Türkiye'de engelli hakları: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k Bot: Engelli hakları (Türkiye) sayfasına yönelik çift yönlendirme düzeltiliyor |
Değişiklik özeti yok |
||
1. satır:
{{güncel}}
[[Dosya:Handicapped Accessible sign.svg|thumb|350px|Uluslararası Engelli Simgesi]]
== Engelli hakları ; ==
Engelli hakları ; mevcut engel durumu nedeniyle engellilerin, engelsiz bireyler gibi eşit haklara erişiminin sağlanması için engellilere verilen pozitif ayrıcalık sağlayanb haklara verilen genel ad.
== Türkiye'de Engelli Hakları ==
Engelli Hakları konusu; istenilen ama bir türlü verilmeyen haklar ile ve aynı zamanda kısmende olsa verilen haklar olmak üzere konu 2 Ana kategoride değerlendirilmektedir.
Engelliler için verilen hakların büyük bir çoğunluğu genelde maddi açıdan indirimi ve muhafiyeti içeren kanunlardan ibarettir.
ama bunlarla engellilerin gerçekçi ihtiyaçlarını karşılamadığı gibi, verilen haklarda engellinin toplum içinde varlık göstermesine yeterli olmamakta.
gerçekçi açıdan engellilerin toplumada hak ettikleri yerleri almamasını engellilerin toplumdan dolaylı bir şekilde ayrımcılığa uygulandığı vede ayrıştırıldığı yönünde ciddi şikayetler oluşmuştur.
== Türkiye'de Kanunen Verilmesi Zorunlu Temel Hizmetler ==
=== Çevresel Mimari Erişim Hakkı ===
[[Türkiye]]'de, belediyeler 572 sayılı kanun hükmünde kararname gereğince engellilere uygun düzenlemeleri standartlara uygun olarak yapmak zorundadır.<ref>572 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname Madde 3-4</ref> İmar Mevzuatına ulaşılabilirlikle (fiziksel engellerin kaldırılmasıyla) ilgili hükümler eklenmiştir. Buna göre, kaldırımlar, yaya yolları, konutlar ve umumi binalar özürlülerin ulaşabilirliğine uygun olarak yapılmak durumundadır.
=== Ulaşım Hakkı ===
{| class="wikitable"
|-
! Toplu Taşıma !! Şehiriçi Toplu Taşıma hakkında ilgili kanun maddesi !! Şehirarası Toplu Taşıma hakkında ilgili kanun maddesi
|-
| karayolu ulaşımı || KAMU KURUM VE KURULUŞLARININ ÜRETTİKLERİ MAL VE HİZMET TARİFELERİ İLE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUN ( Kanun Numarası: 4736 Yayımlandığı Resmi Gazete Sayısı: 24645 ) 1. Madde ; Belediyeler ile bunların kurdukları birlik, müessese ve işletmeler, toplu taşım hizmetlerinde malul, yaşlı, öğrenci ve basın kimlik kartı sahiplerine indirim uygulamaya yetkilidirler. <ref>http://mevzuat.basbakanlik.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=7.5.13108&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch=Karayolu%20Ta%C5%9F%C4%B1ma%20Y%C3%B6netmeli%C4%9Fi</ref> || Resmi Gazete Tarihi: 11.06.2009 Resmi Gazete Sayısı: 27255 KARAYOLU TAŞIMA YÖNETMELİĞİ (Değişik ibare:RG-21/8/2009-27326) % 40 oranında özürlü olduğunu belgeleyen kişiler için bilet ücreti geçerli ücret tarifesi üzerinden % 30 indirimli düzenlenir. <ref>http://mevzuat.basbakanlik.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=7.5.13108&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch=Karayolu%20Ta%C5%9F%C4%B1ma%20Y%C3%B6netmeli%C4%9Fi</ref>
|-
| demiryolu ulaşımı ||
*- %40 ile %49 arasına %20 indirim uygulanır.<ref>http://www.tcdd.gov.tr/home/detail/?id=253</ref>
*- %50 ve üzeri ücretsiz yararlanması hakkında yazı <ref>www.tbmm.gov.tr/komisyon/dilekce/belge/kararlar/d23/gkcetvel50.pdf</ref>
