İsrail Krallığı (kuzey): Revizyonlar arasındaki fark

{{Diğer anlamı|İsrail Krallığı (Birleşik Monarşi)}}

{{Kitab-ı Mukaddes Birincil}}

'''İsrail Krallığı''' ([[İbranice]]: ממלכת יִשְׂרָאֵל, ''Mamlehet Yisrael'') [[İsrail Krallığı (Birleşik Monarşi)|Birinci İsrail Krallığı]]'nın M.Ö. 930'da yıkılmasından sonra kurulmuş iki devletten biridir. (Diğeri [[Yehuda Krallığı]]'dır.) M.Ö. 930'da kurulan krallığın varlığı M.Ö. 720'de [[Asur İmparatorluğu]]'nun işgaliyle son buldu. En önemli şehirleri [[Şehem]], [[Tirzah]] ve [[Samaria]] idi.

 

Hiç şüphesiz adını Birinci İsrail Krallığı'ndan alan bu krallığa tarihçiler [[İsrail Krallığı (Birleşik Monarşi)|Birinci İsrail Krallığı]]'nın bölünmesinden sonra kurulan iki krallığın birbirinden kolayca ayırt edilebilmesi için İkinci İsrail Krallığı'na '''Kuzey Krallığı''', Yehuda Krallığı'na ise '''Güney Krallığı''' derler.

 

{{Antik İsrail}}

 

[[Zebulun kabilesi|Zebulun]], [[İssakar kabilesi|İssakar]], [[Aşer kabilesi|Aşer]], [[Naftali kabilesi|Naftali]], [[Dan kabilesi|Dan]], [[Menaşe kabilesi|Menaşe]], [[Efraim kabilesi|Efraim]], [[Reuben kabilesi|Reuben]] ve [[Gad kabilesi|Gad]] kabilelerinin (ve [[Levi]]lerin bir kısmının) bir araya gelerek oluşturduğu bu devletin başkenti Samaria idi.

 

{{ana|İsrail Krallığı (Birleşik Monarşi)}}

Birinci İsrail Krallığı [[İsrailoğulları]] da denen on iki kabilenin bir araya gelerek bugünkü [[İsrail]] ve [[Filistin]] topraklarında M.Ö. 1030 yılında kurduğu ve M.Ö. 930 yılında son bulan bir devletti.

 

[[Süleyman]]'ın M.Ö. 931'de ölümünden sonra kuzeydeki on kabile Süleyman'in oğlu ve varisi [[Rehoboam]]'ı kendilerine kral olarak görmek istemediler. Rehoboam tahta geçtiğinde [[Yehuda]] ve diğer kabileler arasında kıskançlıktan kaynaklanan kriz patlak verdi. Yeni kral babasının ağır vergilendirme sistemini hafifletmeyince<ref>1. Krallar 12:4</ref> ayaklanma başladı. Rehobaom [[Kudüs]]'e kaçmak zorunda kaldı.<ref>1. Krallar 12:1-18</ref> [[Davud]]'un soyundan olmayan [[Jeroboam]] kral olarak başa getirildi fakat [[Yehuda]] ve [[Bünyamin]] kabileleri Rehoboam'a sadık kaldı. Jeroboam'ı kendilerine kral seçen kuzeydeki on kabilenin ülkesine '''İsrail Krallığı''' dendi; başkenti [[Şehem]]di. Kuzey krallığını kabul etmeyen Yehuda kabilesine [[Kudüs]]'e sahip olan Bünyamin kabilesi de katılınca güneyde başkenti Kudüs olan [[Yehuda Krallığı]]'nı kurdular. Ayrıca [[Tora]]'da Yehuda'da [[Asa (Yehuda)|Asa]] hükümdarlığı sırasında [[Menaşe]], [[Efraim]] ve [[Şimon]] kabilelerinin Yehuda'ya göç ettiğinden bahseder.<ref>2 Chronicles 15:9</ref>

 

Bugün birçok arkeolojist tarafından Samaria antik dönemin bilgilerini taşıyan en önemli site olarak kabul edilir.<ref>Yohanan Aharoni, et al., The Macmillan Bible Atlas, Macmillan Publishing: New York, 1993, p. 94</ref>

 

Bölünmeden sonraki ilk 6 yıl boyunca Güney Krallığı Kuzey Krallığı'nda otoritesini kabul ettirmeye çalıştı. Ardından gelen sekiz sene boyunca da ortak düşmanlarına karşı (özellikle [[Şam]]'a karşı) müttefik oldular. Yehuda ile İsrail arasındaki gerginlik Yehuda Kralı Jehoşafat'ın İsrail'in Ahab Handedanlığıyla karışık evlilikler yapması sonucu yumuşadı. M.Ö. 840'ta gerçekleşen darbe sonucunda Ahab'ın hanedanlığı yerini Jehu Hanedanlığına bıraktı.

