|
Gözün kırma kusurlarını düzeltmek için gözlüğe alternatif olarak üretilmiş, kornea ön yüzeyine takılan merceklere [http://www.acuvue.com.tr kontakt lens] denir, diğer adıysa "temas camları" dır. Halk arasında "Lens" olarak tabir edilir. Kornea ön yüzeyine takılarak görme kusurlarını düzeltmek için optik amaçlı kullanılmaktadır. Kontakt lensler optik amaçlı olarak kullanılmakla beraber kozmetik ve tedavi edici amacıyla da kullanılmakta olan bir çeşit protezdir. Kontakt lensler, kornea yüzeyine yerleştirilerek gözdeki kusurların tashihi veya bazı hastalıkların tedavisi için kullanılan lenslerdir. Refraksiyon ve optikle ilgili ilkeler gözlüklere benzer şekilde kontakt lenslere de uygulanır. Bunlar, miyopi ve hipermetropi derecesine göre kornea eğriliğini bir kontakt lens yüzeyi ile değiştirerek var olan kusuru düzeltirler.
'''<big>Kontakt Lensin Tarihçesi</big>'''
Kontakt lenslerin temel fizik özelliklerinin geniş anlamda ünlü bilim adamı Leonardo da Vinci’nin 1508 yılında yaptığı çizimlerinde tanımladığı bilinmektedir. İnsanlığın daha sonra yüzyıllar süren aydınlanma döneminde belki kontakt lensler ile ilgili küçük gelişmeler olmuşsa da kontakt lensin bilinen tarihi 19. yüzyıldan itibaren gözlük camları ile birlikte başlamıştır.
Rene´ Descartes 1636 yılında optik düzeltmeyi sağlamak için doğrudan kornea üzerine yerleştirilen sıvı dolu bir cam tüp tanımlamıştır.
Thomas Young 1801’de, Descartes’ın düşüncesini pratiğe geçirerek, kontak lensin öncüsü sayılabilecek kornea yüzeyini nötralize eden ‘hidradiaskop’ adını verdiği bir araç geliştirmiştir.
1888 yılında Adolf Eugene Fick ve Eugene Kalt birbirlerinden bağımsız olarak insan gözüne takılabilen ilk kontakt lens tasarımlarını ortaya çıkarmışlardır.
1888’den 1938’e kadar yaklaşık 50 yıl boyunca camdan yapılmak zorunda olmaları ve ağırlıklarından dolayı kornea lenslerinin kalıcı santralizasyoınundaki güçlükler nedeniyle sklera lensleri temel kontakt lensler olmuşlar ve 1948 yılına kadar üretimi yapılmıştır.
1936’da Amerika’da ,polimetil metakrilat (PMMA) adlı şeffaf plastiğin üretilmesinden sonra 1947’de İngiltere’de Kevin Thouhy sert plastikten kornea kontakt lenslerini geliştirmiştir.
1974’de Norman Gaylord oksijen geçiren silikonu temel PMMA yapısı içine sokarak gaz geçirgen sert kontakt lensleri ortaya çıkarmıştır.
1961 yılında Çekoslovakya’da Otto Wichterle yumuşak hidrofilik plastikten imal edilmiş ilk yumuşak kontakt lensleri geliştirmiştir.Dünya piyasalarına sunumu 1972 yılında başlamıştır. Bu lenslerin oksijen ve su geçirgenliği ve kullanımındaki rahatlıkları gibi önemli avantajlarının varlığı dikkat çekmiştir.
1984’de Michael Bay ve ekibi tarafından ilk kullan-at lensleri geliştirilmiştir.
Lens materyali konusunda Wichterle’nin 1960’lı yıllarda hidroksi etil metakrilatı ( HEMA) geliştirmesinden sonraki en önemli gelişme;
998 yılında uzun süreli kullanım için tasarlanmış silikon hidrojel lenslerin kullanıma sunulmasıdır.
Bize ulaşan bilgilerin ışığında ülkemizdeki kontakt lens tarihi ise; 1944 yılında Dr.Opan’ın kontakt lensleri ilk tanımlayan yazısı ile başlar:
İlk yayınlar
* 1944 Dr.E.Opan: Gözlük yerine göze yapışan camlar, Ask.Sıhh.Der.
* 1950 Dr.Z.Tekman: Kontakt camlar.AÜTF Yıllığı.
