Vikipedi

Türkiye ekonomisi: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
(Tüm bekleyen değişiklikleri göster)
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Luckas-bot (mesaj | katkılar)
216.721 değişiklik
k r2.7.1) (Bot değişikliği Ekleniyor: ms:Ekonomi Turki
Qatsel (mesaj | katkılar)
132 değişiklik
kDeğişiklik özeti yok
2. satır:
{{Türkiye Ekonomisi}}
 
Kuruluş yıllarında [[Osmanlı]] Dönemi'nin yıkılış döneminin savaş yenilgileri geçmişiyle başlayan '''Türkiye ekonomisi''' [[1923]] sonrası yıllarda harap vaziyetteydi. [[İstanbul]] ve [[İzmir]] haricinde ne sanayi, ne sermaye sınıfı, ne altyapı, ne de eğitim mevcuttu. En basit ürünler dahi ithal edilmek zorundaydı. 12 milyonluk nüfusun büyük çoğunluğu okuma yazma bilmeyen yoksul Müslüman köylülerden oluşuyordu. [[Anadolu]]'daki büyük toprak sahipleri de sanayi burjuvazisini oluşturmaktan çok uzaktı. Ancak 2010'da Türkiye'de ithalat %15'in de altında olabilir.
 
[[II. Dünya Savaşı]] sonrasına kadar devlet ekonomisiyle yaşayan toplum, [[1950]]'den sonra [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'nin de etkisiyle büyük bir sanayi kalkınma dönemine girdi. Bugün de sürmekte olan bu kalkınma süreci özellikle büyük toprak sahiplerinin, hızla modern sermaye sınıfına dönüşmesine yolaçtı. [[Anadolu]]'nun kalkınması ve alt yapısının oluşması sürecinde 200 milyar [[ABD doları]]ndan fazla borç oluştu. [[GAP]] projesi ile Doğu ve Güneydoğu Anadolu teşvik programları halen sürmektedir.
17. satır:
 
== Tarihi ==
 
=== 1923-1938 ===
Cumhuriyetin ilk onbeş yılında, yani Atatürk Türkiye’sinde Türkiye Cumhuriyeti Devleti, ilk yıllarında uyguladığı ekonomik devrimlerle, siyasal bağımsızlığının ardından ekonomik bağımsızlığını da kazanma yolunda önemli adımlar atmıştır.
Satır 24 ⟶ 25:
1924-1929 döneminde yılda ortalama yüzde 10,9, sanayi üretim ise yüzde 8,5 oranında artış kaydetmiştir. Bu sonuç, üretim kapasitesine yapılan ilavelerden çok, geçmişte meydana gelen kapasite boşluklarının kullanılmasının bir sonucudur.
 
29 Ekim 1929’de ABD’de yaşanan ekonomik krizden genç Türkiye Cumhuriyeti'de etkilenmiş, devletçi, müdahaleci ve korumacı politikalar uygulanmaya başlanmıştır. 1923-1929 yılları arasında özel sektör girişimlerinin ülke kalkınmasında yetersiz kaldığını düşünen [[CHP]], 1931 yılında programına devletçiliği almıştır. <ref>[http://216.239.59.104/search?q=cache:o7Wz6t9TYp4J:www.alicoskun.net/Publications/ADD-2003-4-72.pdf+T%C3%BCrkiye+Ekonomisi&hl=tr&ct=clnk&cd=13&gl=tr Ali Coşkun / Fatih Üniversitesi İ.İ.B.F. İşletme Öğretim Görevlisi-Cumhuriyetin İlk Yıllarında Türkiye Ekonomisi]</ref>
 
1935’de Atatürk’ün devletçilik kavramı hakkındaki görüşleri şöyledir:
 
:''Türkiye’nin tatbik ettiği devletçilik sistemi 19. asırdan beri sosyalizm nazariyatçılarının ileri sürdüğü fikirlerden alınarak tercüme edilmiş bir sistem değildir. Bu, Türkiye’nin ihtiyaçlarından doğmuş Türkiye’ye has bir sistemdir. Devletçiliğin bizde manası şudur: Fertlerin hususi teşebbüslerini esas tutmak, fakat büyük bir milletin ve geniş bir memleketin bütün ihtiyaçlarını ve birçok şeylerin yapılmadığını göz önünde tutarak memleket iktisadiyatını devletin eline alması.''
 
 
1933 yılında, [[Sümerbank]]'ın kurulması ve Mevduatı Koruma Kanunu ile Ödünç Para Verme İşleri Kanunlarının kabul edilmeleri başlıca iktisadi olaylardır. Devlet bu tarihte ilk defa faiz oranlarını belirlemeye başlamıştır.
Satır 60 ⟶ 62:
| 2000 || 124,583,000,000 || 628,477.02 TL || 100
|-
| 2005 || 487,202 || 1.34 TLYTL || 327
|}
{| border="1" cellspacing="4" cellpadding="4" style="float:right;margin-left:10px;margin-bottom:10px;"
|+ '''Türkiye'nin Dolar ve TLYTL bazında GSMH'sı'''<br />
|- align="right" style="vertical-align:bottom;"
! Yıl
! align="center" | Milyar US-$
! Milyar TLYTL
! Büyüme %<br />
|- align="right"
Satır 102 ⟶ 104:
| align="left" colspan="4" | Kaynak: [http://www.die.gov.tr/TURKISH/SONIST/GSMH/gsmh.html DİE]
|}
 
 
=== Sanayi sektörü ===
Cumhuriyetin ilk yıllarında devlet temel tüketim ve ara malları alanında ithal ikamesi sağlamak amacıyla un, şeker, pamuk ile kömür, demir ve akaryakıt üretimine özellikle öncelik vermiş, cumhuriyetin ilk on bir yılında dört şeker fabrikası açılmıştır.
Şu an ise, Türkiye son birkaçbir kaç yıllık kalkınmayla otomotiv, elektronik, uçak, beyaz eşya, demir çelik ,giyim vb. alanlarda ilerleyerek bu ürünleri ihraç etmeye başlamıştır. Türkiye bir tarım ülkesi değil, bir sanayi ülkesi olmuştur. Türkiye, ekonomide dünyanın en hızlı büyüyen birkaç ülkesinden biri haline gelmiştir.
 
