Toga: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Luckas-bot (mesaj | katkılar) k Bot değişikliği Ekleniyor: ca:Toga (vestit) |
Khutuck Bot (mesaj | katkılar) k Bot: Kozmetik değişiklikler |
||
3. satır:
'''Toga''', yaklaşık altı metre uzunluğundaki bir kuşağın vücuda belirli bir yöntemle sarılmasıyla (dolanmasıyla ?) elde edilen ve genellikle bir [[tunik]] üzerine giyilen [[Antik Roma]]'nın en karakteristik giysisi. Toga istisnasız [[yün]]den<ref>{{cite encyclopedia | editor = William Smith, LLD; William Wayte; G. E. Marindin | encyclopedia = ''A Dictionary of Greek and Roman Antiquities'' | title = Toga | url = http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0063&query=head%3D% | accessdate = | year = 1890 | publisher = John Murray | location = Londra}}</ref> ve içine giyilen tunik de genellikle [[keten]]den yapılırdı. Roma tarihi boyunca, toga genellikle erkekler tarafından giyilirken kadınlar [[stola]] giymeyi tercih etmişlerdir. [[Roma Yurttaşlığı|Roma Yurttaşı]] olmayanların toga giymesi yasaktır.
== Tarihi ==
Toga Romalıların bilinen en eski giysisidir. Kapalı mekanlarda ya da tarlada çalışılırken çıkartılan Toga, sadece dışarıda giyilirdi. (Bunu [[Cincinnatus]]'un bir hikâyesinden öğreniyoruz: bir gün tarlada çalıştığı sırada, [[Roma Senatosu|Senatonun]] ulağı gelerek, senato tarafından [[diktatörlük|diktatör]] ilan edildiğini bildirmek istemiş, bu sırada uzaktan ulağın gelişini gören Cincinnatus hemen karısını eve göndererek Togasını getirtmiş ve böylece heyeti uygun bir şekilde kabul edebilmiştir.<ref>[[Livy|Livius, Titus]] (ca. [[M.Ö. 1. yüzyıl]]). "Kitap III: Decemviri", bölümü [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0026&layout=&loc=3.26 26], ''[[Ab Urbe Condita (kitap)|Ab Urbe Condita]]''.</ref> Hikayenin gerçekliği tartışmalı olabilir ancak yine de Romalıların konu üzerindeki hassasiyetine iyi bir örnektir. Toga, Romalıların giyim kuşamında oldukça popüler bir yere sahipti.
Zamanla giysinin stili değişmiştir. Romalılar, [[Antik Yunanistan|Yunanlılar]] ve [[Etrüskler]] tarafından da giyilen bir tür gömleği (''tunica'', ya da [[Yunanca]] [[chiton]]) kendilerine adapte etmişler, böylece toga daha kabarık bir görünüme kavuşmuş ve biraz daha gevşek bir tarzda giyilmiştir. Bunun sonucu Toga savaş gibi hareket gerektiren durumlarda daha kullanışsız bir hale gelmiştir. Böylece, tüm askeri etkinliklerde toganın yerini bir tür yünlü manto olan ''[[sagum]]'' almıştır. Aslında barış zamanlarında da toganın yerini ''[[laena]]'', ''[[lacerna]]'', ''[[paenula]]'' ve diğer düğmeli ya da kapalı manto tipleri almıştır. Ancak toga [[Roma İmparatorluğu|İmparatorluğun]] "hâkim cüppesi" olarak varlığını muhafaza etmiştir.<ref>Spart. ''Sever.'' 1, 7. ''A Dictionary of Greek and Roman Antiquities'' adlı eserde aktarıldığı gibi.</ref>
== Önemi ==
Toga'nın günlük hayattaki kullanımının gittikçe azalması giysinin zaman içerisinde bir tören giysisi olarak önemini arttırmıştır. M.Ö. 5. yüzyıl civarında ve hatta daha öncesinde bile, Toga Roma yurttaşlığının karakteristik alameti olarak kabul edilirdi. Yabancıların<ref>[[Suetonius|Suetonius Tranquillus, Gaius]] (121 CE). [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Claudius*.html#15.2 15.2], ''On iki Sezar'ın Hayatları, Claudius'un hayatı''. "Avukatlar arasında, müvekkillerini savunmak için duruşmaya çıkarken toga mı yoksa Yunan mantosu mu giyilmesi gerektiği konusunda gereksiz münakaşalar baş göstermişti..."</ref> ve hatta sıradan Romalıların bile giymesi yasaklanmıştı ve sadece mevki alameti olarak üst düzey [[magistra]]lar giyebiliyordu.
14. satır:
Toga askerler tarafından giyilmediğinden, bir barış işareti olarak addedilirdi. Siviller bazen, askerlerin giydiği ''[[sagum]]'a'' tezat olacak şekild "toga-giyen" anlamında ''togatus'' olarak adlandırılırdı. [[Cicero]]'nın ''[[De Officiis]]'' adlı eserinde bulunan ''cedant arma togae'' deyimi, tam olarak "barış savaşla yer değiştirsin" ya da "askeri güç sivil güce dönüşsün" manasında "silahlar yerlerini togalara bıraksın" anlamına gelir.
