Boğmaca aşısı
Boğmaca aşısı, boğmacaya karşı koruyan bir aşıdır.[1][2] İki ana tip vardır: tam hücre aşıları ve aselüler aşılar.[1][2] Tüm hücre aşısı yaklaşık %78, aselüler ise %71-85 etkilidir.[1][3] Aselüler aşılarda daha hızlı bir azalma ile aşıların etkinliğinin aşılamadan sonra yılda %2 ila %10 arasında düştüğü görülmektedir.[1] Aşı sadece tetanos ve difteri aşıları ile kombinasyon halinde mevcuttur.[1] Boğmaca aşısının 2002 yılında 500.000'den fazla hayat kurtardığı tahmin edilmektedir.[4]
Anneye hamilelik sırasında aşı yaptırmak bebeği koruyabilir.[1] Dünya Sağlık Örgütü ve Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezi, tüm çocukların boğmaca aşısı olmasını ve rutin aşılara dahil edilmesini önermektedir.[1][5] Küçük çocuklarda tipik olarak altı haftalıktan başlayarak üç doz önerilir.[1][2] Daha büyük çocuklara ve yetişkinlere ek dozlar verilebilir.[1] Bu öneri, HIV/AIDS'li kişileri kapsar.[1]
Aselüler aşılar, daha az yan etki nedeniyle dünyada daha yaygın olarak kullanılmaktadır.[1] Tam hücre aşıları verilen kişilerin %10 ila %50'sinde enjeksiyon bölgesinde kızarıklık veya ateş görülür.[1] Ateşli nöbetler ve uzun süreli ağlamalar insanların %1'inden azında görülür.[1] Aselüler aşılar ile kolda kısa süreli ciddi olmayan şişme meydana gelebilir.[1] Her iki tür aşının da yan etkileri, özellikle de tam hücre aşısı, çocuk ne kadar küçükse o kadar az görülür.[1] Tam hücre aşıları yedi yaşından sonra kullanılmamalıdır.[1] Ciddi uzun vadeli nörolojik problemler her iki tiple de ilişkili değildir.[1]
Boğmaca aşısı 1926'da geliştirilmiştir.[6] Dünya Sağlık Örgütü'nün Temel İlaçlar Listesi'nde yer almaktadır.[7]
Kaynakça değiştir
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Pertussis vaccines: WHO position paper - September 2015" (PDF). Wkly Epidemiol Rec. 90 (35): 433-58. Aug 2015. PMID 26320265. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "WHO2015" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ a b c "The Immunological Basis for Immunization Series: Pertussis Vaccines". World Health Organization. 23 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2017. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "WHO2017Book" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ Zhang (17 Eylül 2014). "Acellular vaccines for preventing whooping cough in children". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 9 (9): CD001478. doi:10.1002/14651858.CD001478.pub6. PMID 25228233.
- ^ "Annex 6 whole cell pertussis" (PDF). World Health Organization. 24 Mart 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2011.
- ^ "Pertussis: Summary of Vaccine Recommendations". Centre for Disease Control and Prevention. 29 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2015.
- ^ Introduction to Epidemiology: Distribution and Determinants of Disease. Nelson Education. 2012. s. 251. ISBN 9781285687148. 8 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ World Health Organization model list of essential medicines: 21st list 2019. Cenevre: World Health Organization. 2019. WHO/MVP/EMP/IAU/2019.06. License: CC BY-NC-SA 3.0 IGO.