Karoten: Revizyonlar arasındaki fark

'''Karoten''', C₄₀H₅₆ formüllü birbiriyle ilişkili birkaç bileşik için kullanılan bir terimdir. Karoten, [[fotosentez]] için önemli bir [[fotosentetik pigment]]tir. Soğurduğu ışığı [[klorofil]]e aktararak fotosenteze katkıda bulunur. Havuç ve çoğu başka sebze ve meyvelerin [[turuncu]] renginden sorumludur.

Kimyasal olarak karoten bir [[terpen]]dir, sekiz [[izopren]] birimden biyokimyasal olarak sentezlenir. Başlıca iki türü vardır, bunlar [[Yunan alfabesi|Yunan harfleri]] ile belirtilir: alfa-karoten (α-karoten) ve beta-karoten (β-karoten). Gama, delta ve epsilon- (γ, δ ve ε-) karotenler de vardır. beta-karoten iki [[retinil]] gruptan oluşur ve [[ince bağırsak]] [[mukoza]]sında [[beta-karoten dioksijenaz]] tarafından yıkıma uğrayıp bir tür [[A vitamini]] olan [[retinol]]e dönüşür.

== Karotenemi ==

Karotenemi veya hiperkarotenemi aşırı karoten demektir ama A vitaminin aksine karoten toksik değildir. Hiperkarotenemi özellikle tehlikeli olmamakla beraber derinin sarılaşmasına (karotenodermia) neden olabilir. En sık olarak fazla miktarda havuç yenmesiyle ilişkilidir ama daha tehlikeli tıbbî durumların bir işareti de olabilir. [[Akciğer kanseri]]ne karşı korunma için A vitamini ve β-karotenin karşılaştırıldığı bir tıbbi deneme bu yüzden erken durudurulması gerekmiştir, çünkü [[sigara]] içmek ve [[asbest]] kullanmaktan dolayı akciğerleri tahriş (irrite) olmuş olanlarda [[akciğer kanseri]] oranı arttığı görülmüştür.<ref name="fn1">[http://content.nejm.org/cgi/content/abstract/334/18/1150 Effects of a Combination of Beta Carotene and Vitamin A on Lung Cancer and Cardiovascular Disease]</ref>.

== İki biçimi ==

β-Karoten daha yaygın olan biçimdir ve [[sarı]], [[turuncu]] ve [[yeşil]] yapraklı [[meyve]] ve [[sebze]]lerde bulunur. Bunlar arasında [[havuç]], [[ıspanak]], [[marul]], [[domates]], [[tatlı patates]], [[brokoli]], [[kavun]], [[portakal]] ve [[kabak]] başta gelir. Genel bir kural olarak bir meyve veya sebzenin rengi ne kadar parlak olursa içindeki β-karoten miktarının da o kadar yüksek olduğu söylenebilir.

β-Karoten, sarı ve turuncu çan biberlerde bulunur ama [[Capsicum]] cinsine ait kırmızı çan biberlerdeki kırmızı renk ondan kaynaklanmaz. Bitkiler aleminde pek çok karotenoid ve diğer renkli bileşik bulunur. Bitkilerin bu bileşikleri üretmek için harcadıkları enerjinin onlara sağladığı avantajlar şunlardır: polinasyon için böceklerin cezbetmek, meyvelerin yenip tohumların dağıtılması için hayvanların dikkatini çekmek, hücrenin hayati işlevlerinin sürmesi için mor ötesi ışınların zararlı etkilerinden korunmak.

Bir [[antioksidan]] olan β-Karoten, zararlı [[serbest radikal]]lerin fazlasını bertaraf etmekte yararlı olabilir. Ancak onun bir gıda takviyesi olarak (hap olarak) alınmasının kanseri önleyici etkisi hâlâ tartışmalıdır<ref name="fn1" />. β-Karoten yağda çözünür.

== Karotenoidler ==

== Beta-karoten ve kanser ==

Tibbî denemelerde sentetik beta karoten kullanımında (yani mağzalarda besin takviyesi olarak satılan beta karoten) akciğer ve prostat kanseri oranının arttığı, ve bu artışın sigara içenlerde ölüm oranını artırdığı gösterilmiştir. Bu sonuçlar beta karoten takviyeleri için görülmüş, içinde doğal olarak beta karoten bulunduran yiyeceklerde görülmemiştir.<ref>[http://www.mayoclinic.com/health/beta-carotene/NS_patient-betacarotene Mayo Clinic]</ref>

== Üretim ==

== Kimyasal sentez ==

== Adlandırma ==

== Kaynakça ==

== Dış bağlantılar ==

* [http://www.chm.bris.ac.uk/motm/carotene/beta-carotene_home.html Beta-carotene website by Martha Evens, School of Chemistry, University of Bristol] {{İng}}

* [http://www.berkeleywellness.com/html/ds/dsBetaCarotene.php Berkeley Wellness Guide to Dietary Supplements] {{İng}}

* [http://www.umm.edu/altmed/ConsSupplements/BetaCarotenecs.html Beta-carotene on University of Maryland] {{İng}}