Rebetiko: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Khutuck Bot (mesaj | katkılar) k Bot:Otomatik yönlendirme düzeltmesi. |
|||
1. satır:
{{Türk müziği}}
'''Rebetiko''', '''rebetika''', '''rembetika''' veya '''rembetiko''', "rebet" teriminden kaynaklayabilir; kökeni (Dr. Abdullah Altıok'a göre) olasılıkla ''rağbet'' sözcüğünden gelmistir. {{kaynak belirt}}Çünkü bu müzik türüne ait şarkılar genellikle herkesin bildiği/söyleyebildiği görece daha kolay ve sevilen (rağbet edilen) şarkılardır. Zembekiko'daki ''zeybek''in ''y'' harfi nasıl düsürülmüşse; ''rağbet''teki ''ğ'' harfi de öyle düşürülmüş olmalıdır. Bu bakımdan rembetiko ''Osmanlıca'' bir sözcüktür.
== Tarihçe ==
Rebetiko'nun coğrafi bölgesi modern [[Yunanistan]]'dır. Bunun asıl taşıyıcıları özellikle alt tabakadan işsiz güçsüz insanlar ve rebetlerdir. Hapishane ve tekkeler (rebetlerin [[haşhaş]] içtikleri meyhaneler) ana çalgısı [[bağlama]] ve [[buzuki]] olan rebetikoların çalınıp söylendikleri başlıca yerlerdir. Müzikal açıdan bakılırsa bu şarkılar sanat açısından zayıftırlar. Sözlerinin ana teması ''rebetis'''lerin dar sosyal çevreleriyle sınırlı kalmıştır. Bununla birlikte 19. yüzyıl sonunda başka bir müzik türü ortaya çıktı. Temel olarak Küçük Asya ve özellikle [[İstanbul]] ve [[İzmir]] kökenli Yunanistan'ın kent merkezlerinde "Kafe Aman" lar ortaya çıktı. Bunlar Yunan kentsoylularının gittiği müzikli kahvelerdi. Kafe Aman'larda çalınan müzik zengin ve sanatsaldı.
Rebetisler ilk büyük kent merkezlerinin doğuşuyla ortaya çıkmışlardır. [[1900]] dolaylarında [[Gölge Oyunu]] karakterleri arasına eklendi.
[[1922]] yılı rebetikonun gelişmesinde ve yayılmasında dönüm noktasıdır. Bu tarih [[Yunanistan]]'da ''Küçük Asya Felaketi'' diye anılacaktır, Türkiye'de ise [[Kurtuluş Savaşı]]nın zaferi. Genellikle Yunanistan’ın büyük kent merkezlerine kitleler halinde gelen büyük sığınmacı dalgası, ülkenin toplumsal ve kültürel gerçekliğinde önemli değişiklikler meydana getirdi. Yaşadığı çevreden ayrılmış Rumlar, yoksulluk ve işsizlikle karşı karşıya kaldılar ve rebetlerle aynı toplumsal yaşamı paylaştılar.
Çok sayıda sığınmacı kendi enstrüman ve müzikleriyle rebetlere katıldılar. Sığınmacı işadamları rebet müziğinin çalındığı kendi '''Kafe Aman''''larını açtılar. Böylece, hapishane ve tekkelerin dar sınırlarından kurtulan rebet müziği daha geniş toplumsal çevrelerinin duygularını dile getirmeye başladı. Bu sırada, tarım toplumunun müziği olan [[Yunan Halk Müziği]] doyum noktasına ulaştı ve ülkenin kentsel gelişiminden sonra artık insanlarda bir duygu uyandırmadı. Bir boşluk vardı ve bu boşluk sığınmacılar ve rebetlerle dolduruldu.
:Yazar E. Petrapoulos rebetikonun 3 gelişme dönemi olduğunu söyler.
# İzmir Dönemi ([[1922]]-[[1932]]): İzmir usulü Kafe Aman'ların hüküm sürdüğü dönem.
# Rebetikonun yeraltına inmesiyle karakterize edilen klasik dönem([[1942]]-[[1952]])
# Popüler dönem: Rebetiko bu dönemde yer altı sendromundan kurtuluyor ve Yunanistan'ın ulusal müziği haline geliyor.
Rebetiko, rebetisler tarafından çalınıp söylenen müziktir. ''Rebetis'' terimi ayrı bir yaşam mantalitesi, davranışı, bakışı ve tarzı olan karakteristik bir erkek tipini tanımlıyor (''rebetis'': asi, kural tanımayan). Karakteristik rebetis, toplum dışıdır, kurumsal güçlere meydan okur. Fakat onlara karşı militanca eylemlerde bulunmaz. Toplumsal geleneklerin dışında olduğu izlenimini verir, bununla birlikte yasadışı olmaktan kaçınır, yer altı dünyasıyla kendini özdeşleştirmez. [[Argo]] bir dil konuşur, her zaman silah taşır. Bir rebetis yoksul ve sıradandır. Egemen güçler onu ''outsider'' olarak tanımlar.
Rebetikonun gelişmesinin ilk on yılında "İzmir" stili hakimdir. Kafe Aman müziği ilk on yıl boyunca egemen durumdadır. Karakteristikleri; belli bir makamda uzun, feryat eden enstrümantal ve vokal doğaçlamalar, şehvet uyandırıcı kadın sesi, Türk göbek dansına benzer 4/4’lük ölçüyle çalınan ve cinsel olarak tahrik edici çiftetelli tarzı hareketli bir danstır. Solo enstrüman melodisine oktav olarak çalan ikinci bir enstrüman eşlik eder. Kafe Aman'ların müzikal atmosferi apaçık Arap ve Türk etkisiyle güçlü bir oryantal havaya sahiptir. Çalgılar [[keman]], [[lut]], [[ud]], [[santur]] idi.