* 1957 Papadapulos: Kontakt lens ile düzelttiği keratokonus olgusu.Türk Oftalmoloji Cemiyeti, Tebliğ.
* 1966 Dr.C. Ünlüçerçi: Kontakt cam ve tatbikatı. VI. Türk Oftalmoloji Kongre Bülteni.
* 1968 Dr.V.Yiğitsubay: Kliniğimizde tatbike başlaması dolayısı ile kontakt lensler AÜTF Yıllığı.
Türkiyede bilimsel anlamda çalışmalar yapmak, eğitim vermek ve hatta yerli kontakt lens üretimini geliştirmek amaçlarına hizmet etmek üzere üniversite ve eğitim hastanelerinde aşağıdaki klinikler kurulmuştur.
'''<big>Türkiyede Kurulan ilk Kontakt Lens Bölümleri ve Öncü Hekimler:</big>'''
* 1967… Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Göz Kliniği… Dr.Vedat Yiğitsubay, Dr.Esin Fırat
* 1967… İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Ziya Gün Enstitüsü… Dr.Zeki Sürel
* 1969… Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Göz Kliniği… Dr.Günhan Erbakan
* 1970… İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi … Dr.Turan Sezen
* 1974… Hacettepe ÜTF Göz Kliniği… Dr.Behiç Tüzmen, Dr.Hikmet Kandemir, Dr. Murat İrkeç
* 1977… SSK Ankara Hastanesi… Dr.S.Özkan,
* 1967’ de İÜ. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi ve AÜ.Tıp Fakültesi Göz Klinikleri, İngiltere Nystle firmasından getirttikleri polimetilmetakrilat(PMMA )disklerini kendi laboratuvarlarında işleyerek sert lenslerini üretmişlerdir. Daha sonra yurt dışından hammadde ithali ve yabancı sermayenin gelmesi ile birlikte kontakt lens uygulamaları hız ve çeşitlilik kazanmıştır.
* 1969- Kesin Firması’ndan Sırrı Dökünter’in çabalarıyla, Titmus Eurecon sert lenslerin yapımına başlanmıştır.
* 1978-Oksijen geçirgenliği daha iyi olan selüloz-asetat-bütirat(CAB)lenslerin üretimine başlanmıştır.
* 1981- Kesin Firması HEMA 38 ‘den Titmus Eurecon yumuşak lensleri üretmeye başlamıştır.
* 1982- Teka Tic.- B&L un yumuşak lenslerini ithal etmeye başlamıştır.
'''<big>Türk Oftalmoloji Derneği (TOD) Medikal Kontakt Lens Birimi</big>'''
İlk kez sayın Dr. Hikmet Kandemir başkanlığı ve Dr.Hikmet Özçetin sekreterliğinde1984’de kurulmuş ve 1986 yılında sayın Dr.Kandemir’ın katkıları ile Avrupa Kontaktoloji Derneği (ECLSO)’ne kabul edilmiştir. Dr.Hikmet KANDEMİR, Dr. Esin FIRAT, Dr., Dr.Dr.Ayfer KANPOLAT, Dr.Güzin İSKELELİ,Dr.İzzet CAN, Dr.Tomris ŞENGÖR’ün başkan ve Dr.Hikmet ÖZÇETİN, Dr.Murat İRKEÇ,Dr.Mustafa ONAT, Dr.Tomris ŞENGÖR, Dr. Ömür UÇAKHAN ve Dr.Hilmi OR ‘un sekreter olarak görev aldıkları yönetim birimleri ve aşağıda isimleri belirtilen kontakt lens aktif üyelerinin katılımları ile çok sayıda bilimsel çalışmalar ulusal ve uluslar arası toplantılar düzenleyerek ülkemizdeki kontakt lens bilim dalının gelişmesine çok değerli katkılarda bulunmuşlardır.
'''<big>Kontakt Lens Materyal ve Tasarımları</big>'''
Kontakt lensler çeşitli amaçlara hizmet etmek adına farklı materyal ve tasarımlarda ve farklı ölçülerde üretilmişlerdir.
Yapıldıkları maddenin özelliklerine göre KL tipleri ikiye ayrılır:
1. Sert lensler
2. Yumuşak lensler
Sert ve yumuşak lensler de görmeyi arttırma, tedavi etme ve kozmetik amaçlara yönelik olarak farklı tasarımlarda üretilirler.