||
*-%40 ile %49 arasına %20 indirim uygulanır.<ref>http://www.tcdd.gov.tr/home/detail/?id=253</ref>
*- %50 ve üzeri ücretsiz yararlanması hakkında yazı <ref>www.tbmm.gov.tr/komisyon/dilekce/belge/kararlar/d23/gkcetvel50.pdf</ref>
|-
| havayolu ulaşımı ||
|| yüzde 40 ve üzeri oranda özürlü olan yolcularımıza, promosyon ücretler hariç uygulanabilir ücretler üzerinden tüm iç hatlarda yüzde 25 indirim sağlanmaktadır. <ref>http://www.turkishairlines.com/tr-TR/help/faq/discounts.aspx</ref>
|-
| denizyolu ulaşımı ||
||
|}
[[Dosya:Left hand bar control US 01 w sign.jpg|thumb|240px|Otomobillerde engelliler için yer alan sistem]]
== Ortapedik Engelliler için Araç alımlarına getirilerilen yasal kolaylıklar ==
Günlük ulaşımda engellinin ulaşım ihtiyacı için ithal edilen araçlardan hiç bir şekilde gümrük vergisi talep edilemez. H sınıfı sürücü belgesine sahip olan özürlüler yurt içinden aldıkları özel tertibatlı otomobillerde, katma değer vergisi indiriminden yararlanmakta ve taşıt alım vergisinden muaf tutulmaktadır. [[ortopedi]]k engellilere otomobil tipi araç alımlarında engel durumuna göre araçı hareket ettirici düzenek yer alan (modifiye edilmiş) kullanıma uygun hale getirilmişedilmiş araçlardan [[Özel Tüketim Vergisi]] alınmaz.
=== Engellinin Eğitim Hakkı ===
{| class="wikitable"
|-
! eğitim seviyesi !! sağlanılan haklar !! diğer haklar
|-
| reabilitasyon || || evde bakım yardımı
|-
| ilköğretim || ||
|-
| ortaöğretim || İşitme engelli öğrenciler meslek liselerine sınavsız yerleşebilmektedirler ||
|-
| yüksek öğretim ||Yükseköğretim kurumuna girmeye hak kazanan ve kayıt yaptırarak öğretime başlayan öğrenci ilk yılında bulunduğu ilin valiliği bünyesindeki [[Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı]]'na başvurması durumunda, Başbakanlık Bursu'ndan yararlandırılır. Ayrıca yardımcı ders araç gereçlerinin temini konusunda engelli öğrenciye destek verilmektedir. || [[Kredi ve Yurtlar Kurumu]] Genel Müdürlüğü'nün öğrenci yurtlarından özürlü öğrenciler istemde bulunmaları halinde öncelikle yararlanabilmesi sağlanır. Kredi ve Yurtlar Kurumu tarafından uygulanan harç ve öğrenim kredisi tahsisinde %40 ve üzerinde özürlü olduğunu belgeleyenlere öncelik tanımakta ve harç kredisinin geri ödenmesinde yönetim kurulu kararı ile %50 indirim yapılmaktadır.<ref>[http://www.kyk.gov.tr Kredi ve Yurtlar Kurumu]</ref>
* [[ÖSYM]], engelli öğrencilere 25 puana kadar avantaj ve ek kontenjanlarda öncelik sağlamaktadır.<ref>[http://www.dogrutercih.com/engelli-kontenjani-2008-osys-1264_.html 2008 ÖSYM - Engelli Öğrenci alım puanları]</ref>
|-
| özel eğitim || ||
|-
| çeşitli mesleki eğitim programları || Kamu kurumları arasında yapılan protokol anlaşmalara göre [[Halk Eğitim]] Merkezleri'nde %40 ve üzeri engellilerden hiç bir ad veya isim adı altında ücret talep edilemez. Söz konusu eğitmen [[sözleşmeli]] bir eğitmen bile olsa bunu talep edemez. ||
|}
{| class="wikitable"
|-
! Sosyo kültürel etkinlikler !! yapılan uygulama !! konuya ek olarak
|-
| Tiyatro || [[Devlet Tiyatroları]]'nda ücretsiz olarak protokol sırasında oyun izleyebilmektedirler. || İlgili yasa gereği kültür bakanlığından [[engelli tiyatrosu]] maddi destek almaktadırlar.
