Gericilik: Revizyonlar arasındaki fark

 

Literatüre{{1}} İkinci Abdülhamit dönemindeki 31 Mart Vak'ası (13.04.1909) olarak bilinen askeri hareketten sonra girmiştir. Literatürdeki manası İkinci Abdülhamid dönemine geri dönmeyi ifade etse de günümüzde ''gericilik'' veya ''irtica'' terimi ile daha çok dini [[Köktendincilik|köktendinci]] talepler ile geriye dönüşü ve çağdaş, laik cumhuriyet rejimi yerine dini kurallara göre bir siyasi ve hukuki rejimi savunanları anlatmak için kullanılmaktadır.

[[Emre Kongar]] gericiliği ''insanoğlunun tarihsel gelişim sürecine göre, üretim ilişkilerine göre, tüketim ve paylaşım ilişkilerine göre ve siyasal rejimlere göre'' sınıflandırmıştır. Bu tanıma göre insanlık tarih boyunca gelişme ve ilerlemeler göstermiştir. Kongar'ın tanımına göre toplayıcılık, avcılık, tarım, sanayi ve bilgi toplumu gibi aşamaları geriye götürmek veya durdurmak gericiliktir. Üretim ilişkileri de benzer şekilde zaman içinde ilkel klanlar, kölecilik, feodalizm, kapitalizm ve sosyalizm vb. gibi değişimler göstermiştir. Bu değişimleri geriye götürmeyi savunmak gericiliktir. Tanrı adına mutlak hukuki ve idari yetkilere sahip derebeylikleri ve krallıklar, yerlerini anayasal krallıklara ve cumhuriyetlere bırakmıştır. Modern devletlerde kişi hak ve hürriyetleri demokratik ve laik kanunlar ile güvence altına alınmıştır. Demokratik ve laik modern rejimlerin yerine insanlar tarafından dini kuralların insanlara karşı işletildiği antidemokratik rejimleri istemek gericiliktir.<ref name="kongar">[http://www.kongar.org/aydinlanma/2006/548_Gericilik_Ilericilik_Ataturkculuk.php Aydınlanma, İlericilik, Gericiik ve Atatürkçülük, Emre Kongar]</ref>

 

Padişah [[III. Selim]]'in Avrupa teknik ve yeniliklerine göre eğitilmesi planlanan [[Nizam-ı Cedid]] ordusunu kurduğunda bundan rahatsız olan ve eski sistemi savunan [[Yeniçeri]]ler [[Kabakçı Mustafa İsyanı]]'nı çıkardılar. Osmanlı Devleti döneminde yeniliklere ve yeniliklerin getirdiği koşullara karşı çıkanlar tarafından geriye dönüş istekleri doğrultusunda olaylar meydana gelmiştir.

İlk kez [[31 Mart]] [[1909]] ayaklanmasını izleyen günlerde ortaya atılan sözcük, [[1908]] [[Meşrutiyet]] Devrimi'nden "geriye dönüşü" savunan kişiler için kullanılmıştır.

[[1 Kasım]] [[1922]]'de [[TBMM]] tarafından [[Saltanatın Kaldırılması]] kanununun çıkarılması ardından eski Osmanlı [[rejim]]ine ve Osmanlı İslam Hukuku sistemine dönmek isteyen kişi ve görüşler ''mürteci'' olarak adlandırılmıştır.

 

[[1925]] yılında Doğu Anadolu'da patlak veren ve [[Hilafetin Kaldırılması]] ve [[Şapka devrimi]] gibi kanunlara tepki olarak çıkan [[Şeyh Said İsyanı]] gerici ve irticai bir ayaklanma olarak adlandırılmıştır.

 

 

Yirminci yüzyılda irticaî (reaksiyonel) siyasî oluşumların genel özelliği, endüstriyel üretimi ve sanayileşmeyi devam ettirmek yanında idari yapı olarak eskiden (demokrasi öncesinde) olduğu gibi totaliter veya totaliter benzeri bir yapı taraftarı olmak şeklinde görülmüştür. İspanya'da Franco [ok. "franko] yönetimi, Fransa'da Vichy (okunuşu:Vişi) yönetimi, Portekiz'de [[Antonio Salazar]] yönetimi bunun örneklerindendir.

[[Türk Silahlı Kuvvetleri]] (TSK), özellikle köktendinci irtica anlamındaki gericilik karşıtı açıklama ve eylemleri olan devlet kurumlarının başında gelmektedir. TSK, her yıl düzenlenen [[Yüksek Askeri Şura]]'da (YAŞ) ''irticaî faaliyetlere'' katıldığını iddia ettiği subay ve astsubaylar ordudan çıkarmaktadır. YAŞ kararlarının hukûkî dayanağı hakkında Türkiye'de tartışmalar meydana gelmiştir. [[Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi]] (AİHM) tarafından -konuyla ilgili bir davada- verilen kararda{{kaynak göster}}, ordunun iç disipliniyle ilgili bir konuya mahkemenin müdahil olmaması görüşü egemen olmuştur.{{kaynak göster}}Ordudan atılan subaylar mahkeme edilmeden ve savunma hakkı olmadan ordudan atılmaktadır ve tazminat hakları yoktur. İhraç kararı için yargıya itiraz etme imkanı da bulunmamaktadır.

 

{{reflist|2}}

 

 

 

{{politika-taslak}}

 

 

[[als:Reaktion (Politik)]]