Tamamlayıcılık (moleküler biyoloji): Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
İnfoCan (mesaj | katkılar)
iplikçik -> iplik ; daha yaygın kullanım
Khutuck Bot (mesaj | katkılar)
k Bot: Kozmetik değişiklikler
2. satır:
[[Dosya:Complementarity (DNA).png|thumb|right|250px|Solda: DNA'yı oluşturan [[nükleotit]]ler ve onların tamamlayıcıları. A ile T arasında iki, C ile G arasında da 3 hidrojen bağı vardır. Sağda tamamlayıcı iki DNA ipliğinin dizileri.]]
 
[[Moleküler biyoloji]] ve [[biyokimya]]da '''tamamlayıcılık''', veya '''komplementerlik''', iki molekülün birbiriyle temas ettikleri yüzeylerindeki şekillerin uyumu sayesinde birbirlerine sıkı bir şekilde bağlanarak bir bütün oluşturma özellikleridir. Tamamlayıcılık, [[nükleik asit]]ler ve birbirine bağlanan [[protein]]-[[ligand]] ikilileri için kullanılır. Tamamlayıcılık ayrıca, birbirini tamamlayan nükleik asitlerin dizileri için de kullanılır.
 
== Nükleik asitler ==
Moleküler biyolojide tamamlayıcılık [[DNA]] ve [[RNA]] gibi çift iplikli olabilen nükleik asitlerin, ayrıca DNA:RNA ikililerinin bir özelliğidir. Bu iki iplik birbiri ile [[baz çifti]] oluşturabilirse bunların tamamlayıcı olduğu söylenir. İplikleri bir arada tutan baz çiftlerinin her biri iki veya üç [[hidrojen bağı]] ile birbirlerine bağlıdır.
 
DNA ve RNA'da bulunan bazların her birinin tek bir tamamlayıcısı olduğu için bir iplikten yararlanarak onun tamamlayıcı ipliğini inşa etmek mümkündür. [[DNA ikileşmesi]] için bu esastır.
17. satır:
dizisinin tamamlayıcısı:
T C A G T A C
Nükleotitlerin birbirine bağlanması [[Doğrultu (moleküler biyoloji)|yönlüdür]], yani bir dizi ile onun tersten okunuşu kimyasal olarak aynı değildir. İki iplikli bir nükleik asitte bir iplik öbürünün tersi yönünde akar. Bu yüzden dizilerin tamamlarken tersini de almak gerekir. Yukarıda verilen örneğin yazılış yönü göz önüne alınırsa,
5'-A G T C A T G-3'
dizisinin ters tamamlayıcısı
5'-C A T G A C T-3'
olarak yazılır.
 
== Protein-ligand bağlanması ==
Bir [[antikor]] bir [[antijen]]e bağlandığında, antijenin bağlanma yüzeyi antikorunkini tamamlayıcı bir şekle sahiptir. Yani, bir taraftaki çıkıntılar öbür taraftaki girintilere oturarak geniş bir temas yüzeyi oluşturur. [[Hidrofobik]] ve [[van der Waals bağları]] kısa mesafeler üzerinden etki ederek tamamlayıcı şekilli iki yüzeyi birbirine bağlar. Ayrıca, yüklü gruplar arasındaki elektrostatik etkileşimler ve [[hidrojen bağı|hidrojen bağları]] da bu bağlanmayı güçlendirirler. Antikorun antijene bağlanma bölgelerine "tamamlayıcılık belirleme bölgeleri" (İng., ''Complementarity Determining Regions'') denir.
 
[[Enzim]]lerin substratlarının tanımasında da şekil tamamlayıcılığı rol oynar. Pekçok [[substrat]] atomu ile pekçok enzim atomu ile temas ettiği zaman Van der Waals göçlerinin bağlanmaya önemli bir katkısı olur. Ancak enzimlerin yapısı esnektir, bazı enzimlerin aktif merkezinin şeklindeki tamamlayıcılık, substrat ile değil, onun geçiş halindeki şekli iledir.
 
== Ayrıca bakınız ==
* [[Baz çifti]]
* [[Enzim#Özgüllük]]
* [[Moleküler tamamlayıcılık]]
 
[[Kategori:Moleküler biyoloji]]