*- Özel Tiyatrolara Devlet Desteği Yönetmeliği <ref>http://www.kultur.gov.tr/TR/belge/1-43930/ozel-tiyatrolara-devlet-destegi-yonetmeligi.html</ref>
|-
| Sinema || Tüm [[sinema]]larda ve özel [[tiyatro]]lardan engellilere indirimli tarife uygulanır. ||
|-
| Özel Gösteriler || ||
|-
| Özel Hizmet veren Medya || [[Digiturk]] firmasının engellilere sağladığı indirimler bulunmaktadır.<ref>[http://www.digiturk.com.tr/kampanyalar/engellilere.aspx Digiturk]</ref>
||
|}
== İletişim ==
Özel iletişim vergileri ilgili kanunun maddesi gereği engellilerden talep edilmez bu sayede özel hizmet veren firmalar %50 ye varan indirimler yapabilmektedirler.
{| class="wikitable sortable"
|-
! verilen iletişim hizmetleri !! tarife indirimi !! tarife şartnamesi !! bu hizmet veren firma
|-
| Sabit Telefon || Şehiriçi 3000 Dk . + saat 19'dan saat 07'ye 3000 Dk. ücretsiz ( 31.12.2011 Tarihine kadar geçerli) || Gazi, gazi eşi, gazi babası, şehit ailesi (anne, baba, eş) üyelerinden ücretsiz seyahat kartı sahipleri ile özür durumuna göre, tüm vücut fonksiyon kaybı oranı, %40 ve üzeri olan müşterilerimiz için "Sosyal Tarife paketi" oluşturulmuştur. || [[Türk Telekom]] (Sosyal Tarife paketi) <ref>http://www.turktelekom.com.tr/tt/portal/BireyselUrun/Evde/Ses-Hizmetleri/Telefon/Ev-Telefonu/tarife#DigerTarifeler</ref>
|-
| Mobil telefon || aynı operatör için ; %50 ye varan indirim || %40 ve üzeri engelli raporu sahibi olmak ||
* [[Avea]] ; Elele tarifesi<ref>[http://www.avea.com.tr/tr/sta/hakkinda/basinodasi/ort_20050113.shtml?pagemenu=basinodasi.bultenler "Elele Tarifesi"]</ref>,
* [[Turkcell]] ; Destek Paketi<ref>http://www.turkcell.com.tr/bireysel/kampanyalar/Sayfalar/destek-paketi.aspx</ref>,
* [[Vodafone]] ; Cep Özel Tarifesi<ref>[http://www.vodafone.com.tr/Tarifeler/tarifeler.cepozel.php "Cep Özel Tarifesi"]</ref>
|-
| Sabit İnternet || ortalama %20 indirim || Görme Engelliler İndirim Kampanyası Taahhütnamesi <ref>http://www.ttnet.com.tr/i/assets/taahhutnameler/GORME_ENGELLILER_TAAH2.pdf </ref> || [[Türk Telekom]]
|-
| Mobil İnternet || || ||
|}
== İş ==
{| class="wikitable"
|-
! engelli açısından iş kanunu maddeleri !! işveren açısından iş kanunu maddeleri
|-
| İŞ KANUNU Kanun Numarası : 4857 Özürlü ve eski hükümlü çalıştırma zorunluluğu (1) Madde 30 – (Değişik : 15/5/2008-5763/2 md.)