Sonraki yirmi yılın özelliği Yunanistan'ın ürünü eski toplum dışıların rebetikosunun dönüşüdür. Buradaki ana çalgı [[buzuki]], [[bağlama]] ve daha sonra da [[gitar|gitardır]]. Şarkıcı bir erkektir ve sesi metalik, ahenksiz, kulak tırmalayıcı ağır bir tonda olmalıdır. Fakat asla tatlı ve seksi olmaz. Müzikal stili düz ve ağırdır. Şarkı genellikle buzuki tarafından çalınan bir [[taksim]]le başlar. Taksim bir [[Makam (müzik)|makamda]] yapılan [[doğaçlama|doğaçlamadır]]. Şarkının stiline ve atmosferine dinleyici sokmak için bir giriş görevi görür. Ritmik karakteri serbesttir. Oldukça sık olarak taksim bağlamanın sürekli olarak çalınmasıyla sürer. Kısa bir taksim iki mısra arasında yapılır. Şarkının en çok kullanılan ölçüsü [[zeybek]] dansının ölçüsü 9/8’dir.{{kaynak belirt}}
http://ulaskurtulus.blogspot.com/2009/05/rebetikonun-kokenleri.html
== Çalgılar ==
* [[Buzuki]]
* [[Bağlama]]
* [[Gitar]]
* [[Lut]]
* [[Ud]]
* [[Santur]]
* [[Keman]]
* [[Arp]]
* [[Lir]]
* [[Flüt]]
* [[Armonika]]
* [[Tef]]
* [[Dümbelek]]
* [[Zil]]
* [[obua]]
== Danslar ==
Rebetiko dansları iki çeşittir:
* Zeybekikos ([[zeybek]] havası){{kaynak belirt}}
* Hassapikos ([[Kasap Havası]]){{kaynak belirt}}
== Rebetikoların temaları ==
* [[Aşk]] şarkıları
* Ayrılık şarkıları
* Hoşnutsuz olanların ve [[Protest|protestlerin]] mutsuz şarkıları
* Yer altı dünyası şarkıları
* Haşhaş şarkıları
* Hapishane şarkıları
* Yoksulluk şarkıları
* İş şarkıları
* Hastalıklarla ilgili şarkılar
* [[Ölüm]] üzerine şarkılar
* [[Anne]] hakkında şarkılar
* [[Göç]] şarkıları
* [[Taverna]] şarkıları
== Şarkıcılar ==
* [[Candan Erçetin]]
* [[Achilles Polonos]]
* [[Rita Abatzi]]
* [[Yiorgos Batis]]
* [[Soteria Belou]]
* [[Loukas Daralas]]
* [[Roza Eskenazi]]
* [[Mikhalis Genitsaris]]
* [[Babis Goles]]
* [[Dimitris Gogos]] (Baianderas)
* [[Agathonas Iakovides]]
* [[Antonios Katinaris]]
* [[Apostolos Khatzikhristos]]
* [[Manolis Khiotis]]
* [[Manolis Khrisafakis]]
* [[Anna Khrisafi]]
* [[Marika Ninou]]
* [[Marika Papagika]]
* [[Melihat Gülses]]
* [[Yiannis Papaioannou]]
* [[Vangelis Papazoglou]]
* [[Stratos Payoumbtzis]]
* [[Stelios Peptiniadis]]
* [[Kostas Roukounas]]
* [[Kostas Skarvelis]]
* [[Iovan Tsaous]]
* [[Prodromos Tsaoutsakis]]
* [[Vassilis Tsitsanis]]
* [[Markos Vamvakaris]]
* [[Haris Alexiou]]
* [[[[Yorgos Dalaras]]Giorgos Dalaras]]
* [[Maria Katinari]]
* [[Glykeria]]
== Kaynakça ==
* [http://bodabas.tripod.com/muzikkulturudersnotu.htm Türk Halk Müziği] (kısalttı)
== Dış bağlantılar ==
* [http://www.rebetiko.gr/en/index.php Rebetiko online]
* [http://www.youtube.com/watch?v=NLoekQOQ5RM Achilles Polonos - Neden Geldim Amerika'ya]
* [http://www.musicwave.gr/lokovites/ Lokovites - Greek Rebetiko Group]
<!-- interwiki -->
[[Kategori:Rebetiko]]
[[Kategori:Halk müziği]]
[[Kategori:İzmir'de yaşam]]
[[ast:Rembetika]]
[[bg:Ребетико]]
[[br:Rebetiko]]
[[ca:Rebétiko]]
[[cs:Rembetiko]]
[[da:Rembetika]]
[[de:Rembetiko]]
[[el:Ρεμπέτικη μουσική]]
[[en:Rebetiko]]
[[es:Rebético]]
[[ext:Rebética]]
[[fi:Rebetiko]]
[[fr:Rebetiko]]
[[he:רמבטיקו]]
[[hu:Rembétiko]]
[[it:Rebetiko]]
[[nl:Rebetika]]
[[pl:Rebetiko]]
[[pt:Rebético]]
[[ru:Ребетика]]
[[sr:Rebetiko]]
[[sv:Rebetiko]]
[[uk:Рембетика]]
| |||