 

M.Ö. 930 yılında kurulan İsrail Krallığı'nın varlığı M.Ö. 720'de [[Asurlular]]'ın işgaliyle son buldu. [[Tora]], burada yaşayanların sürüldüğünü ve bu halklara [[Kayıp On Kabile]] dendiğini anlatır. Bazı yazarlar ise bu sürülenlerin toplam nüfusun sadece beşte biri olduğunu (40.000 kişi) savunur.<ref>Finkelstein & Silberman 2001,The Bible Unearthed.</ref> Kuzey'den kaçanların bazıları [[Kudüs]]'e yerleşti. Bu nedenle bölgeye hakim olan Yehuda Kralı [[Hezekiya]] Kudüs'te (artan nüfus nedeniyle) yeni savunma duvarı ördürttü ve su kaynakları tahsis etti.

 

Her ne kadar Yahudi öğretisinde kuzeyde yaşayan on kabilenin Asurlular tarafından sürülüp kaybolduğu anlatılsa da Asurluların Dan, Aşer, İssakar, Zebulun ve batı Menaşe'yi sürdüğüne dair bir bilgi bulunmamaktadır.

 

{{ana|Yehuda Krallığı}}

M.Ö. 930'da kurulan Yehuda Krallığı, [[Yeni Babil İmparatorluğu|Babil İmparatorluğu]]'nun işgali sonucunda M.Ö. 586 yılında yıkıldı.

 

İsrail Krallığı'nda [[Yehova]]cılar ve [[Baal]]ciler olmak üzere iki kült vardı.

 

Kral Jeroboam, halkının [[Kudüs Tapınağı]] ile duygusal bağlarına çözüm olarak biri Bethel'de diğeri Dan'ın kuzeyinde olmak üzere alternatif tapınaklar inşa etti. Tapınaklara, [[Tanrı]]'yı simgeleyen altın buzağı yerleştirdi. Jeroboam'ın bu hareketi [[Tora]]'da "Jeroboam'ın yolu" yada "Jeroboam'ın günahları" diye geçer.<ref>1. Krallar 16:31</ref>

 

* [[İlyas (peygamber)|İlyas]]

* [[Elyesa (peygamber)|Elisha]]

* [[Nahum]]

 

 

Tarihçiler eski kronolojilerden [[William F. Albright]] veya [[Edwin R. Thiele]] yeni kronolojilerden ise [[Gershon Galil]] veya [[Kenneth Kitchen]]'ın kaynaklarını kullanırlar. Aşağıdaki listedeki bütün tarihler M.Ö.'dir

|colspan=7 align=center|

 

|- valign=top bgcolor="#ffffec" align="center"

|'''[[Şaul]]'''

|''''שאול המלך veya '''Şa'ul'''<small>

|<small>İsrail ve Yehuda'nın 40 yıl boyunca kralıydı: [[Antik Filistinliler|Filistilerle]] Gilboa dağında yapılan savaşta intihar etti.

|- valign=top bgcolor="#ffffec" align="center"

|'''[[İş-boşet]]'''

|(ayrıca Eşba'al veya Aşba'al veya İşbaal olarak da bilinir)

|colspan=7 align=center|

 

|- valign=top bgcolor="#ffffec" align="center"

|&nbsp;

|'''[[Davud]]'''

|<small>7 yıl [[Hebron]]'dan 33 yıl [[Kudüs]]'ten İsrail ve Yehuda'nın krallığını yaptı. Ölüm: Doğal

|- valign=top bgcolor="#ffffec" align="center"

|&nbsp;

|'''[[Süleyman]]'''

|<small>40 yıl Kudüs'ten İsrail ve Yehuda'nın krallığını yaptı. Ölüm: Doğal

Yarı ağabeyi Adonijah ile taht mücadelesinde bulundu.

|colspan=7 align=center|

 

|- valign=top bgcolor="#ffffec" align="center"

|'''[[Jeroboam|Jeroboam I]]'''

|<small>Krallığın bölünmesine sebep olan ayaklanmanın lideriydi. Kuzey Krallığın 22 yıl krallığıni yaptı. Ölüm: Doğal.

|- valign=top bgcolor="#ffffec" align="center"

|'''[[Nadab]]'''

|<small>2 yıl krallık yaptı. Ölüm: Kendisi ve ailesi, İssakarlı Ahijah'ın oğlu Baaşa tarafından öldürüldü.

|-

|colspan=7 align=center|

 

|- valign=top bgcolor="#ffffec" align="center"

|'''[[Baaşa]]'''

|<small>Tirzkah başkentli İsrail'in 24 yıl süreyle kralıydı. Ölüm: Doğal.

|- valign=top bgcolor="#ffffec" align="center"

|'''[[Elah]]'''

|<small>Tirzkah başkentli İsrail'in 2 yıl süreyle kralıydı. Ölüm: Kendisi için çalışan Zimri adındaki bir görevli tarafından sarhoş edilip Azra'daki evinde öldürüldü.

|-

|colspan=7 align=center|

 

|- valign=top bgcolor="#ffffec" align="center"

|<small>876

|<small>886

|'''[[Zimri]]'''

|<small>Tirzkah başkentli İsrail'in 7 gün süreyle kralıydı. Ölüm: Omri Gibbethon'dan çekilip Tirzah'ı kuşatınca sarayını ateşe verdi.