"İşverenler, elli veya daha fazla işçi çalıştırdıkları özel sektör işyerlerinde yüzde üç özürlü,
kamu işyerlerinde ise yüzde dört özürlü ve yüzde iki eski hükümlü işçiyi meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler. Aynı il sınırları içinde birden fazla işyeri bulunan işverenin bu kapsamda çalıştırmakla yükümlü olduğu işçi sayısı, toplam işçi sayısına göre hesaplanır.."<ref>http://mevzuat.basbakanlik.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=1.5.4857&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch=</ref>
|| İŞ KANUNU Kanun Numarası : 4857 Özürlü ve eski hükümlü çalıştırma zorunluluğu (1) Madde 30 – (Değişik : 15/5/2008-5763/2 md.)
"..kontenjan fazlası özürlü çalıştıran, yükümlü olmadıkları halde özürlü çalıştıran işverenlerin bu şekilde çalıştırdıkları her bir özürlü için prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren hisselerinin yüzde ellisi Hazinece karşılanır.."<ref>http://mevzuat.basbakanlik.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=1.5.4857&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch=</ref>
|-
|
|| Özürlü ve eski hükümlü çalıştırma zorunluluğuna aykırılık
(Madde 101) Bu Kanunun 30 uncu maddesindeki hükümlere aykırı olarak özürlü ve eski hükümlü çalıştırmayan işveren veya işveren vekiline çalıştırmadığı her özürlü ve eski hükümlü ve çalıştırmadığı her ay için yediyüzelli milyon lira para cezası verilir. Kamu kuruluşları da bu para cezasından hiçbir şekilde muaf tutulamaz.<ref>http://mevzuat.basbakanlik.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=1.5.4857&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch=</ref>
|}
== Engellilere uygulanan vergi indirimleri ==
Engelli vergi indirim işlemleri dilekçe örnekleriyle [http://www.ivdb.gov.tr/duyurulan/duyuru/sakatlik_indirimi.htm Vergi Dairesi Başkanlığı sitesinde] yer almaktadır.
=== Özel sektörde işçi olarak çalışan engellilere uygulanan vergi indirimleri ===
{| class="wikitable sortable"
|-
! yıllara göre !! 1. derece %80 ve üzeri !! 2. derece %60 ile 79 arası !! 3. derece %40 ile 59 arası
|-
| 2011 || 700 TL || 350 TL || 170 TL
|-
| 2010 || 680 TL || 330 TL || 160 TL
|-
| 2009 || 670 TL || 330 TL || 160 TL
|-
| 2008 || 600 TL || 300 TL || 150 TL
|}
Özürlü hizmet erbabı ile bakmakla yükümlü olduğu özürlü kişi bulunan hizmet erbabında uygulama:
[[Maliye Bakanlığı]] Merkez Sağlık Kurulu'nca tespit edilen çalışma gücü kayıp oranının asgari; olarak hesaplanan sakatlık indirimi, çalışanın ücret matrahından indirilmektedir.
Sakatlık indiriminden yararlanacak birden fazla kişinin bulunması halinde, bu rakamlar, her biri için ayrı ayrı belirlenerek, indirim uygulanmasında toplu olarak dikkate alınmaktadır.
=== Kamuda çalışan engellilere uygulanan vergi indirimi ===
* [[Emekli Sandığı]]'na bağlı çalışanlar için yıllık:<ref>[http://www.alomaliye.com/levent_gencyurek_engelli.htm Engellilere uygulanan Gelir Vergisi İndirimi]</ref>
** Birinci derece sakat olanlarda 907 TL
** İkinci derece sakat olanlarda 453 TL
** Üçüncü derece sakat olanlarda 226 TL
* Hizmet erbarının kalkınmada öncelikli yörede bulunulması halinde bu tutarlar sırasıyla:
** Birinci derece sakat olanlarda 1.209 TL
** İkinci derece sakat olanlarda 604 TL
** Üçüncü derece sakat olanlarda 302 TL
Bu tutarlar yukarıda belirtilen hizmet erbabı için yıllık gelir vergisi matrahlarından indirilecek rakamları oluşturmaktadır.
