Sfenks: Revizyonlar arasındaki fark

'''Sfenks''', kafası [[koç]], [[kuş]], veya insan, gövdesi ise uzanan bir [[aslan]] şeklini alan heykel. İlk önce [[Eski Mısır]]'da rastlanan Sfenks, eski [[Yunan mitolojisi]]nde büyük kültürel önem taşımıştır ve ismini buradan almıştır ([[Yunanca]]: Σφιγξ, ''Sphinks''). Sözcüğün Mısırca’daki orijinal biçimi kepes ankh ya da “yaşayan heykel” anlamında şeşep (sheshep) [[ankh]]'tır. Sfenkslerin en tanınmışı [[Büyük Gize Sfenksi]]'dir.

 

== Mısır sfenksi ==

[[Mısır]] '''sfenksi''' antik bir efsanevi yaratıktır. Gövdesi uzanan bir [[aslan]] ve kafası genellikle bir [[firavun]]un kafasının şeklini alır. Aslanlar güneş ile bağlantıları nedeniyle antik Mısırlılar tarafından kutsal hayvan sayılırlardı.

 

== Yunan sfenksi ==

[[Yunan mitolojisi]]nde yer alan tek '''sfenks''', yıkım ve kötü şans temsil eden, benzersiz bir şeytandır. [[Hesiod]]'a göre [[Çimera]] ve [[Ortrus]]'un, diğer kişilere göre [[Typhon]] ve [[Echidna]]'nın kızıdır (bunların hepsi [[ktonik]] figürlerdir). Vazo resimlerinde ve bas kabartmalarında dik oturan sfenks, kadın kafası olan kanatlı bir [[aslan]]a, veya pençeleri, tırnakları ve göğüsleri aslandan, kuyruğu [[yılan]]dan ve kuş kanatlarından oluşan bir kadına benzer.

 

 

== Anadolu’daki sfenks kabartma ve heykelleri ==

Anadolu’daki insan başlı aslan sfenkslerine [[Hitit]], [[Lidya]] ve [[Frigya]] uygarlıklarında daha çok heykel olarak rastlanır. Bunlardan en ünlüleri, [[Alacahöyük]] kent kapısının iki yanına dikilmiş sfenksler ve Zincirli’de keşfedilen Neo-Hitit sfenksleridir.

 

Eski zaman kalıntılarındaki her ''insan kafalı hayvan'' sfenks sayılmaz. Örneğin antik [[Asur]]'da taçlı ve sakallı kral kafaları olan boğa heykelleri tapınak girişlerinde nöbet tutarlardı.

 

 

[[Hindu]] geleneğinde, [[Vişnu]]'nun dönüşümlerinden biri olan [[Naraşimha]] 'eril aslan' anlamına gelir. Dönüşümün insan gövdesi ve aslan kafası vardır.

 

{{Commons|Sphinx}}