Beş büyük kişilik özelliği: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Vikiçizer tarafından yapılan 2011-06-02 21:08:21 tarihli değişiklik, Gezinti Pencereleri kullanılarak geri getirildi. |
|||
5. satır:
Beş Etmen Modeli, kişiliğin açıklayıcı bir [[bilimsel modelleme|modelidir]], fakat psikologlar Büyük Beş'i daha ayrıntılı açıklayabilmek için belirli [[bilimsel kuram|kuramlar]] geliştirmiştir.
== Genel Bakış ==
Büyük Beş etmen ve bunların bileşen kişilik özellikleri aşağıdaki şekilde özetlenebilir:
20. satır:
Bireysel geribildirim alınarak puanlandığında, bu özellikler [[yüzde]]li biçimde gösterilirler. Örneğin, %80'lik bir [[dışadönüklük]] puanı, göreceli olarak yüksek bir [[Ahlaki sorumluluk|sorumluluk]] ve düzenlilik, aynı biçimde %5'lik bir [[dışadönüklük]] puanı da sıradışı bir [[yalnızlık]] ve [[sessizlik]] ihtiyacını gösterir.
Bu özellik öbekleri istatistiksel kümeler olmasına rağmen, bireysel kişilik profillerinde istisnalar olabilir. Ortalamada, [[açıklık]] düzeyi yüksek olan insanlar entelektüel anlamda meraklı, duygulara açık, sanatla ilgili ve yeni şeyleri denemeye isteklidirler. Belirli bir bireyin [[açıklık]] puanı yüksek olabilir ve yeni kültürleri incelemeye ve öğrenmeye istekli olabilir, ama sanat veya şiirle ilgili yüksek bir ilgi düzeyi olmayabilir. Duruma özgü bazı etkiler de var olabilir, örneğin dışadönükler bile bazen insanlardan uzak kalmak isteyebilir.
== Geçmişi ==
=== Erken kişilik araştırmaları ===
[[Sir Francis Galton]] Sözcüksel Varsayım olarak bilinen olguyu ilk farkeden biliminsanı olmuştur. Bu fikir, yaşamdaki en belirgin ve sosyal olarak ilgili [[kişilik]] farklılıklarının zamanla dilde işlenmiş hale geleceğiydi. Varsayım şunu söylemekteydi, dili örnekleyerek insan kişilik özelliklerinin ayrıntılı bir sınıflandırması yapılabilirdi.
46. satır:
Birkaç [[meta-analiz]] Büyük Beş'in geniş bir davranış dizisini tahmin gücünü ortaya koydu. Saulsman ve Page, Büyük Beş kişilik boyutu ve ''Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders'' (DSM-IV)'ta yer alan 10 [[kişilik bozukluğu]] sınıfı arasındaki ilişkileri inceledi. Araştırmacılar, 15 bağımsız örnekten, her bozukluğun tekil ve tahmin edilebilir bir beş etmen profilini gösterdiğini keşfettiler. Bozuklukların altında yatan en belirgin ve tutarlı kişilik göstergeleri, Duygusal denge'nin olumlu birleşimleri ve Uyumluluğun olumsuz birleşimleri idi.<ref>Saulsman, L. M. & Page, A. C. (2004). The five-factor model and personality disorder empirical literature: A meta-analytic review. ''Clinical Psychology Review'', ''23'', 1055-1085.</ref>
Uygulama alanında, Barrick ve Mount 23,994 katılımcının yer aldığı 162 örneği kullanan 117 çalışmayı gözden geçirdiler. Araştırmacılar, sorumluluğun, tüm iş grupları için tüm başarım ölçütlerinde tutarlı ilişkiler ortaya koyduğunu keşfettiler. Sosyal etkileşim gerektiren işlerde (örn. yönetim ve satış) dışadönüklük geçerli bir gösterge idi. Dahası, dışadönüklük ve deneyime açıklık, eğitim yeterliliği ölçütünün geçerli göstergeleriydi.<ref>Barrick, M. R., & Mount M. K. (1991). The Big Five Personality Dimensions and Job Performance: A Meta-Analysis. ''Personnel Psychology'', ''44'', 1-26.</ref> <ref>Mount, M. K. & Barrick, M. R. (1998). Five reasons why the "Big Five" article has been frequently cited. ''Personnel Psychology'', ''51'', 849-857.</ref>
== Deneyime Açıklık ==
| |||