=== Kendi işini kuran engellilere sağlanan kolaylıklar ===
* Normal yörede faaliyette bulunulması halinde:
** Birinci derece sakat serbest meslek erbabında: 709 TL
** İkinci derece sakat serbest meslek erbabında: 453 TL
** Üçüncü derece sakat serbest meslek erbabında: 226 TL
* Kalkınmada öncelikli yörede faaliyette bulunulması halinde;
** Birinci derece sakat serbest meslek erbabında:1.209 TL
** İkinci derece sakat serbest meslek erbabında: 604 TL
** Üçüncü derece sakat serbest meslek erbabında: 302 TL
* Kendi işini kuran serbest meslek erbabının bakmakla yükümlü olduğu özürlü kişi bulunması halinde durumuna göre, yukarıdaki rakamlara ilave olarak ayrıca özürlü kişi sayısı kadar hesaplanan miktar, bu mükelleflerin yıllık gelir vergisi matrahından indirim konusu yapılacaktır.
=== Erken ve malülen emeklilik hakkı ===
Çalışabilir durumda ona engellinin fiziki ve fizyolojik niteliklerine bağlı olarak verilen sağlık raporundaki iş yapabilir % ortanına takabulen engellinin fiziki iş yapabilme kapasitesinin yanı sıra fizyolojik mukabiliyeti oranında malülen erken emekli olabilmesi sağlanılmaktadır. Normal sartlarda sağlıklı biri 25 yıllık işgünü sigorta primi yatırırken engellinin durumuna bağlı olarak en erken 15 yılda malülen emekli olabilmeksi söz konusu olmaktadır. Yanlış ödemiş olduğu prim hesabına göre aldığı emekli maaşı çalışıken aldığının %60 oranındadır. Hiç çalışmamış, çalışamaz durumdaki engellilere bağlanılan malüllük maaşı hakkı, [[Resmî Gazete]]'ye göre 200 TL'lik cüzzi bir miktardır.<ref>[http://rega.basbakanlik.gov.tr/eskiler/2008/08/20080801-10.htm 1 Ağustos 2008 CUMA Sayı: 26954]</ref>
Engellinin çalışamağı süreler için geçmişe dönük sigorta primi ödemek hakkı talebi, ilgili mevzuatlarda kişi engelli olsun veya olmasın; çalışmasa bile yurt dışında kaldığı süreyi, anavatanına kesin dönüş yapacağını bildirdiği ve bunu resmileştirdiği zaman yurt dışında kalmış olduğu süreyi (süre sınırlaması olmaksızın) geçmişe dönük prim borçlanması olarak ödüye bilme hakkı ilgili mevzuatlarca sağlanılmıştır.
Türkiye'deki engellilerinde [[anayasa]]nın eşitlik ilkesi gereği çalışamadıkları süreler için belli şartlar altında geçmişe dönük prim borçlanma haklarının sağlanması konusunda ilgili [[insan hakları]] dernekleri tarafından [[kamu davası]] açılarak bu hakkın kazanılması açısında talepte bulunması gerekmektedir. Bu konuda belli başlı bir kaç derneğin öngörülen kamu davası içi önçalışma yaptığı öngörülmektedir.