== Çeşitleri ==
[[Dosya:Contemporary portrayal of a toga picta.jpg|right|110px|thumb|Roma döneminden ''toga picta'' tasviri.]]
Her biri farklı kullanım alanlarına sahip pek çok toga çeşidi vardır.
* ''Toga virilis'' (''toga alba'' ya da ''toga pura'' olarakda adlandırılır): Genellikle 14 -18 yaş arasında yasal yaşa ulaşmış olan Romalı erkekler tarafından resmi törenlerde giyilen düz, beyaz toga.<ref>cf. Mart. viii. 28, 11. ''A Dictionary of Greek and Roman Antiquities'' adlı eserde aktarıldığı gibi.</ref>
* ''Toga candida'': "Parlak toga"; Genellikel Kamu görevine talip olmuş adaylar tarafından giyilen kireçtaşı ile beyazlatılmış göz alıcı toga (Isidorus ''Orig.'' xix. 24, 6).<ref>cf. Polybius, x. 4, 8. ''A Dictionary of Greek and Roman Antiquities'' adlı eserde aktarıldığı gibi.</ref>
* ''Toga praetexta'': kenarlarında geniş, mor renkli şeritler bulunan basit beyaz toga. Giyenler:
** Henüz yasal yaşına ulaşmamış, özgür doğmuş oğlan çocukları.<ref>Liv. xxiv. 7, 2. As cited by ''A Dictionary of Greek and Roman Antiquities'' adlı eserde aktarıldığı gibi.</ref>
** Tüm [[İmperium|curule
** Eski curule magistralar ve diktatörler. Cenaze<ref>Liv. xxxiv. 7, 2. ''A Dictionary of Greek and Roman Antiquities'' adlı eserde aktarıldığı gibi.</ref> ve festival ve diğer kutlamalarda<ref>cf. Cic. ''Phil.'' ii. 4. 3, 110. ''A Dictionary of Greek and Roman Antiquities'' adlı eserde aktarıldığı gibi.</ref>
** Bazı dini görevliler ([[Flamen Dialis]], [[Pontifices]], [[Tresviri Epulones]], [[augur]]lar ve [[Arval Brethren]]).<ref>Liv. xxvii. 8, 8; xxxiii. 42. ''A Dictionary of Greek and Roman Antiquities'' adlı eserde aktarıldığı gibi.</ref>
** İmparatorlukta, giyme hakkı bazen resmi sınıfın özgürlüğü onuruna armağan edilirdi.
** Geleneğe göre [[Roma Kralı]].
* ''Toga pulla'': Tam anlamı "koyu toga". Genellikle yas tutanlar ve bazende protesto aracı olarak kullananlar tarafından giyilirdi.
* ''Toga picta'': Bu toga, diğerlerinde farklı olarak boyanır, üzerinde işlemeler ve süslemeler bulunurdu. Altın işlemeli ve mor renkliydi. Cumhuriyet döneminde, generaller tarafından adlarına düzenlenen zafer alaylarında ve [[Praetor Urbanus]] tarafından [[Ludi Apollinares]] oyunları sırasında giyilirdi.<ref>cf. Liv. v. 41, 2. ''A Dictionary of Greek and Roman Antiquities'' adlı eserde aktarıldığı gibi.</ref> İmparatorlukta ise, ''toga picta'' [[gladyatör]] oyunları düzenleyen magistralar ve [[konsül]]ler, bazı özel durumlarda da imparator tarafından giyilmiştir.
* ''Toga trabea'': [[Servius]]'a göre üç tür ''trabea'' vardır: sadece tanrılar için olan mor renkli; sadece krallar için olan mor ve beyaz renkli ve üçüncüsü ve sadece augurlar ve Salii olarak bilinen rahipler için olan kızıl şeritli trabea.<ref>''ad Aen.'' vii. 612; cf. ad vii. 188. ''A Dictionary of Greek and Roman Antiquities'' adlı eserde aktarıldığı gibi. [[Halikarnaslı Dionysos]], bunları [[equestrian]] sınıfının giydiğini söyler ancak bu iddia başka delillere dayanmaz.</ref>
== Kaynaklar ==
{{reflist}}
* {{Kaynak wiki
|url=http://en.wikipedia.org/wiki/Toga
|tarih=21 Şubat 2008
43. satır:
}}
== Dış bağlantılar ==
* [http://how-to-make-a-toga.blogspot.com/ bir toga nasıl yapılır,], {{İng}}, 2008-21-02 tarihinde erişildi.
* [http://www.novaroma.org/wiki/Toga toga yapımı hakkında bilgi], {{İng}}, 2008-21-02 tarihinde erişildi.
| |||