Hamitoğulları Beyliği: Revizyonlar arasındaki fark

[[Isparta]] kenti ve çevresinin adı [[Türkiye Cumhuriyeti]]'ne kadar '''Hamit''' olarak kalmıştır.[[Güney]]de bulunan [[Tekeoğulları]]'na komşudur.

 

 

 

Anadolu Selçuklu Devleti yıkılmaya yüz tutunca, Batı Anadolu'da bulunan Türkmen Beyleri, ayrı ayrı Beylikler kurma girişiminde bulundular. Sayıları (15)'i bulan bu beyliklerden biri de Hamitoğulları Beyliği idi. Isparta, Burdur, Konya İllerinin bazı yerleri, bu beyliğin sınırları içinde bulunuyordu. Beylik yak. [[1301]] (Hicri 700) de kuruldu. İlyas Bey'in babası; Dündar Bey'in dedesi olan Hamit Bey'in adı verildi.

Baslangic yıllarinda, Başkent [[Uluborlu]] idi. Sonradan [[Eğirdir]]'e taşındı. Eğirdir bayındır hale getirildikten sonra, adı değiştirildi; "Felekâbât" oldu. [[Isparta]]'ya da "Hamit İli" denilmeye başlandı. Isparta, uzun süre bu adı taşıdı.

 

 

Gölhisar (Burdur'un ilçesi), Korkuteli (Antalya'nın ilçesi), Antalya; Hamitoğulları'nın egemenliğinin altına girince, sınırları da genişlemiş oldu.

Bahadır Han'ın en güçlü adamı İlhanlı Emir Çoban'a boyun eğmeyenlerin içinde Dündar Bey de vardı. Emir Çoban, İlhanlı imparatorluğunun en güçlü adamı haline geldikten sonra, oğullarını her ile vali yaptı. Oğlu Demirtaş'ı da Anadolu'ya gönderdi. Demirtaş (1317) 'de Anadolu'ya geldikten sonra, kendilerine boyun eğmeyenleri ortadan kaldırmak için, girişimde bulundu. Bunların başında Hamit Beyi Dündar Bey geliyordu. İzledi: yakalattı hemen yaşamına son verdi. Ama bu pek kolay olmadı. Yunus Bey'in oğlu Mahmut kendisine yardım etmemiş olsaydı, Dündar Bey'i yakalaması da öldürmesi de mümkün olmayacaktı. Dündar Beyin ortadan kaldırılmasında Mahmut'un pek büyük yardımını görmüştü. Bu yardımın bir karşılığı olarak da, Antalya ve çevresini Mahmut Beye verdi.

 

 

 

 

Kısa bir süre sonra, öldürülen Dündar Bey'in oğlu Hızır, Beyliğe sahip çıktı. Babasının olan toprakları tekrar geri aldı. Mısırda bulunan kardeşi İshak'ta geldi; beyliğin başına geçti (1328). İshak Bey ölünce kardeşi Mehmet'in oğlu Mustafa, sonra da Hüsamettin İlyas Beyler Hükümdar oldular.

İlyas Bey, Karamanoğulları ile girdiği savaşı kaybedince, Germiyan oğlu Süleyman Beye sığındı. Onun desteği ile de kaybettiği toprakları geri aldı. Ölümünden sonra başa geçen oğlu Kâmelettin Hüseyin Bey'e, Karamanoğulları rahat, dirlik, düzenlik yüzü göstermediler. Saldırıp durdular. Bu saldırılardan bıkıp usanan Hüseyin Bey; Beyşehir, Seydişehir, Akşehir, Yalvaç, Şarkikaraağaç'ı Osmanlı Padişahı [[I. Murat|Murat Hüdavendigâr]]'a 80.000 altına sattı (1374). Kendisine de sadece Isparta ve Eğirdir kalmış oldu.

 

 

Hamitoğulları (Antalya) Teke Beyliği'nin başına Yunus Beyden sonra Mahmut Bey geçti. İlhanlıların güçlü adamı Emir Çoban'ın oğlu Demirtaş'la Mısır'a gitti; orada tutuklandı (1327); yönetimi kardeşi Hızır Bey aldı. Başkent Korkuteli'nde işleri düzene sokmaya çalıştı ise de hasta oluşu yüzünden yerini Dadı Bey'e bırakmak zorunda kaldı. Sonra, başa küçük Mehmet Bey geçti. Antalya, Kıbrıs Kralı Petro'nun işgaline uğramıştı (1365); on bir yıl sonra, almayı başardı. Yönetim Osman Bey'in elinde iken, Yıldırım Beyazit Antalya ve Teke yöresini egemenliği altına aldı oğlu [[İsa Çelebi]]'ye Sancak olarak verdi.

 

 

1402 [[Ankara Savaşı]]'ndan sonra (1402)de Osman Bey Antalya ve Korkuteli'ni [[Timur]]'un egemenliğini tanıyarak geri aldı, yine Korkuteli'ni başkent yaptı. [[II. Murat]] Devrinde bir kargaşalıktan yararlanmak isteyen Hamitoğlu Osman Bey; Karamanoğlu II. Mehmet ile işbirliği yaparak, Antalya'yı geri alma girişiminde bulundu ise de (1403) başarılı olamadı; Antalya Beyi Hamza tarafından Korkuteli'nde baskına uğradı; orada öldürüldü.

Kısa bir süre de Antalya emiri Yunus Bey'in kölesi Zekeriya'nın yönetiminde kalan Hamitoğulları (Antalya) Teke Beyliği de, böylece sona ermiş oldu.

 

 

Hamitoğulları Beyleri:<ref>Öztuna, Yılmaz, "Devletler ve Hanedanlar" Cilt:2, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara (1996)</ref>

|}

 

 

Hamitoğulları devrinde yüz sekiz yıl gibi pek uzun bir süre Isparta, Burdur, Antalya, Konya illerinde bazı yerlerin yönetimini ellerinde bulunduran Hamitoğulları'nın bölgenin yer adları, sosyal, ekonomik, kültürel yaşamı, gelenek, görenek, töresi, bayındır hale gelmesi gibi alanlarda; özellikle Isparta, Uluborlu, Eğirdir ilçelerinin tarihleri içinde, pek büyük ve önemli bir yeri bulunmaktadır.

Hamitoğulları'nın ilk başkenti Uluborlu idi. Sonra buradan taşındılar Eğirdir'i "Başkent" yaptılar. Simdiki Isparta ilinin bu iki ilçesi Hamitoğulları devrinde başkent olmakla önem kazandılar; büyüdüler, bayındır hale getirildiler. Hamitoğullarından Dündar Bey, Eğirdir'de para bile bastı.

 

 

Isparta, Uluborlu, Eğridir sehirleri basta olmak uzere Isparta yöresinde Hamitoğulları'ndan kalma, pek çok tarihî yapıt bulunmaktadır. Bu yapıtlardan bazıları şunlardır ;

 

Bunlara benzer Hamitoğulları Beyliği sınırları içinde bulunan [[Gölhisar]], Antalya, Korkuteli, [[Akşehir]], [[Beyşehir]], [[Seydişehir]]'de de bazi yapıtları bulunmaktadır.

 

{{reflist}}

 

 

* Bosworth, Clifford (1996),''The new Islamic dynasties: a chronological and genealogical manual'', New York: Columbia University Press s.226. ([http://books.google.com/books?&id=mKpz_2CkoWEC&pg=PA221 Google Books ], {{ing}} Erişme:6.3.2010)

{{Anadolu Beylikleri}}

 

[[Kategori:Hamitoğulları Beyliği| ]]

 

[[ca:Beylik de Hamit-oğhlu]]