|
#REDIRECT [[Pergel]]
<sup></sup><sup></sup>[[Dosya:Cyrkiel_RB1.jpg|thumb|200px|Pergel]]
'''Pergel''', birbirine üstten eklenmiş iki koldan meydana gelen, çember çizmeye ve küçük mesafeleri ölçmeye yarayan [[alet]]. Pergel, [[geometri]] şekillerinin çiziminde kullanıldığı gibi çeşitli meslek dallarında da ölçü aleti olarak kullanılmaktadır. Küçük doğru parçaları ve açılar arasındaki mesafeler de pergellerle ölçülür. [[Çember]] veya çember yayları çizmek vasıtasıyla çözülen problemler vardır. Böyle problemlere ''cetvel ve pergelle çözülebilir problemler'' denir. [[Cetvel]]e lüzum kalmadan yalnız pergel yardımıyla çizilen düzlem geometriye de ''pergel geometrisi'' denmektedir.
[[Açı]]ların ikiye bölünmesi, bir [[eşkenar üçgen]], [[düzgün beşgen]], on ve on beş kenarlı vb. çokgenlerin çizilmesi cetvel ve pergelle çözülebilen problemlere, herhangi bir açının üçe bölünmesi, çemberin herhangi bir sayıda eşit parçaya bölünmesi, cetvel ve pergelle çözülemeyen geometrik problemlere misaldir.
== Pergel çeşitleri ve kullanıldığı yerler ==
;Ölçek pergeli: Bu pergeller bir kolludur. Genellikle [[harita]] çalışmalarında kullanılır.
;Elips pergeli: Bu pergeller [[elips]] çiziminde kullanılır.
;Yaylı pergel: Buna nokta pergeli de denir. Uçları yay üzerine yerleştirilmiştir.
;Şapkacı pergeli: Buna eskiden Fes Pergeli denilirdi. Daha sonra şapka pergeli ismini aldı.
;Sabit pergel: Uçları sabit ve iki kolu vardır. Tomrukların çaplarını ölçmede kullanılır.
;Taşçı pergeli: Birer uçlarının birbirine eklendiği, diğer uçları ise sivri demirlerle bittiği, iki cetvelden ibarettir. Taş ustaları bu pergeli dik çıkmada ve ayrıntıları çizmede kullanırlar.
;Uzunluk pergeli: İki basit koldan meydana gelen, daire çiziminde kullanılan pergellerdir.
;Nokta pergeli: Çok küçük çemberleri çizmede kullanılır. Şehadet ve [[başparmak]] arasında tutularak döndürülen bir üst sap yardımıyla kullanılır ve çizimler yapılır.
;Oran pergeli: Diğer pergellere benzeyen, fakat kollar yerine taksimatlı cetvelleri bulunan ölçü aleti.
;Üç kollu pergel: [[Heykeltraş|Heykeltraşçılıkla]] uğraşan sanatkarlar, yapmak istedikleri resimlerin ölçüsünü ve uzunluklarını aktarmada kullanır.
== Kaynak ==
* [http://kitap.hakikatkitabevi.com/cgi-bin/cgi.exe/rehber/query=!28limid+!7C++pergel+/doc/{@72162}? Rehber Ansiklopedisi]
<!-- interwiki -->
{{alet-taslak}}
[[Kategori:Ölçü aletleri]]
[[Kategori:Teknik resim aletleri]]
[[ar:فرجار]]
[[bg:Пергел]]
[[ca:Compàs (geometria)]]
[[cs:Kružítko]]
[[da:Passer]]
[[de:Zirkel]]
[[dsb:Kružydło]]
[[el:Διαβήτης (όργανο)]]
[[en:Compass (drafting)]]
[[eo:Cirkelo]]
[[es:Compás (instrumento)]]
[[et:Sirkel]]
[[fa:پرگار]]
[[fi:Harppi]]
[[fr:Compas (géométrie)]]
[[gl:Compás (debuxo)]]
[[he:מחוגה]]
[[hr:Šestar]]
[[hsb:Kružidło]]
[[hu:Körző]]
[[id:Jangka]]
[[io:Kompaso]]
[[it:Compasso (strumento)]]
[[ja:コンパス]]
[[kk:Кронциркуль]]
[[ko:컴퍼스]]
[[la:Circinus]]
[[nds:Passer]]
[[nl:Passer (gereedschap)]]
[[no:Passer]]
[[pl:Cyrkiel]]
[[pt:Compasso (geometria)]]
[[ro:Compas]]
[[ru:Циркуль]]
[[sh:Šestar]]
[[simple:Compass (drafting)]]
[[sk:Kružidlo]]
[[sl:Šestilo]]
[[sr:Šestar]]
[[sv:Passare]]
[[tl:Aguhon (sa pagguhit)]]
[[uk:Циркуль]]
[[zh:圆规]]
[[zh-classical:規]]
| 