== Güncellenen haklar listesi ==
Özürlüler yasası ile ilgili mevzuat yayımlanmıştır.<ref>http://www.ozida.gov.tr/yenimevzuat/giris.htm</ref>
=== Engelli yüzdesine göre verilen yasal haklar ===
{{güncel}}
{| class="wikitable sortable"
! Engelli %'si !! Engel Türü !! [[Emeklilik]] Şartı !! Araç alımında [[KDV]]<ref>http://www.engelliler.biz/forum/ozel-donanimli-otomobiller-motorlu-araclar-h-sinifi-ehliyet/70898-engelliler-arac-aliminda-artik-kdv-de-odemeyecek-adana-bolge-idare-mahkemesi.html</ref> + [[ÖTV]] + [[MTV]] muafiyeti !! Sağlanılan Diğer Haklar !! Vergi indirimi yansıması !! Resmi Referanslar :
|-
| '''%1 ile %39 arası'''
| Ortopedik Engeliler için
| normal emeklilik
| %1 ile %89 arası Ortopedik Engelli için Araçı hareket ettirici donanımlı araç şartıyla KDV, ÖTV, MTV muafiyeti
| YOK
| YOK
| Malul ve Engellilerin Araç Alımında ÖTV İstisnası Uygulamasının Şartları ile İstisnadan Yararlanılan Araçların Satışında Vergi Uygulanması. <ref>http://www.gib.gov.tr/index.php?id=1079&uid=OYrzVXWwzCmWL0mQ&type=sirkuler</ref>
|-
| '''%40 ile %59 arası'''
| Tüm Engel Türleri
| 18 yıl ; gün primi şartı
| %1 ile %89 arası Ortopedik Engelli için Araçı hareket ettirici donanımlı araç şartıyla KDV, ÖTV, MTV muafiyeti
| 3. derece ; Vergi indirimi
| Çalışan Maaşı +25 lira
|
|-
| '''%60 ile %79 arası'''
| Tüm Engel Türleri
| 16 yıl ; gün primi şartı
| %1 ile %89 arası Ortopedik Engelli için Araçı hareket ettirici donanımlı araç şartıyla KDV, ÖTV, MTV muafiyeti
| 2. derece ; Vergi indirimi
| Çalışan Maaşı +50 lira
| 5510 Sayılı MADDE 25- (Değişik: 17/4/2008-5754/13 md.) "..en az % 60’ını veya vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünü kaybettiği Kurum Sağlık Kurulunca tespit edilen sigortalı, malûl sayılır.." <ref>http://mevzuat.basbakanlik.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=1.5.5510&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch=</ref>
|-
| '''%66 ve üzeri'''
| Tüm Engel Türleri
| Sigortalı olduktan sonra %’si! %66 ve üzeri olanlara malülen emeklilik hakkı
| %1 ile %89 arası Ortopedik Engelli için Araçı hareket ettirici donanımlı araç şartıyla KDV, ÖTV, MTV muafiyeti
| 2. derece ; Vergi indirimi
| Çalışan Maaşı +50 lira
| 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu'nun 53. maddesinde göre; a) Çalışma gücünün en az üçte ikisini yitirdiği tespit edilen, sigortalı, malullük sigortası bakımından malul sayılır.<ref>http://www.alomaliye.com/sakatlik_emeklilik.htm</ref>
|-
| '''%80 ve üzeri'''
| Tüm Engel Türleri
| 15 yıl ; gün primi şartı
| %1 ile %89 arası Ortopedik Engelli için Araçı hareket ettirici donanımlı araç şartıyla KDV, ÖTV, MTV muafiyeti
| 1. derece ; Vergi indirimi
| Çalışan Maaşı +100 lira
|
|-
| '''%81 ve üzeri'''
| Tüm Engel Türleri
| 15 yıl ; gün primi şartı
| %1 ile %89 arası Ortopedik Engelli için Araçı hareket ettirici donanımlı araç şartıyla KDV, ÖTV, MTV muafiyeti
| 1. derece Vergi indirimi ; + işyeri priminde %50 indirim
| Çalışan Maaşı +100 lira