|-

|colspan=7 align=center|

 

|- valign=top bgcolor="#ffffec" align="center"

|'''[[Omri]]'''

|<small>Samaria başkentli İsrail'in 12 yıl süreyle kralıydı. Ölüm: Doğal.

|- valign=top bgcolor="#ffffec" align="center"

|'''[[Ahab]]'''

|<small>Samaria başkentli İsrail'in 22 yıl süreyle kralıydı. Ölüm: Ramoth Gilead'daki savaşta bir okçu tarafından vuruldu. Samaria'ya vardığında öldü.

|- valign=top bgcolor="#ffffec" align="center"

|'''[[Ahaziah (İsrail)|Ahaziah]]'''

|<small>Samaria başkentli İsrail'in 2 yıl süreyle kralıydı. Ölüm: Yüksek parmaklıkların arasından düşüp yaralandı ve öldü.

|- valign=top bgcolor="#ffffec" align="center"

|'''[[Jehoram (İsrail)]]'''

|<small>Samaria başkentli İsrail'in 11 yıl süreyle kralıydı. Ölüm: Jehu tarafında öldürüldü.

|-

|colspan=7 align=center|

 

|- valign=top bgcolor="#ffffec" align="center"

|'''[[Jehu]]'''

|- valign=top bgcolor="#ffffec" align="center"

|'''[[Jehoahaz]]'''

|<small>Samaria başkentli İsrail'in 17 yıl süreyle kralıydı. Ölüm: Doğal.

|- valign=top bgcolor="#ffffec" align="center"

|'''[[Joaş (İsrail)|Joaş]]'''

|<small>Samaria başkentli İsrail'in 16 yıl süreyle kralıydı. Ölüm: Doğal.

|- valign=top bgcolor="#ffffec" align="center"

|'''[[Jeroboam II]]'''

|<small>Samaria başkentli İsrail'in 41 yıl süreyle kralıydı. Ölüm: Doğal.

|- valign=top bgcolor="#ffffec" align="center"

|<small>746

|<small>753

|<small>750

|&nbsp;'''[[Zachariah]]'''

|<small>Samaria başkentli İsrail'in 6 ay süreyle kralıydı. Ölüm: Şallum tarafından halk önünde öldürüldü.

|-

|colspan=7 align=center|

 

|- valign=top bgcolor="#ffffec" align="center"

|<small>745

|<small>749

|'''[[Şallum]]'''

|<small>Samaria başkentli İsrail'in 1 ay süreyle kralıydı. Ölüm: Menahem tarafından öldürüldü.

|-

|colspan=7 align=center|

 

|- valign=top bgcolor="#ffffec" align="center"

|'''[[Menahem]]'''

|<small>Samaria başkentli İsrail'in 10 yıl süreyle kralıydı. Ölüm: Doğal.

|- valign=top bgcolor="#ffffec" align="center"

|'''[[Pekahiah]]'''

|<small>Samaria başkentli İsrail'in 2 yıl süreyle kralıydı. Ölüm: Pekah, 50 kişiyle birlikte saraya girip kralı Samaria'daki sarayında öldürdü.

|-

|colspan=7 align=center|

 

|- valign=top bgcolor="#ffffec" align="center"

|'''[[Pekah]]'''

|<small>Samaria başkentli İsrail'in 8 yıl süreyle kralıydı. Ölüm: Hoşea'nın komplosu sonucu öldürüldü.

|-

|colspan=7 align=center|

 

|- valign=top bgcolor="#ffffec" align="center"

|}

 

{{reflist}}

 

[[Category:800s BC]]

-->

<!--

[[Category:Ancient Israel and Judah| ]]

[[Category:Former monarchies of Asia|Israel, Kingdom of]]

-->

<!--

[[Category:States and territories established in the 10th century BC]]

-->

{{Portal|Yahudilik}}

[[ar:مملكة إسرائيل الشمالية]]

[[be:Ізраільскае царства]]

[[bg:Еврейско царство]]

[[de:Nordreich Israel]]

[[en:Kingdom of Israel (Samaria)]]

[[eo:Izraela reĝlando]]

[[fr:Royaume d'Israël]]

[[hak:Yî-set-lie̍t Vòng-koet]]

[[hr:Kraljevstvo Izrael]]

[[id:Kerajaan Israel (Samaria)]]

[[it:Regno di Israele]]

[[ka:ისრაელის სამეფო]]

[[mi:Kīngitanga o Iharaira]]

[[nl:Koninkrijk Israël]]

[[no:Kongetiden]]

[[pt:Reino de Israel]]

[[ru:Израильское царство]]

[[sm:Le Malo o Isaraelu]]

[[sv:Israel (kungarike)]]

[[th:รายพระนามกษัตริย์แห่งอิสราเอล]]

[[yi:מלכות ישראל]]

[[zh:以色列王國 (後期)]]