Lipaz: Revizyonlar arasındaki fark

'''Lipaz''', [[lipit]]lerin [[ester]] bağlarının [[hidroliz]]ini katalizleyen bir [[enzim]]dir. Lipazlar [[esteraz]]ların bir alt sınıfıdır.

 

Lipazlar, çoğu canlıda gıdasal lipitlerin (yani [[trigliserit]]lerin) sindirimi, taşınması ve işlenmesinde önemli rol oynarlar. Bazı [[virüs]]lerde dahi lipaz genleri bulunur.

 

Çoğu lipaz bir lipit substratın [[gliserol]] omurgasının belli konumlarında etkir. İnsanlarda sindirim sisteminde yağları sindirmekten sorumlu esas enzim olan [[pankreatik lipaz]] örneğinde, enzim, yağlarda bulunan trigliseritleri [[monogliserit]]lere ve [[yağ asidi|yağ asitlerine]] dönüştürür.

 

[[Fosfolipaz]] ve [[sfingomiyelinaz]]lar da sayılırsa doğada çok büyük sayıda lipaz vardır.

 

[[Amino asit]] dizisi bakımından birbirinden farklı çok çeşitli lipazlar vardır, bunlar protein yapıları ve katalitik yapıları bakımından incelendiğinde dahi birkaç tipten oluşurlar. Bunların çoğu alfa/beta hidrolaz katlanmasına sahiptirler (bkz resim). Kullandıkları hidroliz mekanizması [[kimotripsin]]inkine benzer, bir [[serin]] [[nükleofil]], bir asit kalıntı (genelde [[aspartik asit]]) ve bir [[histidin]]den oluşur. [[Gram negatif]] [[bakteriler]] tarafından üretilen çoğu lipaz, biyolojik olarak aktif biçimlerine kavuşabilmek için, doğru katlanmalarını sağlayan, kendilerine has bir yardımcı proteine gerek duyarlar.

 

Lipazlar gıdasal trigliseritlerin rutin [[metabolizma]]sından, [[sinyal transdüksiyonu]] ve [[enflamasyon]]a kadar çok çeşitli biyolojik süreçlerde yer alırlar. Bazı lipazlar hücre içinde belli bölmeler ile sınırlıdır, diğerleri ise hücre dışında mekanlarda işlev görürler.

 

 

İnsan [[sindirim sistemi]]nin başlıca lipazları [[mide]] tarafından salgılanan [[gastrik lipaz]] ve [[pankreas]] tarafından salgılanan [[pankreatik lipaz]] ve [[pankreatik lipazla ilişkili protein 2]] (PLRP2)'dır. İnsanlarda ayrıca bunlarla ilişkili birkaç enzim daha vardır, [[hepatik lipaz]], [[endotel lipaz]] ve [[lipoprotein lipaz]] olmak üzere. Bu lipazların hepsi [[sindirim sistemi]] ile ilgili değildir. (bkz. tablo)

 

Ayrıca çok sayıda [[fosfolipaz]] da vardır ama bunlar her zaman diğer lipazlarla sınıflandırılmazlar.

 

[[Mantar]] ve [[bakteriler]]den elde edilen lipazlar eski çağlardan beri [[yoğurt]] ve [[peynir]] yapımında önemli rol oynamışlardır. Ancak, bunların yanı sıra, modern uygulamalarda lipazlar lipitlerin yıkımı için kullanılan ucuz ve çok yönlü [[katalizör]]ler olarak değerlendirilir. Örneğin, bir [[biyoteknoloji]] şirketi, ekmek ürünleri ve çamaşır tozu üretmek ve bitkisel yağları yakıta dönüştürmek gibi amaçlar için [[rekombinant]] lipaz enzimlerini pazarlamaktadır.

 

{{kaynak wiki

|dil=İngilizce

{{Reflist|2}}

 

 

[[ca:Lipasa]]