Tasarım özelliklerine göre KL ler üç ana gruba ayrılabilir:
* Sferik lensler: Astigmat düzeltmesi olmayan miyop veya hipermetrop gözlerde kullanılır
* Torik lensler: Astigmat düzeltmeye gerek duyulan gözlerde tercih edilir.
* Çok fokuslu lensler: Yaşlılığa bağlı yakın görme sorunlarında kullanılır
'''Sert kontakt lensler:'''
Polimetil metakrilat (PMMA) materyalinden yapılmış olup eğilip bükülmeye dirençlidirler. Sert yapıları nedeniyle astigmatizma başta olmak üzere çoğu kırma kusurunun düzeltilmesinde başarılı olurlar.
Görme kalitesi yüksek olmakla beraber sert yapıları nedeniyle fazla hissedildiklerinden daha az tercih edilirler.
Keratokonus ve düzensiz kornea ön yüzey astigmatizmaları en fazla yararlı oldukları alanlardır.
'''
Yumuşak kontakt lensler:'''
Yumuşak kontakt lensler hidroksi etil metakrilat (HEMA) denen bir materyalden yapılmışlardır. Genel olarak bu materyale “hidrojel” denmektedir ve su tutucu özelliği olan bir materyaldir. Yani lensin iki fazı vardır. 1. Su fazı, 2. Polimer fazı. Kornea için gerekli oksijen, su fazından geçmektedir. Zaman içinde lensin polimer fazına silikon eklenerek “silikon hidrojel” lensler ortaya çıkmıştır. Bu şekilde oksijen artık sadece su fazından değil, polimer fazından da geçmeye başlamış ve korneanın oksijen ile beslenmesi kat kat daha fazla oranda sağlanır olmuştur. Yüksek oksijen geçirgenliği ve göz yüzeyi fizyolojisini bozmayışı nedeniyle silikon hidrojel lensler giderek daha artan sıklıkta kullanılmaktadırlar.
'''Yumuşak lensler (YL); '''
* 1. Optik amaçlı (kırma kusurlarının düzeltilmesi için)
* 2. Terapötik amaçlı (bazı kornea hastalıklarının tedavisini hızlandırmak, hastaların ağrılarını azaltmak için)
* 3. Kozmetik amaçlı (renkli lensler) gibi değişik amaçlarla kullanılabilirler.
Yumuşak lensler kullanılmaları kolay, konforu yüksek, maliyeti düşük lenslerdir.
Buna karşılık kolay kirlenirler, belli aralıklarla değiştirilmeleri gerekir, fiziksel ve kimyasal etkilerle bozulabilirler, kornea problemleri oluştuğunda klinik bulguların maskelenmesine yol açabilirler, allerji, enfeksiyon türü problemlere yol açabilirler, sürekli doktor kontrolü gerektirirler.
Lens materyali ve diğer parametrelerinin seçiminde göz hekiminin reçetesine mutlaka uyulmalıdı
'''Yumuşak torik kontakt lensler:'''
Yumuşak torik KL’ler astigmatizması olan hastalarda astigmatı düzeltmek için kullanılırlar. 0,75 diyoptri ve üzerindeki astigmatlarda yumuşak torik KL’ler kullanılabilir.
Sert KL döneminde KL’in tasarımı nedeniyle astigmat egale olmakta idi. Yumuşak KL’lerde astigmatın sadece 0,25-0,50 diyoptrisi egale olduğu için astigmatlı YL’ler için yeni tasarımlar yapılması gerekti.
Yumuşak torik KL’lerin sferik yumuşak KL’lerden farklı olarak gözde durması gereken bir yönü vardır. Bu yön KL hasta tarafından göze takılırken KL’in üzerindeki yarı şeffaf işaret çizgileri doğru konuma getirilerek ayarlanır.
'''
Multifokal lensler:'''
Yaşlanmaya bağlı yakın görme bozukluklarında kullanılırlar. Uzak ve yakın görme için uygun numaraları aynı lens içinde bulundururlar.
Ayrıntılı bilgi için bakınız: http://www.todnet.org/todlens/default2.asp
{{tedavi-taslak}}
[[vi:Kính áp tròng]]
[[zh:隱形眼鏡]]
<gallery>
Dosya:Örnek.jpg|Resimyazısı1
Dosya:Örnek.jpg|Resimyazısı2
</gallery>
| 