Lipiński (2004). Itineraria Phoenicia. Peeters Publishers. ss. 542-543. 29 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2014.
- ^ The Persian Conquest of Jerusalem (614 CE) - an archeological assessment 19 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. by Gideon Avni, Director of the Excavations and Surveys Department of the Israel Antiquities Authority.
- ^ Th. Nöldeke, Grätz, Gesch (1906). Jewish Encyclopedia CHOSROES (KHOSRU) II. PARWIZ ("The Conqueror"):. Jewish Encyclopedia. 4 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2014.
- ^ Avner Falk (1996). A Psychoanalytic History of the Jews. Fairleigh Dickinson Univ Press. ss. 353-354. 29 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2014.
- ^ Hagith Sivan (2008). Palestine in Late Antiquity. Oxford University Press. s. 2: Anastasian Landscapes page 8. 3 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2014.
- ^ Michael H. Dodgeon, Samuel N. C. Lieu, (Ed.) (2002). The Roman Eastern Frontier and the Persian Wars Ad 363-628, Part 2. Taylor & Francis. ss. 227-228.
- ^ Alfred Joshua Butler (1902). Arab Conquest of Egypt and the Last Thirty Years of the Roman Dominion. Clarendon Press. s. 134. 1 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2014.
- ^ Walter Emil Kaegi (2003). Heraclius, Emperor of Byzantium. Cambridge University Press. s. 205. 2 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2015.
- ^ David Nicolle (1994). Yarmuk AD 636: The Muslim Conquest of Syria. Osprey Publishing. s. 93. 1 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2014.
- ^ David Keys (2000). Catastrophe: An Investigation into the Origins of the Modern World. Random House Publishing Group. 6 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2015.
- ^ Walter E. Kaegi (1992). Byzantium and the Early Islamic Conquests. Cambridge University Press. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2015.
- ^ Elli Kohen (2007). History of the Byzantine Jews: A Microcosmos in the Thousand Year Empire. University Press of America. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2015.
- ^ Yuri Stoyanov (Ocak 2011). "Archaeology Versus Written Sources: the Case of the Persian Conquest of Jerusalem in 614". academia.edu. Terra antique balcanica et mediterranea, Miscellanea in Honour of Alexandet Minchev, Acta Museii Varnaensis, VIII-1, 2011. 5 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2015.