=== Turizm sektörü ===
Satır 127 ⟶ 130:
{{anamadde|Bakü Tiflis Ceyhan Petrol Boru Hattı}}
[[Dosya:Btc pipeline route.png|left|framed|BTC Boru Hattı]]
Türkiye, enerji ihtiyacı olarak, petrol tüketiminin yaklaşık %90’ını ihracatithalat ile karşılıyor. 1990'lı yıllarda doğalgaz kullanımına son derece yoğun bir biçimde geçiş yaşandı. Özellikle büyük kentlerin ısınma sistemleri doğalgazla çalışır hale getirildi. Hidroelektrik üretim biçimi açısından elinde çok büyük fırsatlar olan bir ülke olmasına karşın Türkiye, doğalgazı elektrik üretiminde de kullanmaya başladı. Doğalgaz ve petrol rezervi bulunan Türkiye petrol ve doğal gaz ihraç eder. Ancak OPEC'e üye değildir.
 
Türkiye, kömür de ihraç etmektedir, ne var ki, kalitesiz ve taklit olan ayrıca [[Çernobil]] faciasına damgasını vuran ithal Sibirya kömürü de pazarlarda daha fazla yer kaplıyor.
Satır 136 ⟶ 139:
 
== 2006 yılı bütçesi ==
{{anamadde|Türkiye ekonomisi - Ekonomisi/2006 yılı bütçe tablosu}}
 
[[Maliye Bakanlığı]] Muhasebat Genel Müdürlüğü'nün 2006 yılı verilerine göre Türkiye'de 19 il giderlerinden fazla gelir üreterek geri kalan bölgelerin kalkınmasına ve giderlerinin karşılanmasına destek oldular. Önceki yıllarda bu yeterlilik oranına ulaşan il sayısı 2004 ve 2005 yıllarında 13'te kalmıştı.
 
Ülke ekonomisine katkıları açısından aldığından fazlasını devlete veren iller; Ankara, Antalya, Bursa, Hatay, Mersin, İstanbul, İzmir, Kocaeli, Muğla, Tekirdağ, Zonguldak, Kırıkkale, Yalova, Denizli, Eskişehir, Kırklareli, Manisa, Aksaray ve Rize bulunmaktadır. Bu illerden Kocaeli oransal olarak % 1471,61'lik değerle liste başı olmasına karşın rakam toplamında en fazla geliri İstanbul sağlamaktadır.Hazineye giren her 2.7 TL nin 1 TL'si İstanbul'dan gelmektedir.
 
Türkiye'nin doğusunda yeralan illerin bütçeleri 2006 yılında da açık vermeye devam etti. Doğu illerinde gelirin gideri karşılama oranı Hakkari'de yüzde 7,9, Tunceli'de 12,7, Bingöl'de 13,6, Bitlis'te 15,6, Şırnak'ta 16,6, Muş'ta 17,5, Siirt'te 18,5, Ardahan'da 19,7, Van'da da 21,5,Kars'da 24,42, Diyarbakır'da 24,72 olarak gerçekleşti.
 
== Dış bağlantılar ==
* [http://www.sabah.com.tr/eko100.html Türkiye'nin İlleri Bazında Ekonomik Veriler]
* [http://www.ceicdata.com/ CEIC Makro Ekonomi Istatistikleri Veritabani]
* [http://www.ekodialog.com/turkiye_ekonomi_index.html Türkiye Ekonomisi ile İlgili Bilgiler]
* [http://www.hazine.org.tr/ekonomi.php Türkiye Ekonomisi ile İlgili Özet Bilgiler]
* [http://m-akifwww.ekonometre.net/category/ekonomi-haberleri Türk Ekonomisi Hakkında Yazı veEkonomi MakalelerHaberleri]
 
== Kaynaklar ==
Satır 156 ⟶ 155:
</div>
 
{{Asya konusu|ekonomisi}}
{{Avrupa konusu|ekonomisi}}
 
[[Kategori:Türkiye ekonomisi| ]]
 
[[be-x-old:Эканоміка ТурэччыныТурцыі]]
[[bn:তুরস্কের অর্থনীতি]]
[[ca:Economia de Turquia]]
[[de:Wirtschaft der Türkei]]
Satır 171 ⟶ 170:
[[he:כלכלת טורקיה]]
[[hu:Törökország gazdasága]]
[[hy:Թուրքիայի տնտեսություն]]
[[io:Ekonomio di Turkia]]
[[ja:トルコの経済]]
[[lv:Turcijas ekonomika]]
[[ms:Ekonomi Turki]]
[[nl:Economie van Turkije]]
[[oc:Economia de Turquia]]
[[pt:Economia da Turquia]]
[[ru:Экономика Турции]]
[[sq:Ekonomia e Turqisë]]
[[uk:Економіка Туреччини]]
[[vi:Kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Türkiye_ekonomisi" sayfasından alınmıştır