| SAYI : B.13.2.SSK.5.01.08.00/VII-031/ KONU : 4857 Sayılı Kanunun 30 uncu Maddesinin Uygulaması (G E N E L G E) 16- Ek "..% 80’den fazla kaybetmiş özürlüyü çalıştıran işverenlerin bu şekilde çalıştırdıkları her bir özürlü için 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa göre ödemeleri gereken işveren sigorta prim hisselerinin % 50’sini kendisi, % 50’sini Hazine öder." <ref>http://www.alomaliye.com/ssk_genelgesi_16_ek1.htm</ref>
|-
| '''%90 ve üzeri'''
| Tüm Engel Türleri
| 15 yıl ; gün primi şartı
| %90 ve üzeri Tüm Engel türlerine ; Şartsız KDV, ÖTV, MTV muafiyeti
| 1. derece Vergi indirimi ; + işyeri priminde %50 indirim
| Çalışan Maaşı +100 lira
| Malul ve Engellilerin Araç Alımında ÖTV İstisnası Uygulamasının Şartları ile İstisnadan Yararlanılan Araçların Satışında Vergi Uygulanması. <ref>http://www.gib.gov.tr/index.php?id=1079&uid=OYrzVXWwzCmWL0mQ&type=sirkuler</ref>
|}
== Türkiye'de Engelli Hakları Hareketi ==
Engelli Hakları Hareketi, var olan Engellilere verilen hakların Engellilerin ne derece gerçekçi ihtiyaç taleplerine ne kadar doğru cevap verip vermediği üzerine gösterdikleri tepkilerin bütünüdür. Engelli Hak Taleplerini yasal ifade haklarını kullanıp ; engellilerin gerçek ihtiyaçlarına cevap verilebilinmesi için kamu oyunun dikkatini çekme çabasıdır.
Engelli Hakları konusu; istenilen ama bir türlü verilmeyen haklar ve kısmende olsa verilen haklar olmak üzere 2 Ana kategoride değerlendirilmektedir.
Engelliler için verilen hakların büyük bir çoğunluğu genelde maddi açıdan indirimi ve muhafiyeti içeren kanunlardan ibarettir.
ama bunlarla engellilerin gerçekçi ihtiyaçlarını karşılamadığı gibi, verilen haklarda engellinin toplum içinde varlık göstermesine yeterli olmamakdır.
gerçekçi açıdan engellilerin toplumada hak ettikleri yerleri almamasını engellilerin toplumdan dolaylı bir şekilde ayrıştırıldığı yönünde ciddi şikayetleri oluşmaktadır.
* [[Engelli Hakları Hareketi]]ni simgeleyen engelliler en temel ve gerçekçi sosyal hak taleplerini gösteren gösteriler ve yürüyüşleri
3 Aralık ; [[Engelliler Günü]] vede 10 Mayıs ta başlayan [[Engelliler Haftası]] günleri içinde yapılaktadır.
bu durum dünyanın her yerinde Engellilerin beklentileri bulundukları bölgenin sosyal ekonomik siyasi şekillerine göre farklılıklar gösterir.
avrupa ülkelerine engelli hak talepleri 1970 lerde başlamış olup ilerleyen zamanda Engelli bireylerin daha iyi sosyal olanaklara kavuşmasıyla gelişmekte ve gelişmeye devam etmektedir.
ülkemizde ise 2000 lerin başıyla birlikte artan Sivi Toplum Organizasyonlarıyla birlikte duyulmuş olup başta Facebook olmak üzere bir çok internet üzerindeki [[Sosyal ağ]] sitesi ve forum ortamlarında günden güne gerçekçi hak talepleri konusunda engelliler kendi aralarında organize olmaya ve yasal haklarını istemeye başlamışlardır.
== Türkiye'deki Engellilerin İstek ve Beklentileri ==
=== Eğitim konusunda ; ===
yüksek eğitim almış engellinin son derece az olması ; daha doğrusu normal bir durumda eğitim almış sonradan kaza veya hastalık sonucu engelli statüsünde bulunanları dikkate alınırsa
doğuştan veya gelişim çağında engel durumu oluşanların durumu nedeniyle iyi bir eğitim alamadıkları için yüksek eğitim almış çok fazla sayıda engellinin var olduğu düşünülür ise
* Eğitim konusunda özellikle yüksek öğretim konusunda her bölüm sınıfında en az 1 engelli öğrenci kontenjanının oluşturulması talebi dikkat çekicidir.
=== iş ve istihtam konusunda ; ===
* başta kamu olmak üzere ilgili mevcut yasa gereği kamuda yer alması gereken %4 oranında özürlü kadro açığı 2011 yılındada doldurulmamıştır
Kamu Kurum ve Kuruluşlarındaki Özürlü Dağılımı <ref>http://www.dpb.gov.tr/dosyalar/excel/istatistikler/is4.xls</ref>
bu konuda bir çok siyasi parti seçim programında bu konuya deyinmiş olup ciddi bir çalışma yapılması konusunda hala somut adımlar atıldığı gözlenmemiştir.
== konu ile ilgili ulusal basından yer alan haberler ==
*- Özürlülere özürsüz darbe <ref>http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/18081573.asp</ref>
== Türkiye'de Engelli Hakları için yapılan Eylemler ==
* 2011 ; Görme engelliler Sağlık Bakanlığı önünde eylem yaptı <ref>http://www.personelsaglik.net/guncel/gorme-engelliler-saglik-bakanligi-onunde-eylem-yapti.htm</ref> Video görüntüleri <ref>http://www.youtube.com/watch?v=sqF7tiths5k</ref>
* 13 Temmuz 2010 ; Engelli öğrenciler bakanlık önünde eylem yaptı <ref>http://www.ogretmenlersitesi.com/haber/9564</ref>
== Kaynakça ==
{{Kaynakça|2}}
== İç bağlantılar ==
* [[Sağlık Raporu (işgücü kaybı oran cetveli)]]
== Dış bağlantılar ==
* [http://www.engellilersitesi.com/haberler/26-engelli-haklari.html Engelliler Sitesi'nin engelli hakları bölümü]
* [http://www.engellerdurdurmasin.itu.edu.tr/ İTÜ Engeller Durdurmasın Kulübü]
* [http://www.engelsiz-hayat.blogspot.com/] Engellilerin yaşam standartlarını kolaylaştırmak üzere [[Türkiye Büyük Millet Meclisi|TBMM]] gündemde olan ve gündeme gelecek yasaları derlendiği bir blog sitesi çalışması.
* [http://www.sosyalhizmetuzmani.org/engeliyasasi.htm]
* [http://www.mazlumder.org/sayfa.asp?sayfaID=26]
* [http://www.tsd.org.tr Türkiye Sakatlar Derneği]
* [http://www.ozida.gov.tr T.C. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı]
* [http://www.shcek.gov.tr/portal/dosyalar/hizmetler/ozurlu/idx_ozurlu.asp T.C. Başbakanlık Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu - Özürlülere Yönelik Hizmetler]
* [http://www.ozida.gov.tr/ozveri/ov2/ov2makaleler.htm Özveri dergisi]
* [http://www.tsd.org.tr/index.php?option=com_content&task=view&id=334&Itemid=313 5378 sayılı Özürlüler yasası]
* [http://www.calisma.gov.tr/mevzuat/4857_is_kanunu.htm 4857 Sayılı İş Kanunu] (30. madde)
* [http://www.maliye.gov.tr/mm/smmudurlugu/duyurular/2022.Say.Kan.deg Sakatlara aylık bağlanmasına ilişkin 2022 sayılı kanun]
[[Kategori:Engelli hakları]]
[[Kategori:Türkiye'de engellilik|Haklar]]
[[de:Behindertenbewegung]]
[[en:Disability rights movement]]
[[es:Movimiento por los derechos de las personas con discapacidad]]
[[ko:장애인 인권]]
[[sr:Покрет за права особа са дисабилитетом]]
| |||